Το εργασιακό νομοσχέδιο σε διαβούλευση. Πόλεμος από δημοσιεύματα. Πρέπει όμως οι πάντες να κατανοήσουμε καλά την παρούσα κοινωνική πραγματικότητα, στον παραγωγικό – εργασιακό χώρο, που έρχεται το νομοσχέδιο να ρυθμίσει.

Α. Κατέχουμε πολλές αρνητικές πρωτιές σε όλο τον ευρωπαϊκό χώρο.

• Πρώτοι σε ανεργία (2 εκατ. ενεργοί και 1 εκατ. άνεργοι). Η χειρότερη μορφή αδικίας που απειλεί την κοινωνική συνοχή.
• Πρώτοι στην υπέρβαση του ωραρίου. Ενδεικτικά το Eurofound αναφέρει ότι η χώρα μας είναι πρωταθλήτρια στις υπερβάσεις με 37,1%, ακολουθούν οι ανατολικές χώρες (Ρουμανία, Βουλγαρία κ.ά.) από 29,5% έως 17% και οι δυτικές χώρες από 12,5% έως 9,3%. Συνεπώς η εκμετάλλευση της εργατικής δύναμης στη χώρα μας με τα 650 ευρώ και τις υπερβάσεις του ωραρίου είναι προφανής.
• Πρώτοι από το τέλος σε χαμηλούς μισθούς και αμοιβές από όλες τις ευρωπαϊκές χώρες. Οδεύουμε προς ένα βαλκανικό κοινωνικό μοντέλο και αποκλίνουμε συνεχώς από το ευρωπαϊκό. Είναι προφανές ότι το επίπεδο αξιοπρεπούς διαβίωσης των πολιτών υποβαθμίζεται και το κόστος της εργασίας μετατρέπεται σε φθηνό εμπόρευμα.
• Πρώτοι στην ραγδαία αύξηση των ευέλικτων μορφών απασχόλησης (περί το 40% των απασχολούμενων), που ενθαρρύνει το νομοσχέδιο με τις ρυθμίσεις για τη διευθέτηση του χρόνου εργασίας από το 8ωρο στο 10ωρο και στο 4ήμερο. Οι ευέλικτες μορφές αυτές απασχόλησης εξυπηρετούν κυρίαρχα τις ανάγκες της εργοδοσίας και μερικώς τους εργαζόμενους. Το είδος της μερικής απασχόλησης εμπεριέχει μεγάλο ψυχικό κόστος ανασφάλειας, αβεβαιότητας στον εργαζόμενο με συνέπειες ψυχικές και σωματικές.
• Πρώτοι σε μια αγορά εργασίας κατακερματισμένη και διαμελισμένη. Λίγες οι μεγάλες επιχειρήσεις με συγκέντρωση εργαζομένων. Οι ΜΜΕ κυριαρχούν. Η ισχύς των εργαζομένων αποδυναμωμένη και «ασθενής». Η ενότητα και η διαπραγματευτική ισχύ των συνδικάτων, χάνουν συνεχώς έδαφος. Η μαζικοποίηση συνεχώς φθίνει και θα αποδυναμώνεται. Ο ρόλος του εργοδότη γίνεται κυρίαρχος σε αυτές τις καταστάσεις.
• Να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους.

Με βάση τις ρυθμίσεις του νομοσχεδίου, «ατομικοποιούμε» τη διευθέτηση του χρόνου απασχόλησης με ατομικές συμβάσεις, αφήνοντας το περιθώριο και σε δεύτερη μοίρα τις συλλογικές συμβάσεις και τον ρόλο των κοινωνικών εταίρων, κύρια των συνδικάτων. Όταν οι πάντες γνωρίζουν ότι ο συνδικαλισμός στον ιδιωτικό τομέα είναι ιδιαίτερα απομαζικοποιημένος και ανίσχυρος, οι συνέπειες στο μέλλον θα είναι περισσότερο οδυνηρές. Όταν οι πάντες γνωρίζουν ότι στο μικρό μέγεθος των επιχειρήσεων (85%) δεν ευδο0κιμούν συνδικάτα, όταν την περίοδο αυτοί οι νέοι και οι άλλοι άνεργοι παλεύουν για μια θέση στον ήλιο.

Αλλά και σε μεγάλες αλυσίδες επιχειρήσεων (πχ. supermarket) δεν ευδοκιμούν συνδικάτα. Απασχολείται άφθονο εργατικό δυναμικό με 4ωρα και 6ωρα, που με βάση το νομοσχέδιο θα μπορούν να γίνουν με ατομικές συμβάσεις: 4ωρα + 2 ώρες υπερωρία να αποτιμηθούν σε χρήμα και αμοιβή.

