Ας εξηγηθώ από την αρχή. Θαυμάζω την Εύα Στεφανή. Για την ευαισθησία του καλλιτεχνικού της βλέμματος, που με συνεπήρε από το 1998, όταν παρακολούθησα στην τηλεόραση ένα δικό της επεισόδιο στην εκπομπή «Παρασκήνιο» αφιερωμένο στον ποιητή και πεζογράφο Επαμεινώνδα Χ. Γονατά (εδώ στο αρχείο της ΕΡΤ).

Οι ταινίες της έχουν κάτι ακριβό, το οποίο δεν αφορά προφανώς το κόστος παραγωγής, αλλά το πώς η ματιά της στα πρόσωπα που προσεγγίζει (και αφιερώνει σε αυτά ένα μέρος της ζωής της) γίνεται στο τέλος μια εμπειρία πολύτιμη για τον θεατή. Η ντοκιμαντερίστρια και καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Αθηνών έχει σκηνοθετήσει πάνω από 30 ταινίες και έχει αποσπάσει διεθνείς διακρίσεις για το έργο της*.

Επομένως, πέρα από εμένα, που δεν διαθέτω παρά μόνο τα εργαλεία του μέσου θεατή (και δεν έχει και καμία σημασία η άποψή μου), ειδικοί ανά τον κόσμο έχουν ξεχωρίσει τη δουλειά της.

Πώς βρέθηκε, λοιπόν, η κυρία Στεφανή, που δεν φαίνεται να ασχολείται με την προσωπική προβολή της, στο στόμα του κόμματος Νίκη και έφτασε να συζητείται ακόμη και στα πρωϊνάδικα της τηλεόρασης;

Μοιάζει περίπλοκο, αλλά τελικά είναι μάλλον απλό. Το κύμα του τραμπισμού, που απλώνεται σε όλον τον κόσμο, εκφράζεται και στη χώρα μας με διάφορους τρόπους. Ενας από αυτούς έρχεται από τα έγκατα του χρόνου, από τον Μεσαίωνα.

Μετά τον βανδαλισμό στην Εθνική Πινακοθήκη από τον βουλευτή της Νίκης Νίκο Παπαδόπουλο (εδώ), το εν λόγω κόμμα ζήτησε από τον Πρωθυπουργό να αποπέμψει την υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, υποστηρίζοντας ότι «με τις πράξεις και την ανοχή της προσβάλλονται η πίστη και τα χρηστά ήθη των ελλήνων πολιτών». 

Οι συγκεκριμένοι άνθρωποι, ενθαρρυμένοι ίσως από το γεγονός ότι εμφανίστηκαν στις πρωϊνές και μεσημεριανές εκπομπές της τηλεόρασης, έθεσαν στη συνέχεια στο στόχαστρο την κυρία Στεφανή για το έργο της με τίτλο «Εγερτήριο»: μια πειραματική ταινία που περιλαμβάνει «κομμένες» σκηνές από παλιές ταινίες, που δεν χρησιμοποιήθηκαν ποτέ, και δημιουργήθηκε το 2001.

Το κόμμα υπέβαλε λοιπόν μήνυση κατά της Εθνικής Πινακοθήκης χαρακτηρίζοντας το έργο «άσεμνο υλικό» λόγω του γυμνού – και παρά τη σήμανση περί καταλληλότητας μόνο για τους άνω των 18 ετών. Με αυτόν τον τρόπο, με τη στοχοποίηση της Εύας Στεφανή, προσπάθησαν να «κτίσουν» πάνω στον τραμπουκισμό του βουλευτή τους και στις επιθέσεις εναντίον της διευθύντριας της Εθνικής Πινακοθήκης Συραγώς Τσιάρα και της Λίνας Μενδώνη. Τραμπισμός είναι βέβαια αυτός, και οι ευκαιρίες να τον εκμεταλλευθεί κανείς δεν είναι άπειρες. Ιδίως για ένα κόμμα που έμοιαζε να μένει πίσω σε σύγκριση με τον κ. Βελόπουλο.

Υπό μία έννοια, η Νίκη μένει συνεπής στο σκοταδικό-μεσαιωνικό προφίλ της: βανδαλισμοί, κηνύγι μαγισσών, διάδοση ψεμάτων. O ισραηλινός φιλόσοφος και ιστορικός Γιουβάλ Νόα Χαράρι έχει αναλύσει (εδώ στο δίκτυο PBS) την εξάπλωση των εγχειριδίων για το κυνήγι μαγισσών (witch-hunting manuals), που ήταν μπεστ σέλερ την εποχή που γνώριζε άνθηση η τυπογραφία. Αυτές οι εκδόσεις (τα πρώτα fake fews, πολύ πριν το Twitter) εμφανίστηκαν κατά τη μεσαιωνική περίοδο και στη συνέχεια γνώρισαν μεγάλη επιτυχία. Ενώ, σύμφωνα με τον γερμανό ιστορικό Βόλφγκανγκ Μπέρινγκερ, οι βανδαλισμοί ήταν αναπόσπαστο στοιχείο της βαρβαρότητας εκείνης της περιόδου. Αρα η Νίκη κάνει διπλό «τσεκ» στα κατάλληλα κουτάκια.

Συχνά, όμως, όταν παίρνεις φόρα βλέποντας μπροστά σου την ευκαιρία (ανθρώπινο), μπορεί και να την πατήσεις. Αυτό συνέβη με το εν λόγω κόμμα. Διότι το έργο της Εύας Στεφανή είναι ένα μόνιμο έκθεμα της Εθνικής Πινακοθήκης, από τότε που άνοιξε ξανά τις πύλες της, στις 24 Μαρτίου 2021. Επελέγη δηλαδή από την αείμνηστη Μαρίνα Λαμπράκη Πλάκα. Και αυτό, όσο να ‘ναι, δημιουργεί αφηγηματική «τρύπα» στην κλιμάκωση του witch-hunting manual εναντίον της Συραγώς Τσιάρα…

Ευτυχώς, όσα προβλήματα και αν έχει η χώρα μας, τα πρωτόγονα και ορμέμφυτα ένστικτα δεν έχουν ακόμη επικρατήσει. Φάνηκε και από το κύμα συμπαράστασης που εκδηλώθηκε υπέρ της Εύας Στεφανή στα social media.

Και στο κάτω-κάτω, ακόμη και να μην ενδιαφέρεται κάποιος για την τέχνη, τη δημοκρατία και την ελευθερία της καλλιτεχνικής έκφρασης, ακόμη κι αν θέλει να σταθεί αποκλειστικά στο έθνος και στην πατρίδα, και εκεί ακόμη οι επιθετικοί υπερπατριώτες δεν μπορούν να διεκδικήσουν κάτι καλό. Διότι η κυρία Στεφανή, με τις διακρίσεις της στο εξωτερικό, κάτι έχει προσφέρει στην πατρίδα της. Εκείνοι;

---

* Οπως αναφέρει, μεταξύ άλλων, η ιστοσελίδα του Ιδρύματος Ωνάση, «το έργο της Εύας Στεφανή έχει προβληθεί σε πολλά φεστιβάλ ανά τον κόσμο αποσπώντας διεθνείς διακρίσεις (Oberhausen, Cinéma du Réel, FIPRESCI κ.ά.), ενώ κινηματογραφικά φεστιβάλ όπως το Διεθνές Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους του Ομπερχάουζεν, το L’Europe autour de l’Europe, και πανεπιστήμια όπως το New York University και το Columbia της Νέα Υόρκης, έχουν οργανώσει αφιερώματα στο έργο της».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News