H Αμαλία, 39 ετών, μηχανικός λογισμικού, εργάζεται σήμερα σε πολυεθνική εταιρία τηλεπικοινωνιών. Είναι επικεφαλής μιας μικρής ομάδας συνεργατών με αντικείμενο την κρυπτογράφηση και ασφάλεια των επικοινωνιών των πελατών. Εργάζεται μόλις δύο χρόνια στην πολυεθνική, έχοντας στο παρελθόν χειριστεί παρόμοια αντικείμενα σε πολύ μικρότερες νεοφυείς εταιρίες. Χαίρει εκτίμησης από τη διοίκηση της εταιρίας για την εργατικότητα και την ανοιχτή στην καινοτομία σκέψη της. Μόνο ανοδική προδιαγράφεται η επαγγελματική της προοπτική, αν συνεχίσει έτσι.

Μια μέρα η Αμαλία εντόπισε να έχει παρεισφρήσει στα συστήματα ένα ύποπτο πρόγραμμα λογισμικού. Το διερεύνησε για να οδηγηθεί στην εκτίμηση ότι πρόκειται για κακόβουλο λογισμικό το οποίο παραβιάζει πρωτόκολλα ασφαλείας και παρέχει σε τρίτους πρόσβαση σε προσωπικά δεδομένα των πελατών. Χωρίς δεύτερη σκέψη το ανέφερε στους ανωτέρους της για να εισπράξει ένα μείγμα έκπληξης που το ανακάλυψε και απαξίας για τους εκτιμώμενους από εκείνη κινδύνους. “Ξέχασέ το Αμαλία”, της είπαν.

Ομως η Αμαλία δεν μπόρεσε να αγνοήσει την αρχική της εκτίμηση. Θα ήταν σαν να ακύρωνε την επιστημονική επάρκεια στην οποία οφείλει τη μέχρι σήμερα επαγγελματική της καταξίωση. Το θέμα για εκείνη δεν περιορίζεται μόνο στην ηθική και την ακεραιότητα στο εργασιακό περιβάλλον. Η δυνητική μαζική υποκλοπή προσωπικών δεδομένων δεν αφορά στα υποκείμενα της παραβίασης μόνο σαν χρήστες υπηρεσιών και πελάτες μιας ιδιωτικής εταιρίας. Οι ίδιοι άνθρωποι, τα προσωπικά δεδομένα των οποίων ενδέχεται εν αγνοία τους να διαρρεύσουν σε τρίτους, είναι πολίτες-φορείς δικαιωμάτων για την ιδιωτικότητα και την προστασία της προσωπικής τους ζωής. Το θέμα αγγίζει τη σφαίρα του δημοσίου συμφέροντος και ως τέτοιο έχει και πολιτική διάσταση. Όσο το σκέφτεται δεν μπορεί να παραμείνει σιωπηλή όπως της ζητούν. Πρέπει να γνωστοποιήσει το περιστατικό με τεκμηρίωση σε ανθρώπους πέρα από τους άμεσα προϊσταμένους της, η αντίδραση των οποίων έχει αρχίσει να την καταβάλει ψυχολογικά.

Από τα φοιτητικά της χρόνια στο εξωτερικό η Αμαλία είναι πολιτικοποιημένη και ενεργή σε κοινωνικά κινήματα και οργανώσεις της κοινωνίας πολιτών. Γνωρίζει τις διεθνείς καλές πρακτικές για το whistleblowing από όταν εργαζόταν σαν ερευνήτρια για τη διαφάνεια των αλγορίθμων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Το κίνημα metooGR με τη σωρεία δημόσιων αποκαλύψεων περιστατικών σεξουαλικής κακοποίησης αναπτέρωσε τις ελπίδες της ότι η Ελλάδα μπορεί επιτέλους να θεσπίσει ένα ολοκληρωμένο θεσμικό πλαίσιο προστασίας των προσώπων που αναφέρουν κάθε είδους κακοποιητική και παράνομη πράξη στον εργασιακό τους χώρο εγείροντας τις ανησυχίες τους με ασφάλεια. Και να που βρέθηκε η ίδια σε αυτή τη θέση. Παρακολούθησε με έντονο ενδιαφέρον τη συζήτηση για την “Δημοκρατία και την ποιότητα του δημοσίου διαλόγου” στη Βουλή. Οι διαρροές περί θεσμικών πρωτοβουλιών του Πρωθυπουργού, που είχαν προηγηθεί στον Τύπο, την είχαν προϊδεάσει ότι αυτή τη φορά ίσως και να εστιαζόταν στην ουσία η όλη συζήτηση.

Φύσει και θέσει αισιόδοξη γυναίκα η Αμαλία και έχοντας υπόψη τις προσπάθειες της κοινωνίας πολιτών να ανοίξει δημόσια η συζήτηση για την βέλτιστη δυνατή ενσωμάτωση της Οδηγίας 1937/2019 για την προστασία των προσώπων που αναφέρουν παραβιάσεις του Δικαίου της Ένωσης, θεώρησε λογικό πως ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα ξεκαθάριζε τις προθέσεις του για τον χρόνο και τον τρόπο ενσωμάτωσης της Οδηγίας. Αν δεν είναι τώρα, όπου ο κόσμος απενοχοποιεί την πράξη της καταγγελίας και ανοίγουν τα στόματα για υποθέσεις που συνέβησαν πριν αρκετά χρόνια,  η κατάλληλη συγκυρία για την ολοκληρωμένη θεσμική προστασία όσων σε ενεστώτα χρόνο – όπως η ίδια – εντοπίζουν ύποπτα περιστατικά αλλά διστάζουν να μιλήσουν υπό το καθεστώς φόβου για αντίποινα, τότε πότε θα είναι, αναρωτήθηκε η Αμαλία.

