Καλή ερώτηση, θα πει ο κυνικός Αγγλοσάξονας που κρύβω μέσα μου, γνωρίζοντας ότι αφορά το ζήτημα που προέκυψε όταν μερικοί βρετανοί πολιτικοί αντέδρασαν έντονα που το BBC δεν ονομάζει «τρομοκράτες» τους «μαχητές» της Χαμάς.

Ο Τζον Σίμπσον, ένας από τους πιο σπουδαίους και καταξιωμένους δημοσιογράφους του Οργανισμού, επικεφαλής του Εξωτερικού Δελτίου, απάντησε αμέσως, χωρίς περιστροφές:

«Γνωρίζουν πολύ καλά οι πολιτικοί μας γιατί το BBC αποφεύγει να χρησιμοποιήσει τη λέξη “τρομοκράτης”. Εδώ και αρκετά χρόνια, πολλοί από αυτούς, ιδιωτικά έχουν συμφωνήσει με αυτόν τον κανόνα: Το να αποκαλείς κάποιον τρομοκράτη είναι σαν να παίρνεις θέση – υπέρ ή εναντίον μιας πλευράς. Και έτσι παύεις να χειρίζεσαι το θέμα που καλύπτεις με την απαιτούμενη αντικειμενικότητα. Η δουλειά του BBC είναι να θέτει τα πραγματικά στοιχεία υπ’ όψιν του κοινού του. Με ειλικρίνεια και χωρίς θόρυβο, και να αφήνει αυτό, δηλαδή το κοινό, να αποφασίσει τι πιστεύει. Για αυτόν τον λόγο, τόσο στη Βρετανία όσο και σε όλον τον υπόλοιπο κόσμο, περίπου μισό δισεκατομμύριο άνθρωποι βλέπουν, ακούν και διαβάζουν εμάς. Πάντα υπάρχει κάποιος που θα ήθελε να κάνουμε θόρυβο και φασαρία. Συγγνώμη, αλλά εμείς δεν το κάνουμε αυτό».

Λοιπόν: Αν και έχω παρασυρθεί και εγώ πολλές φορές σε τέτοιους χαρακτηρισμούς –ναι, θεωρώ τους τζιχαντιστές της Χαμάς τρομοκράτες, το ίδιο και τους καταδικασθέντες της 17 Νοέμβρη, όπως και τα στελέχη του ΙRΑ που φύτευαν βόμβες και σκότωναν αθώους ανθρώπους–, συμφωνώ με τον Σίμπσον.

Και έχοντας εργαστεί αρκετά χρόνια στο BBC, καταλαβαίνω απολύτως γιατί  έχει αυτή τη θέση, που μάλιστα δεν αφορά μόνο τη Χαμάς: γιατί, απλά, δεν θέλει να θεωρεί ηλίθιους εκείνους στους οποίους απευθύνεται.

Δώστε τους τα πραγματικά στοιχεία από όλες τις πλευρές, ελεγμένα και αντικειμενικά, και αφήστε σε αυτούς τα συμπεράσματα, μας έλεγαν όταν ξεκινούσαμε εκεί, στο Bush House του Λονδίνου, όπου στεγαζόταν η Παγκόσμια Υπηρεσία (World Service) του BBC, την υπέροχη περιπέτεια της πραγματικής ενημέρωσης. Ο κόσμος έχει κρίση, μας έλεγαν. Και όσους δεν έχουν ακόμα αποκτήσει ή εξασκήσει την κριτική ικανότητα να καταλάβουν και να αξιολογήσουν μια πληροφορία, δουλειά μας είναι να τους βοηθήσουμε, με αυτόν τον σαφή διαχωρισμό της είδησης από την άποψη.

Συχνά αναφέρονταν και στο δικό μας παράδειγμα, στην Ελλάδα, με την εξής προσφώνηση της πιο… κλασικής ίσως πολιτικής μας είδησης: «Προκλητικοί οι Τούρκοι, παραβίασαν πάλι χθες τον εναέριό μας χώρο πάνω από το Αιγαίο».

Η λέξη «παραβίαση», εφόσον έχεις ελέγξει πράγματι και επιβεβαιώσει ότι στο συγκεκριμένο συμβάν είναι ορθή (δηλαδή όντως υπήρξε παραβίαση), τότε καλώς χρησιμοποιείται. Συνεπώς, φτάνει και περισσεύει για να καταλήξει ο αποδέκτης της είδησης, και όχι εσύ, στο συμπέρασμα ότι «ναι, είναι προκλητικοί οι Τούρκοι». Στη συγκεκριμένη περίπτωση, εννοείται!

