Με βάση τις συζητήσεις που προηγήθηκαν, αλλά και τις κατευθύνσεις που πηγάζουν τόσο από τη στρατηγική στόχευση για την αναδιάρθρωση της ελληνικής οικονομίας από το σύνολο της ελληνικής κυβέρνησης, όσο και από τη βούληση της ηγεσίας του Υπουργείου Τουρισμού για ένα νέο Στρατηγικό Μοντέλο Τουριστικής Ανάπτυξης της χώρας, οφείλουμε να σκεφτούμε με ένα ριζοσπαστικό και διαφορετικό τρόπο το νέο τουρισμό της χώρας.

Τα νέα χρηματοδοτικά εργαλεία θα ήταν χρήσιμο να ενισχύουν  ένα μοντέλο σύγχρονο, που δεν θα βλέπει τον τουρισμό ως μια ξεχωριστή βιομηχανία, αλλά ως ένα δομικό και συστατικό στοιχείο της κοινωνικής ευημερίας και της οικονομικής ανάπτυξης.

Ο «Τουρισμός είναι Νεκρός» όπως λέει και το μανιφέστο της πόλης της Κοπεγχάγης εδώ και τρία πια χρόνια ( «Tourism –as we know it- is Dead»). Ότι συμβαίνει από εδώ και μπρος οφείλει να γίνεται και με τη σύμπραξη και προς όφελος της τοπικής κοινότητας και οικονομίας. Επομένως, μέσα από το πρόγραμμα ανασυγκρότησης για τον τουρισμό θα ήταν καλό να μην χρηματοδοτείται οτιδήποτε δεν είναι χρήσιμο και αξιοποιήσιμο και για την τοπική κοινότητα ή θα μένει για μεγάλο χρονικό διάστημα ανενεργό: Υβριδικά καταλύματα, που το χειμώνα θα λειτουργούν ως studio για δάσκαλους ή φοιτητές, ηλεκτρικά λεωφορεία που το χειμώνα θα εξυπηρετούν σχολικές μεταφορές και μεταφορές ΚΑΠΗ, αθλητικές εγκαταστάσεις ή δραστηριότητες υπαίθρου που θα εξυπηρετούν και την τοπική κοινότητα ή τις σχολικές εκδρομές να είναι από τα επενδυτικά σχέδια με προτεραιότητα.

Έξυπνη χρηματοδότηση είναι ο σχεδιασμός και η εκτέλεση μιας εντελώς νέας πολιτικής μάρκετινγκ και εξωστρέφειας. Πέρα από την ψηφιακή προβολή, απαιτείται να σχεδιάσει ο ΕΟΤ μια σειρά από roadshows των ελληνικών προορισμών στο εξωτερικό. Η εποχή των μαζικών εκθέσεων έχει περάσει και η Ελλάδα δεν είναι ένα ενιαίο προϊόν που μπορεί να πουληθεί με ένα και μόνο σλόγκαν και μια πολιτική εικόνων. Η εποχή απαιτεί αυτόνομες τακτικές εξωστρέφειας πέρα από τις κλασσικές εκθέσεις. Την ανάπτυξη μιας custom made Διπλωματίας Προορισμών με θεματικές παρουσιάσεις σε διαφορετικές αγορές στόχους. Χρειάζεται ευελιξία, τακτικές guerilla και ad hoc αποφάσεις ανάλογα με τις κοινωνικοπολιτικές, οικονομικές και υγειονομικές συνθήκες. Είναι η κατάλληλη στιγμή να σχεδιαστεί και να εφαρμοστεί από την αρχή και bottom up, σε συνεργασία δηλαδή με τοπικούς εταίρους προορισμών, μια εντελώς νέα πολιτική εξωστρέφειας της Ελλάδας.

Να ενθαρρυνθεί μέσα από αντίστοιχες χρηματοδοτήσεις η εκπαίδευση όχι μόνο για τους Έλληνες, αλλά και για τους νέους άλλων, κυρίως γειτονικών χωρών. Είναι ευκαιρία να εξασκηθεί μια δυναμική πολιτική προσέλκυσης φοιτητών από τρίτες χώρες -ταυτόχρονα με την κυβερνητική βούληση για περισσότερα πτυχιακά και μεταπτυχιακά προγράμματα στην αγγλική γλώσσα. Σύμφωνα συμπράξεων σαν το «Study in Thessaloniki»  που υπογράφτηκε το 2017, ως απόρροια κοινών roadshows στα Βαλκάνια στη Θεσσαλονίκη μεταξύ των σημαντικών δημόσιων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, των ξενόγλωσσων σχολείων, ιδιωτικών επιχειρήσεων εκπαίδευσης και το δήμο Θεσσαλονίκης, θα μπορούσε να αποτελέσει πρότυπο και άλλους ελληνικούς εκπαιδευτικούς κόμβους, Ιωάννινα, Κρήτη, Θράκη και να μετουσιωθεί σε νομικό πρόσωπο. Ταυτόχρονα, θα ήταν χρήσιμο και μέχρι την ίδρυση του Πανεπιστημίου Εφαρμοσμένων Τουριστικών Σπουδών να χρηματοδοτηθούν μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί, που προσφέρουν ήδη ειδικά και έγκυρα προγράμματα τουριστικής κατάρτισης, πχ. Αμερικανική Γεωργική Σχολή ή να αναβαθμισθούν και να πιστοποιηθούν αξιόλογα προγράμματα τουριστικής κατάρτισης άλλων ιδιωτικών ή μη κερδοσκοπικών κέντρων εκπαίδευσης. Η δημιουργία αξιόπιστων εθνικών φορέων ή εταιρειών πιστοποίησης θα μπορούσε να περιλαμβάνεται στις στοχεύσεις του προγράμματος ανασυγκρότησης του Ελληνικού τουρισμού.