Τα μέτρα που ανακοίνωσε από το βήμα της Βουλής ο Πρωθυπουργός, αν και όλα σωστά και χρήσιμα, στα μάτια της φάνηκαν ανεπαρκή να της παρέχουν προστασία αν αποφάσιζε να σπάσει τη σιωπή της σε εύλογο χρονικό διάστημα. Πιο πολύ απ’ όλα την θύμωσε το γεγονός ότι η ιστοσελίδα https://metoogreece.gr ανακοινώθηκε περισσότερο για να προβάλει το αδιαμφισβήτητο ταλέντο αυτής της κυβέρνησης στην επίδειξη επικοινωνιακών αντανακλαστικών, παρά για την ουσία του προβλήματος που αντιμετωπίζει.

Σήκωσε το τηλέφωνο να μιλήσει στον φίλο της τον Μιχάλη, νομικό ακτιβιστή ανάμεσα σε άλλα και το μόνο άτομο στο οποίο έχει εμπιστευτεί το δίλημμα που αντιμετωπίζει σχετικά με το αν, πώς, πότε και σε ποιους πρέπει να αποκαλύψει την αλήθεια για το ύποπτο λογισμικό που ο προϊστάμενος της ζήτησε να ξεχάσει.

-Είναι δυνατόν, ρε συ Μιχάλη, να το βλέπουν τόσο κοντόφθαλμα το θέμα, τόση ενέργεια και πόροι να ξοδεύονται στην επικοινωνιακή διαχείριση και σε μέτρα -ασπιρίνες όπως οι κώδικες δεοντολογίας χωρίς πολιτική βούληση για την ενσωμάτωση μιας Ευρωπαϊκής Οδηγίας που μπορεί να αντιμετωπίσει συνολικά το ζήτημα των προστατευόμενων καταγγελιών κάθε είδους παρανομίας και καταχρήσεων στους εργασιακούς χώρους του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα;

-Πραγματικά απορώ πώς παραμένεις αθεράπευτα αισιόδοξη ύστερα από τόσες ματαιώσεις των πολιτικών σου αξιών τα τελευταία δέκα χρόνια. Ακόμα θυμάμαι τότε που θεωρούσες την κρίση ευκαιρία…

-Ελα, άφησε τα αυτά και λέγε τι κάνω τώρα για να βγω από το αδιέξοδο. Θέλω να προχωρήσω σε αποκάλυψη, η υπόθεση μπορεί να είναι πολύ σοβαρή. Όμως όπου και να μιλήσω η ταυτότητα μου γρήγορα θα αποκαλυφθεί. Τότε η θέση μου στην εταιρία θα κινδυνεύει και δεν θέλω να σκέφτομαι τι άλλο μπορεί να μου συμβεί.

– Αμαλία μου, έτσι όπως εξελίσσεται η επικαιρότητα, το θέμα #MeΤooGR αργά ή γρήγορα θα ξεθωριάσει. Είναι μεγάλη ανάγκη να ανοίξει δημόσια ο διάλογος για την ενσωμάτωση της Οδηγίας 1937/2019 και να γίνει νόμος του κράτους για όλες τις καταγγελίες παράνομων και κακοποιητικών πράξεων. Μόνο έτσι θα δικαιωθεί το #MeΤooGR. Οταν για κάθε εργαζόμενο που θέλει να εγείρει τεκμηριωμένες ανησυχίες, όπως εσύ, θεσμοθετηθούν στον χώρο εργασίας του αλλά και εξωτερικά ασφαλείς δίαυλοι εμπιστευτικής υποβολής και διαχείρισής τους. Όταν υπάρχει προστασία από αντίποινα, ευρεία ανεξάρτητη ενημέρωση για τις διαδικασίες, τα σχετικά δικαιώματα και τις υποχρεώσεις αλλά και κυρώσεις για όσους δεν συμμορφώνονται. Ο λόγος που σήμερα οι καταγγελίες πέφτουν σαν βροχή είναι γιατί αφορούν περιστατικά που συνέβησαν πολλά χρόνια πριν. Γι’ αυτό τα θύματα εύκολα καβαλούν τον αποστιγματισμό που προσφέρει το κύμα του #ΜeΤooGR. Και φυσικά γιατί, με την πάροδο των χρόνων. η σχέση εξουσίας από την οποία πηγάζει ο φόβος αντιποίνων έχει εκλείψει. Η καριέρα της Μπεκατώρου δεν κινδυνεύει σήμερα, η δική σου όμως…

* Τα πρόσωπα της παραπάνω ιστορίας είναι φανταστικά, σε αντίθεση με τον φόβο των αντιποίνων που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι όταν δεν υπάρχει ολοκληρωμένο θεσμικό πλαίσιο προστατευόμενων καταγγελιών (whistleblowing)

---

* Ο Αλέξανδρος Μελίδης είναι Πολιτικός Επιστήμονας-Σύμβουλος Επικοινωνίας.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News