Βιώνουμε στην Ελλάδα, στην Ευρώπη και με ιδιαίτερη όξυνση στην Αμερική, μια κατρακύλα σε πολλές εκφάνσεις τής ζωής μας, μια κατάπτωση ως κοινωνία, ως Πολιτεία, ως οικογένεια, ως άτομα, μια πτώση που παίρνει όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις. Βία, επιθετικότητα, αγριότητα, βιασμοί, εκπόρνευση ανήλικων παιδιών, εγκληματικότητα και σε νεαρή ακόμη ηλικία από συμμορίες παιδιών, αυξημένες γυναικοκτονίες, ανηθικότητα, εξωσχολικός και σχολικός εκφοβισμός, πλήθος διαταραχών, αρνητικά πρότυπα, τραμπισμός, υποκουλτούρα μαστίζουν την κοινωνία μας και μάς οδηγούν σε θλιβερά αδιέξοδα.

Ζούμε μια εξάρτηση των νέων μας από κακές πλευρές τού διαδικτύου (δεν είναι όλες οι πλευρές έτσι), από μερικές άρρωστες μορφές μέσων κοινωνικής δικτύωσης (υπάρχουν βεβαίως και καλά μέσα), από διαπιστωμένα κακές χρήσεις  τού κινητού τηλεφώνου (έχει γίνει «προέκταση τού χεριού» ιδίως των νέων), μια εξάρτηση συνεπικουρούμενη από λειψή έως αποπροσανατολιστική ενημέρωση εκ μέρους πολλών τηλεοπτικών σταθμών (ακόμη και στην μικρή Ελλάδα) οι οποίοι προσπαθούν να γεμίσουν τα 24ωρα προγράμματά τους με ωριαίες, δίωρες και τρίωρες εκπομπές που γέμουν από αναξιολόγητο και  ανεπεξέργαστο, πάσης φύσεως υλικό.

Αυτή η εξάρτηση έχει επιδεινώσει την κατάσταση. Και ενώ όλο και πιο συχνά σε συζητήσεις ακούγεται ότι «η μόνη λύση είναι η Παιδεία», νοώντας κυρίως τη σχολική εκπαίδευση, συνεχίζει στην πράξη να αγνοείται προκλητικά ο παράγοντας αυτός. Στις γραμμές που ακολουθούν υποστηρίζω ακριβώς ότι φραγμός στην κατρακύλα που βιώνουμε μπορεί να επιτευχθεί σε καθοριστικό βαθμό, αν ως χώρα αποφασίσουμε να οργανώσουμε μια άλλη Παιδεία, εκ βάθρων αλλαγμένη, ακολουθώντας μια ριζική αλλαγή στη φιλοσοφία, τους σκοπούς και τη δομή τού σχολικού εκπαιδευτικού μας συστήματος.

Εχουμε τα παιδιά στα σχολεία μας 14 ολόκληρα χρόνια (δύο στο Νηπιαγωγείο, έξι στο Δημοτικό, τρία στο Γυμνάσιο και τρία στο Λύκειο! Αν συνεχίσουμε όλα αυτά τα χρόνια να μην μπορούμε να χτίσουμε –μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα– μια Παιδεία-φραγμό στην καθοδική πορεία μας, θα είμαστε άξιοι τής τύχης μας.

Δυστυχώς, έχει επί πολλά χρόνια αποδειχθεί ότι η Παιδεία στην πράξη δεν είναι για όλα τα πολιτικά κόμματα εθνική και κοινωνική προτεραιότητα, όπως και ότι στο θέμα τής Παιδείας δεν έχει υπάρξει ποτέ συναίνεση και συμπόρευση για μια εκ βάθρων αναθεώρηση των στόχων τής σχολικής Παιδείας στην χώρα μας. Πολιτεία και πολίτες «περί άλλα τυρβαζόμεθα», έτσι δεν φαίνεται στον ορίζοντα ―το δείχνουν και οι προεκλογικές τοποθετήσεις― ότι μπορεί να υπάρξει μια εθνική υπέρβαση στο καίριο θέμα μιας παιδείας ουσίας και ποιότητας για τα παιδιά όλων των Ελλήνων.