Υποδομές

Σε ότι αφορά τα έργα υποδομών, θεωρώ, ότι τα κριτήρια επιλεξιμότητας θα πρέπει να είναι πολύ περιορισμένα και να μην εφάπτονται με αυτά άλλων χρηματοδοτικών προγραμμάτων, π.χ. ΕΣΠΑ για τις Περιφέρειες ή το Πρόγραμμα ‘Αντώνης Τρίτσης’ στην τ. α.  Α΄ βαθμού. Άμεσα σχετιζόμενη  θεματική με την τουριστική ανάπτυξη είναι η προσβασιμότητα. Προσβασιμότητα κάθε είδους. Από συνδέσεις αεροδρομίων και λιμανιών με μητροπολιτικές περιοχές μέχρι την προσβασιμότητα για ειδικές ομάδες ταξιδιωτών, πχ. silver tourism, AΜΕΑ, οικογένειες.

Πιο συγκεκριμένα, αφού η πανδημία του Covid 19 δεν μπόρεσε να σταθεί η αφορμή για την αναβάθμιση των οδικών συνοριακών περασμάτων προς τη χώρα μας, να φροντίσουμε τα νέα χρηματοδοτικά εργαλεία να γίνουν η αιτία πλήρους εκσυγχρονισμού τους. Οι περιφερειακές ενότητες με την καθοδήγηση  και το συντονισμό του Υπουργείου Εσωτερικών, Υφυπουργείο Μακεδονίας – Θράκης, να εκπονήσουν άμεσα μελέτες για την αναβάθμιση των συνοριακών περασμάτων και την ολοκλήρωση άλλων που έχουν ξεκινήσει, αλλά δεν παρουσιάζουν πρόοδο, πχ. πέρασμα Λαιμός στη Δυτική Μακεδονία.  Άλλωστε, κάποια από αυτά αποτελούν και ευρωπαϊκά συνοριακά σημεία.

Πολλά αεροδρόμια που δεν έχουν περάσει στα χέρια ενός ιδιώτη διαχειριστή παρουσιάζουν σημαντικές ελλείψεις υπηρεσιών αλλά και υποδομών. Σε μικρά περιφερειακά αεροδρόμια πρέπει να δοθεί προτεραιότητα, έτσι ώστε να αποκτήσουν όλες εκείνες τις υποδομές και υπηρεσίες που θα τα καταστήσουν λειτουργικά ολόκληρο το χρόνο. Ο εκσυγχρονισμός τους να συνοδευτεί από τη χρηματοδότηση φορέων για το μάρκετινγκ αυτών των μικρών αεροδρομίων και τη δημιουργία σχέσης  τους με το παγκόσμιο αεροπορικό δίκτυο.  Άυλες πολιτικές εξωστρέφειας και προώθησης είναι απαραίτητο να συνοδεύουν τα κατασκευαστικά έργα.

Μικρά λιμάνια και μαρίνες χρήζουν εκσυγχρονισμού και ανακατασκευής, αλλά και οι λίμνες της Ελλάδας, είναι ένας ζωτικός πόρος καθόλα ανεκμετάλλευτος. Χρειάζονται καθαρισμό, φιλικά προς το περιβάλλον πλεούμενα σε αυτά και εξέδρες και υποδομές προσβασιμότητας για υδροπλάνα και δράσεις αναψυχής και αξιοποίησης.

Να ενισχυθεί σε κεντρικό επίπεδο περαιτέρω η απελευθέρωση των μεταφορών και να ενθαρρυνθούν συμπράξεις και ιδιωτικές  πρωτοβουλίες για τη δημιουργία πλωτών ταξί. Το παράδειγμα των μικρών ταχύπλοων που σε μεταφέρουν γρήγορα και σχετικά οικονομικά από τις Σπέτσες στο Πόρτο Χέλι, λείπει από πολλά άλλα σημεία τόσο στο Αιγαίο για την εξυπηρέτηση των μικρών νησιών όσο και στις Σποράδες, αεροδρόμιο Σκιάθου για Σκόπελο και Αλόννησο, και το Ιόνιο, σύνδεση νησιών με αντικρινές ακτές.