Ας μην αυταπατώμεθα. Από τη στιγμή που η διευθέτηση του χρόνου μεταφέρεται στις ατομικές συμβάσεις, στην ελεύθερη (ανάγκα και οι Θεοί πείθονται) υποτίθεται βούληση των εργαζομένων, η νομική προστασία των εργαζομένων υποβαθμίζεται και η ισχύς του εργοδότη μεγεθύνεται. Ποιος πχ. θα απαγορεύσει σε έναν επιχειρηματία να βγάλει αγγελία για εργαζόμενους με τους όρους διευθέτησης εργασίας που αυτός θέλει;

Β. Ρυθμίσεις νομοσχεδίου, ανατροπές και νέες αντιθέσεις, αδικίες και κοινωνικές συγκρούσεις.

Στη «μεταμνημονιακή» περίοδο σχηματικά βέβαια και την παύση-κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων, θα ανέμενε κανείς σε ένα τόσο σοβαρό νομοσχέδιο που αφορά το μέλλον της εργασίας και τα δικαιώματα των εργαζομένων στον ψηφιακό κόσμο να κληθούν οι κοινωνικοί εταίροι να συγκρουσθούν, να διαβουλευθούν και στη συνέχεια η κυβέρνηση στο πεδίο των κοινοβουλευτικών διαδικασιών, να αφουγκρασθεί τις απόψεις όλων των συλλογικών υποκειμένων, πολιτικών και κοινωνικών. Φαίνεται όμως ότι ο θεσμικός κοινωνικός διάλογος, που αποτελεί την πεμπτουσία της Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας και του «κοινωνικού μοντέλου» της Ευρώπης, δεν ευδοκιμεί στα μέρη μας. Οι συνέπειες όμως των ρυθμίσεων στο πεδίο της κοινωνικής συνοχής θα διαμορφώνουν συνεχώς ένα εκρηκτικό πεδίο. Βγαίνοντας δε στο ξέφωτο από την πανδημία και αναζητώντας μια θέση στην παραγωγική διαδικασία, τα πράγματα θα γίνουν ακόμη πιο δύσκολα.

 Οι αλλαγές που φέρνει το εργασιακό νομοσχέδιο

1. Χρόνος απασχόλησης – 8ωρο και 10ωρο.

Οκτάωρο – διευθέτηση χρόνου εργασίας : Η διάταξη έχει ανάψει φωτιές. Σύμφωνα με τη ρύθμιση, οι εργαζόμενοι μπορούν σε περιόδους αυξημένης απασχόλησης να δουλεύουν 2 ώρες επιπλέον την ημέρα, με ανάλογη μείωση του ωραρίου ή πληρωμένες επιπλέον άδειες κατά τις περιόδους μειωμένης απασχόλησης ή ρεπό. Μάλιστα η επιβολή της θα γίνεται με ατομικές συμβάσεις εργασίας. «Ατομικοποίηση» των όρων παροχής εργασίας. Η ρύθμιση αυτή ισχύει στη χώρα μας από το 1990 (άρθρο 41, ν.892/1990) αλλά για να εφαρμοστεί θα έπρεπε να υπάρξει συμφωνία μεταξύ εργοδοσίας και συνδικάτου. Η ρύθμιση αυτή ήταν ένας φραγμός στην υπερεκμετάλλευση του εργαζομένου να πληρώνεται τις υπερωρίες και κατ’ εξαίρεση με άδειες. Οι τωρινές όμως ρυθμίσεις κάνουν κανόνα την απλήρωτη υπερωρία. Σημειωτέον ότι οι δύο τουλάχιστον επιπλέον ώρες εργασίας θα είναι χωρίς αμοιβή, αυτός που γίνεται φτωχότερος είναι ο εργαζόμενος.