Εννοώ μια Παιδεία που, παράλληλα προς την ουσιαστική και χρήσιμη γνώση, θα προάγει αξίες, αρχές και κανόνες και θα σκοπεύει εξίσου στην καλλιέργεια τής ψυχής και τού πνεύματος των μαθητών, αυτά δηλαδή που έχουμε ξεχάσει ή έχουμε υποβαθμίσει στην Παιδεία μας, με αποτέλεσμα να μην εξασφαλίζονται οι εσωτερικές συνειδησιακές προϋποθέσεις ανάσχεσης τής προϊούσης κατάπτωσης.

Κι όμως, αν στις πολλές δημοσκοπήσεις μπορούσαν να ερωτηθούν με κατάλληλο τρόπο οι πολίτες που ψηφίζουν αν επιθυμούν μια τέτοια ριζική αλλαγή των σκοπών και των προτεραιοτήτων στη σχολική εκπαίδευση (σε σχέση πάντα και με την εισαγωγή στα πανεπιστήμια), εκτιμώ ότι στη συντριπτική τους πλειονότητα θα δήλωναν «ψηφίζω Παιδεία». Και αν ειδικά για το θέμα αυτό ερωτηθούν αν προκρίνουν τη συναίνεση, πάλι είμαι βέβαιος ότι θα τοποθετούνταν στο «ψηφίζω συναίνεση των κομμάτων για την Παιδεία».

Γιατί μόνο έτσι μπορεί η σχολική Εκπαίδευση:

α) να απεγκλωβιστεί από τη δίνη των Εισαγωγικών Εξετάσεων υπό τη συγκεκριμένη μορφή τους (απάνθρωπη, άδικη και γνωσιακά αναξιόπιστη) που έχει διαλύσει την ευκαίρια παιδευτικά και ηλικιακά φοίτηση στο Λύκειο και έχει παραμορφώσει στη συνείδηση γονέων και μαθητών την ουσία τής Παιδείας.

β) να απεγκλωβιστεί από τους όγκους πληροφοριών που στοιβάζει στον σκληρά δοκιμαζόμενο εγκέφαλο των μαθητών όλων των βαθμίδων τού σχολείου μας, χωρίς οι πληροφορίες αυτές να μετατρέπονται σε χρήσιμη συνειδητοποιημένη γνώση.

γ) να απεγκλωβιστεί από τη μονοπώληση τής δήθεν γνώσης εις βάρος τής αγωγής (ήθος, αξίες, ενσυναίσθηση, ανθρωπιά, αίσθηση ορίων, σεβασμός των δικαιωμάτων και τής προσωπικότητας τού άλλου κ.ά.), η οποία στο παρελθόν ευλόγως διεκδικούσε τουλάχιστον ίση βαρύτητα.

Και ερχόμαστε στο «διά ταύτα». Μπορεί ένα αυτοδύναμο κόμμα ή και ένα σχήμα συνεργαζόμενων κομμάτων, έστω και αν θελήσει να αναλάβει το πολιτικό κόστος, να προβεί σε μια εκ βάθρων αναθεώρηση τού εκπαιδευτικού μας συστήματος με άρση τής εγγενούς παθολογίας του χωρίς την γενικότερη συναίνεση των κομμάτων; Οχι. Είναι πρακτικά αδύνατον.

Αρα η ελληνική κοινωνία ―παρά τις προσπάθειες βελτίωσης που γίνονται όντως από κόμματα και υπουργούς Παιδείας, μονίμως όμως μέσα σε ένα κύμα αντιδράσεων και ακυρώσεων― «θα σέρνεται» μοιραία πίσω από ένα τέτοιο σύστημα, το οποίο αδυνατεί εγγενώς να πετύχει μια νέα αντίληψη τής ουσίας τής Παιδείας λόγω τής κρατούσης νοοτροπίας, δομής, συνήθειας και μικροσυμφερόντων που βολεύουν; Η απάντηση είναι αισιόδοξη: υπάρχει λύση υπό προϋποθέσεις.