Η χωρική εξισορρόπηση του ισοζυγίου της τουριστικής ανάπτυξης θα γίνει με κίνητρα για υπηρεσίες τουριστικές στην ηπειρωτική και ορεινή Ελλάδα. Να ενισχυθούν επιχειρήσεις και επιχειρηματικές ιδέες νέων στη βόρεια ηπειρωτική περιοχή της χώρας. Ο τουρισμός των 365 ημερών θα έρθει όχι μέσα από την από τα μαλλιά τραβηγμένη επιμήκυνση της σεζόν σε καλοκαιρινούς προορισμούς, αλλά από τη δημιουργία ισχυρών πόλων αναψυχής σε χειμερινούς προορισμούς και σημεία που θα μπορούν να εκμεταλλευτούν για παράδειγμα τα φθινοπωρινά και εαρινά school break δυτικών και βόρειο-ευρωπαϊκών κρατών. Ας υπάρξει ισχυρό κίνητρο για τη δημιουργία επιχειρήσεων σε μέρη με χαμηλό δείκτη επισκεψιμότητας αλλοδαπών.

Οι επιχειρήσεις που θα ήταν σημαντικό να ενισχύονται να αφορούν κυρίως σε εναλλακτικές μορφές τουρισμού και σε ειδικές υπηρεσίες που απευθύνονται σε εξειδικευμένο και ποιοτικό κοινό (πχ concierge services).

Τέλος, σε ότι αφορά χρηματοδοτήσεις ιδιωτών από το fund ανασυγκρότησης για brick and mortar projects αυτές θα πρέπει οπωσδήποτε να διέπονται από πολύ χαμηλούς όρους δόμησης και χαμηλές περιβαλλοντικές οχλήσεις και αποτύπωμα.

Νέα Μέσα

Σωστά επισημαίνεται η ανάγκη ψηφιακής ενίσχυσης μικρότερων μονάδων ή και cluster καταλυμάτων. Να προβλεφθεί η ενίσχυση νομικών μορφών που προκύπτουν από συνενώσεις, συνέργειες μικρότερων καταλυμάτων κατά χωρική ή θεματική προτεραιότητα. Να ενισχυθούν νομικά πρόσωπα που θα ενθαρρύνουν μικρά καταλύματα να αποκτήσουν έναν ιδιαίτερο θεματικό χαρακτήρα, μπουτίκ, adults only, eco-friendly, local products accelerators, digital mastered κ.α..

Οι πόλεις και οι προορισμοί γενικά στην Ελλάδα έχουν σημαντική αδυναμία στην πληροφόρηση του κοινού, αφού αυτό βρεθεί στον προορισμό. Λείπουν σημαντικά info-centers, info-kiosks, αλλά και η ζεστή και ουσιαστική ενημέρωση από τον καταρτισμένο ανθρώπινο παράγοντα. Να ενισχυθούν δημοτικές επιχειρήσεις ή και ιδιώτες (κατά το παράδειγμα της VVV της Ολλανδίας) οι οποίες θα παρέχουν ολοκληρωμένες συμβουλευτικές υπηρεσίες, αλλά και πακέτα εκδρομικά ή προϊόντα merchandising, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η βιωσιμότητά τους.

Αντίστοιχα σημαντικό είναι να χρηματοδοτηθεί η δημιουργία DMOs. Απαραίτητος όρος θα πρέπει να είναι η συμμετοχή ιδιωτών κατά ελάχιστο 51%. Είναι απαραίτητη η ιδιωτική συμμετοχή (ιδιωτών ή ΝΠΙΔ) εάν θέλουμε να έχουν και βιωσιμότητα αλλά και σωστές αρχές εταιρικής διακυβέρνησης αυτά τα νέα νομικά πρόσωπα τοπικής τουριστικής ανάπτυξης που θα δημιουργηθούν. Σημαντικό είναι, να καλύπτονται και δαπάνες προσωπικού για ένα διάστημα και δαπάνες ψηφιακού μετασχηματισμού και ανάπτυξης ψηφιακών και ΑΙ εργαλείων. Διαφορετικά, κινδυνεύουν να καταστούν μετά από μικρό χρονικό διάστημα ανενεργοί οργανισμοί, όπως ήδη συμβαίνει με πολλούς ανά την ελληνική επικράτεια.

---

*Ο Σπύρος Πέγκας είναι  μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής του Υπ. Τουρισμού για τη διάθεση των πόρων του Ταμείου Ανασυγκρότησης σε θέματα τουριστικής ανάπτυξης. Το κείμενο αυτό εμπεριέχει προτάσεις του που κατέθεσε τον Αύγουστο του 2020

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News