Η βασική αρχή, λοιπόν, που διέπει τη φιλοσοφία του BBC είναι ότι παίρνοντας θέση στη μετάδοση μιας είδησης, αφαιρείς το δικαίωμα (και την υποχρέωση) του τηλεθεατή-ακροατή-αναγνώστη να ζυγίσει τα πραγματικά δεδομένα και να κρίνει εκείνος/εκείνη αν είναι κάτι προκλητικό, τρομοκρατικό, εγκληματικό κ.λπ.

Επίσης, μία ακόμη βασική αρχή του BBC (αλλά και σχεδόν όλων των σοβαρών μέσων ενημέρωσης στη Βρετανία) είναι ότι όταν περιγράφεις, μεταδίδεις, γράφεις μια είδηση, το όποιο συναίσθημα πρέπει να το «προκαλεί» αυτή (η είδηση) και όχι ο δημοσιογράφος.

Κάποτε, θυμάμαι, προς τα τέλη της δεκαετίας του ’80, όταν κάπως άρχισαν να εκδηλώνονται κάποιες πρώτες προσπάθειες για επίλυση του Κυπριακού (με πολύ νωπή ακόμα την πληγή της εισβολής του ’74), ήθελαν στο BBC να μάθουμε τι λέγεται, τι κινείται και από τις δύο πλευρές. Ανέθεσαν την αποστολή σε μένα, ίσως επειδή από τότε (και δυστυχώς μέχρι και τώρα) το θέμα αυτό με είχε κυριεύσει. Επαιξε και ρόλο ότι είχα και βρετανικό διαβατήριο, οπότε μπορούσα να περάσω και στα Κατεχόμενα. Πριν φύγω, αφού έγινε όλο το δημοσιογραφικό μπρίφινγκ, με φώναξε κοντά του ο επικεφαλής των υπηρεσιών της Νότιας Ευρώπης, κ. Μπένι Αμάρ, και μου είπε αυτά τα λόγια: «Ξέρεις τη δουλειά. Να πας στο καλό. Αλλά άφησε την καρδιά σου εδώ!».

Επιστρέφοντας τώρα στην κάλυψη του πολέμου Ισραήλ – Χαμάς, μετά τον θόρυβο που προκλήθηκε, το BBC είπε ότι «κατανοεί» την κριτική που ασκήθηκε επειδή αρνιόταν να χαρακτηρίσει «τρομοκράτες» τα μέλη της Χαμάς, και δέχτηκε τον συμβιβασμό να αναφέρεται σε «ομάδα που θεωρείται τρομοκρατική από τη Βρετανία και άλλες χώρες».

Ως τώρα το BBC αποκαλούσε «μαχητές» τους ένοπλους της Χαμάς. Αυτό εξόργισε ακόμα πιο πολύ τους ισραηλινούς αξιωματούχους, με πρώτο και καλύτερο τον πρόεδρο της χώρας, Ισαάκ Χέρτσογκ. Είπε ότι είναι απαράδεκτο που το BBC όχι μόνο δεν λέει «τρομοκράτες» τους ενόπλους της Χαμάς, αλλά τους χαρακτηρίζει και «μαχητές».

Το «μαχητές» ενοχλεί πολύ κόσμο. Διότι συνειρμικά παραπέμπει σε κάποιους που αγωνίζονται για κάτι δίκαιο. Που ασφαλώς στην περίπτωση της Χαμάς, ιδίως μετά τη σφαγή της 7ης Οκτωβρίου, δεν υπάρχει. Δεν «στέκει» με τίποτα…

Οπως έγραψε η Ντέιλι Τέλεγκραφ επικριτικά, το BBC επέλεξε να χρησιμοποιήσει όρους «λιγότερο φορτισμένους συναισθηματικά», όπως ήταν το «οπλισμένοι» ή και «παραστρατιωτικοί».

Εν κατακλείδι, η δική μου σκέψη: To BBC (όπως και όλα τα άλλα σοβαρά ΜΜΕ: Channel 4, Sky News, Radio4, Guardian, Τimes, Τelegraph κ.λπ.), στην ειδησεογραφία και στο ρεπορτάζ, δεν παίζει με τις λέξεις ούτε κρατά ίσες αποστάσεις. Και δεν υποτιμά τη νοημοσύνη των πελατών του. Στα σχόλια και στην αρθρογραφία όλες οι απόψεις είναι ελεύθερες.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News