Αν δεήσει να συζητήσουν τα κόμματα για το καυτό εθνικό θέμα μιας νέας μορφής Παιδείας που θα εφαρμοσθεί στην σχολική εκπαίδευση και αν ―με συναίνεση και δέσμευση― συμφωνήσουν σε ορισμένες βασικές αρχές τις οποίες θα εισηγηθούν ειδικοί εκτός κομματικών δεσμεύσεων, αρχές τις οποίες θα εφαρμόσει απαρέγκλιτα όποιο κόμμα ή συνεργασία κομμάτων βρίσκεται στην κυβέρνηση, τότε, και μόνο τότε μπορεί να προκύψει μια σχολική μόρφωση σωστών πολιτών:

α) υπεύθυνων πολιτών με αξίες, ιδανικά, αρχές και κανόνες,
β) κριτικά σκεπτόμενων πολιτών, ώστε να μη υπόκεινται σε παντοειδή εκμετάλλευση,
γ) ευαίσθητων κοινωνικά πολιτών, με ειλικρινή ενσυναίσθηση,
δ) καλλιεργημένων πνευματικά πολιτών, με προβληματισμούς, γνώσεις και  ενδιαφέροντα,
ε) καταρτισμένων τεχνολογικά πολιτών, επαρκών στις απαιτήσεις τής σύγχρονης κοινωνίας.

Και παράλληλα με τη ριζική αναθεώρηση τού εκπαιδευτικού μας συστήματος, πρέπει ως Πολιτεία να εξασφαλίσεις την προϋπόθεση τελεσφόρησης τού αναθεωρημένου συστήματος, δηλαδή τους αυριανούς δασκάλους. Ας πούμε μια πικρή αλήθεια: την πλειονότητα των σημερινών δασκάλων από μια στρεβλή σύλληψη προοδευτισμού τους έχουμε αποθαρρύνει να επιτελούν έναν βασικό ρόλο τους: να μπορούν  να μιλούν στα παιδιά μας για αξίες τής ζωής, για ελληνική παράδοση ηθών και εθίμων, για τον πολιτισμό μας, την πίστη μας, τους εθνικούς μας αγώνες, τον σεβασμό στην οικογένεια και τον συνάνθρωπο, όποιος κι αν είναι, για την αξία τής γλώσσας μας και τής Παιδείας.

Πρέπει να ξανασεβαστούμε και να αναβαθμίσουμε ως κοινωνία και ως Πολιτεία τον δάσκαλο. Και φυσικά μιλάω για δασκάλους κατάλληλα καταρτισμένους―με ευθύνη πάντοτε των Πανεπιστημίων―, συνεχώς επιμορφουμένους, με υψηλούς μισθούς που θα προσελκύσουν τους αρίστους, πραγματικούς δασκάλους και όχι απλούς «διδάσκοντες», δασκάλους-πρότυπα αφοσιωμένους στο έργο τους, δασκάλους οι οποίοι θα εμπνέουν τους μαθητές τους, θα επηρεάζουν το περιβάλλον τους και θα συγκεντρώνουν την εκτίμηση των συμπολιτών τους.

Αν δεν θέλεις ή δεν μπορείς να το κάνεις αυτό ως Πολιτεία και ως κοινωνία, τότε η πτώση που μάς μαστίζει δεν αποτρέπεται με τίποτε. Αντίθετα, θα επιδεινώνεται. Ἐκεῖ καθίσωμεν ἐπί τῶν ποταμῶν Βαβυλώνος (τής Παιδείας μας) καί κλαύσομεν πικρῶς.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News