Στην δεκαετία του ’70, το 99,7% των πολιτών της Σοβιετικής Ενωσης μπορούσε πια να γράφει και να διαβάζει. Για να επιτευχθεί ο στόχος, από την δεκαετία του ’50 ένα 8-10% των μαθητών του Δημοτικού έμενε στην ίδια τάξη. Του Δημοτικού.

Η Σοβιετική Ενωση μπορούσε να εγγυηθεί δουλειά σε κάθε πτυχιούχο πανεπιστημίου. Ο αριθμός εισακτέων οριζόταν από την κυβέρνηση, ενώ ο πτυχιούχος για τρία τουλάχιστον χρόνια έπρεπε να δουλέψει στον τόπο που οι κρατικές ανάγκες απαιτούσαν.

Και το σύστημα στον υπαρκτό σοσιαλισμό λειτουργούσε. Όχι βέβαια σε όλους τους τομείς της εκπαίδευσης. Στα τέλη της δεκαετίας του ’70 είχα γνωρίσει στην DDR (Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας) έναν ζωγράφο απόφοιτο της Σχολής Καλών Τεχνών. Αυτός είχε κάποια νόρμα από πίνακες που έπρεπε να ζωγραφίσει κάθε χρόνο. Ας πούμε 10. Τους ζωγράφιζε σε έναν μήνα, τους κατέθετε σε μια κρατική επιτροπή και στο υπόλοιπο του χρόνου έκανε μερεμέτια σε κήπους και σπίτια, σε μία χώρα που ήταν πιο εύκολο να βρεις πυρηνικό φυσικό από έναν μάστορα να σου φτιάξει κοτέτσι σε garden house.

Ολα τα ανωτέρω ενώ αναμένεται το νομοσχέδιο του υπουργείου Παιδείας για την εκπαίδευση. Θα έχει τα αναμενόμενα μέτρα, όπως λύση του προβλήματος των αιωνίων φοιτητών, αστυνόμευση των πανεπιστημιακών χώρων, αξιολόγηση των εκπαιδευτικών και θέσπιση βάσης στις εισαγωγικές εξετάσεις. Μέτρα που μπορεί να σημαίνουν πολλά ή και τίποτα. Το ερώτημα είναι ποιοι θα αστυνομεύουν και ποιοι θα αξιολογούν, αφού αν οι αστυνομικοί προσλαμβάνονται από την σύγκλητο και οι ίδιοι καθηγητές αξιολογούν τους εαυτούς τους, το μόνο που θα συμβεί θα είναι να έχουμε ένα καθηγητικό σώμα που θα παίρνει άριστα και μια αστυνομία που μετά από έξι μήνες θα απεργεί διεκδικώντας τη μονιμοποίηση της.

Το ερώτημα που δύσκολα όμως απαντάται είναι «τι είναι η δημόσια ανώτατη εκπαίδευση για την Ελλάδα;». Ένα σύστημα που υπάρχει για να καλύπτονται ανάγκες της δημόσιας ζωής όπως ήταν το σύστημα στην Σοβιετική Ενωση; Αδύνατον, αφού το σύστημα απαιτεί ευελιξία στις θέσεις φοίτησης που ανάλογα με τις ανάγκες μπορούν να αυξηθούν ή να μειωθούν. Στην ελληνική δημόσια εκπαίδευση να αυξηθούν δεν θα υπάρχει πρόβλημα. Να μειωθούν; Καθηγητές και φοιτητές θα κατεβαίνουν σε απεργία μαζί με τους αστυνομικούς των πανεπιστημίων.

Είναι ένα σύστημα που δίνει την ευκαιρία μόρφωσης σε όλους τους Ελληνες; Υποτίθεται ότι αυτή την ανάγκη θα κάλυπτε το Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Παρά το ότι μοιάζει να έχει εξελιχθεί σε ένα διαδικτυακό συμβατικό πανεπιστήμιο. Εκτός αν στόχοι όπως: «Η δημιουργία και ανάπτυξη στελεχών του Τουρισμού με θεωρητικές και πρακτικές γνώσεις» και «πρακτική εφαρμογή μεθόδων οργάνωσης και λειτουργίας του δημοσίου τομέα» έχουν προκύψει από την ανάγκη για διεύρυνση του πνεύματος.

Πρέπει να απαντηθεί ένα ακόμα ερώτημα. Οταν το κράτος δημιουργεί μια σχολή αναλαμβάνει την υποχρέωση της επαγγελματικής αποκατάστασης του πτυχιούχου στο αντικείμενο του; Δηλαδή, να απαντηθεί το αν όλες αυτές οι ιστορίες τρόμου με τους πτυχιούχους της αρχιτεκτονικής που έχουν τυπώσει σε φωτοτυπίες το πτυχίο τους για να τυλίγουν σουβλάκια και τους ταξιτζήδες που μετά το κατέβασμα της σημαίας αναλύουν Κίρκεγκορ, οφείλεται σε ένα άχρηστο κράτος που δεν μπορεί να τους βρει δουλειά ή επειδή τελικά παράγουμε περισσότερους αρχιτέκτονες και αναλυτές του Κίρκεγκορ από όσους μπορούμε να καταναλώσουμε.

Κάποια στιγμή εκτός από τα μέτρα τακτικής, όπως είναι οι αξιολογήσεις και οι αιώνιοι φοιτητές στη δημόσια Παιδεία, πρέπει να εξεταστεί η στρατηγική. Υπάρχει για να μπορούν να μορφωθούν τα ένα, εκατό, χίλια παιδιά που έχουν την ικανότητα αλλά όχι το χρήμα; Πολύ ωραία. Και με υποτροφίες γίνεται. Μόνο που τότε οι θέσεις θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα περιορισμένες.

Υπάρχει για να βοηθάει την οικονομία επαρχιακών πόλεων και να μειώνει τον αριθμό των ανέργων στις φοιτητικές ηλικίες; Τότε κοροϊδευόμαστε. Αλλά αν αυτοί που πιάνονται κορόιδα δεν διαμαρτύρονται, καλώς κάνουν οι κυβερνήσεις και το συνεχίζουν.

Υπάρχει επειδή είναι μια μηχανή χωρίς φρένα που καμιά κυβέρνηση δεν μπορεί να σταματήσει; Θα το καταλάβαινα στη λογική ότι σε εποχή πανδημίας μια κυβέρνηση δεν μπορεί να ανοίγει καινούργια μέτωπα. Μόνο που με τις αξιολογήσεις και την αστυνομία των πανεπιστημίων μέτωπα ούτως ή άλλως θα ανοίξουν.

Τροφή για σκέψη σε ένα θέμα όπως η δημόσια Παιδεία, που έχει να αντιμετωπιστεί στρατηγικά από την δεκαετία του ’60, τον Παπανούτσο και το ακαδημαϊκό απολυτήριο.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News