Το πρακτικό θέμα που προκύπτει είναι τι γίνεται εάν δεν τηρηθούν οι όροι της διευθέτησης του χρόνου εργασίας. Προφανώς, δεν εργαζόμαστε σε μια αγγελικά πλασμένη αγορά εργασίας και άρα το μέτρο μπορεί να καταστρατηγηθεί. Εκεί θα πρέπει να υπάρχουν οι δικλίδες ασφαλείας. Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, ως δικλίδα ασφαλείας για την τήρηση της ρύθμισης είναι η ψηφιακή κάρτα του εργαζόμενου, η οποία θα λειτουργεί ακόμη και μέσω ενός app στο κινητό για την ακριβή μέτρηση του χρόνους απασχόλησης.. Ο εργαζόμενος θα πρέπει να δηλώνει στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ 2 την ώρα προσέλευσης και την ώρα αποχώρησης.  Δεν νομίζω ότι για την ψηφιακή κάρτα μπορεί να υπάρχουν αντιρρήσεις. Ότι πιο αποτελεσματικό μέτρο προσδιορισμού του χρόνου εργασίας είναι απαραίτητο, για να περιορισθούν οι υπερβάσεις και οι παρεκκλίσεις. Στους μεγάλους παραγωγικούς χώρους η ψηφιακή κάρτα θα μπορέσει να εισαχθεί στις μεγάλες εταιρείες, όπως η βιομηχανία και οι τράπεζες. Το θέμα είναι πώς θα μπορεί να γίνει έλεγχος της διευθέτησης του χρόνου εργασίας στις μικρότερες επιχειρήσεις, που αποτελεί το 85% στην παραγωγική διαδικασία και εκεί δεν ευδοκιμούν συνδικάτα!!

Συνεπώς, για την τήρηση των ρυθμίσεων πρέπει να υπάρχουνε κυρώσεις. Δυστυχώς, το νομοσχέδιο για τις καταχρηστικές απολύσεις και τις παρεκκλίσεις, επιφυλάσσει κάποια αποζημίωση παραπάνω και όχι την επαναπρόσληψη του εργαζομένου, όπως ισχύει η ισχύουσα νομοθεσία.

2. Υπερωρίες

Οι υπερωρίες αυξάνονται και δεν τιμολογούνται με την αυξημένη αξία, σε μισθό και χρήμα, αλλά σε είδος. Είναι εντελώς διαφορετικός μηχανισμός από αυτόν της διευθέτησης του χρόνου εργασίας. Με τον ένα μηχανισμό (τις υπερωρίες) ο εργαζόμενος μπορεί να δουλέψει παραπάνω ώρες για κάποιες μέρες και να τις πληρωθεί. Και με τον άλλον μηχανισμό (τη διευθέτηση του χρόνου εργασίας) μπορεί να δουλέψει παραπάνω για κάποιες μέρες και να παίρνει ως αντάλλαγμα ελεύθερες τις Παρασκευές (στην περίπτωση της 4ήμερης εργασίας) ή περισσότερα ρεπό ή παραπάνω άδειες σε περιόδους του χρόνου που επιθυμεί. Σε καιρούς χαμηλών πτώσεων των μισθών η αμοιβή είναι το ζητούμενο και δεν ρυθμίζεται στο παρόν νομοσχέδιο.

Οι επιτρεπόμενες υπερωρίες αυξάνονται -από τις 96 ώρες που είναι σήμερα στη βιομηχανία και τις 120 ώρες στους υπόλοιπους κλάδους- στις 150 ώρες το μέγιστο, που είναι ο ευρωπαϊκός μέσος όρος. Και σε αυτήν περίπτωση σημαντικό ρόλο θα παίξει η ψηφιακή κάρτα, ώστε να μπορεί να γίνεται έλεγχος των υπερωριών. Ωστόσο, το πρόβλημα παραμένει στις μικρές επιχειρήσεις όπου συναντάται και το μεγαλύτερο ποσοστό αδήλωτης εργασίας.

3. Απεργία

Γενίκευση της πρόβλεψης για «προσωπικό ασφαλείας». Συγκεκριμένα, σε όλο τον ιδιωτικό τομέα (και όχι μόνο στο Δημόσιο και σε επιχειρήσεις «κοινής ωφέλειας», όπως ισχύει τώρα) θα απαιτείται από τα συνδικάτα να καθορίζουν και να γνωστοποιούν έγκαιρα στην εργοδοσία συγκεκριμένο αριθμό εργαζομένων, που θα απασχολούνται ως «προσωπικό ασφαλείας» κατά τη διάρκεια απεργιών. Με μηχανισμό απεργοσπασίας που επιτρέπουν οι ρυθμίσεις, ουσιαστικά επιχειρεί την απονεύρωση της απεργιακής κινητοποίησης, ώστε να περιορίζεται η πίεση που μπορούν να ασκούν οι εργαζόμενοι στην εργοδοσία.

Στόχος των ρυθμίσεων φαίνεται είναι να μετατραπεί η απεργία σε μια «συμβολική πράξη». Η υποχρέωση των συνδικάτων να παρέχουν προσωπικό ασφαλείας το 1/3 του προσωπικού και μέσων αποδυναμώνει την πίεση της απεργίας και την καθιστά ανίσχυρη έναντι της ισχύος του εργοδότη που γίνεται κυρίαρχος.  Για τα Συνδικάτα η απεργία είναι το πιο ισχυρό όπλο που διαθέτουν ως μοχλό πίεσης προς την εργοδοσία και δεν γίνεται για επικοινωνιακούς συμβολισμούς. Οι περιορισμοί στην υπεράσπιση του δικαιώματος της απεργίας, ακόμη και σε απεργοσπαστικούς μηχανισμούς είναι ιδιαίτερα αυστηροί.

Ποινές στα σωματεία και αποζημίωση στην εργοδοσία για «παράνομες» και «καταχρηστικές» απεργίες. Θα παρέχεται η δυνατότητα στον εργοδότη να διεκδικήσει αποζημίωση από τους απεργούς και τα συνδικάτα σε περίπτωση που μια κινητοποίηση κριθεί παράνομη, καταχρηστική ή και τα δύο. Με δεδομένο ότι ήδη 9 στις 10 απεργίες κρίνονται παράνομες ή/και καταχρηστικές από τα δικαστήρια, η πρόβλεψη αυτή σημαίνει οικονομική εξόντωση των συνδικάτων και μια «δαμόκλειο σπάθη» που θα επικρέμαται μόνιμα πάνω από τα κεφάλια των απεργών.

Πρόσθετα εμπόδια στη λήψη απόφασης για απεργία και νέο χτύπημα στη ζωντανή δράση των συνδικάτων. Η νέα διάταξη περί εφαρμογής της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας για την πραγματοποίηση απεργίας θα συνδυάζεται με τη διάταξη περί υποχρεωτικής συμμετοχής στη Γενική Συνέλευση που αποφασίζει απεργία τουλάχιστον του 50% των οικονομικά ενεργών μελών του πρωτοβάθμιου συνδικάτου.

δ. Η ηλεκτρονική καταγραφή των μελών των συνδικάτων, για διαφάνεια κα., παραβιάζει πιστεύω την αυτονομία των συνδικάτων (συνταγματική επιταγή) και θα λειτουργήσει ως στοιχείο απομαζικοποίηση των συνδικάτων (στον ιδιωτικό χώρο σίγουρα), διότι η ανασφάλεια στην απασχόληση, σήμερα με 1 εκ. ανέργους και χαμηλά αμειβόμενους, περιορίζει την ελευθερία δράσης τους καθοριστικά.

4. Οι ανατροπές στο εργασιακό μοντέλο και νομική προστασία.

Οι παράμετροι Χρόνος, Μισθός (αμοιβή), Είδος απασχόλησης (πλήρους και ευέλικτης), Τόπος (χώρος) αποτελούν τον πυρήνα της παροχής εξαρτημένης εργασίας, που προσδιορίζει και το επίπεδο αξιοπρεπούς διαβίωσης. Σήμερα όλα αλλάζουν.

Για τη συλλογική νομική προστασία αυτών των παραμέτρων χρειάσθηκαν περίπου δύο αιώνες, με αγώνες, οι εργαζόμενοι για να κερδίσουν και να διασφαλίσουν τα δικαιώματά τους και να περιορίσουν την εκμετάλλευσή τους.

Το πνεύμα και οι ρυθμίσεις του νομοσχεδίου δυστυχώς αλλάζουν τη φιλοσοφία της συλλογικής νομικής προστασίας και οι ρυθμίσεις (διευθέτηση χρόνου εργασίας, αμοιβών κ.α.) λαμβάνουν «ατομικοκεντρικά» χαρακτηριστικά. Με ατομικές συμβάσεις εργοδότης και εργαζόμενοι θα προσδιορίζουν τους όρους εργασίας!! Ιδιαίτερα στις ευέλικτες μορφές απασχόλησης, με ατομικές συμβάσεις, θα εξασθενεί η «νομική ομπρέλα» συλλογικής προστασίας, αφού κυρίαρχο ρόλο θα έχει το άτομο.

Το μέλλον της εργασίας, με αιχμή, και την τηλεργασία διαμορφώνει ένα νέο «εργασιακό προφίλ» με ατομικοκεντρικά (ατομικές συμβάσεις) για όλους τους όρους και τις μορφές απασχόλησης. Η τεχνολογική εξέλιξη και τα ψηφιακά μέσα αντικειμενικά αλλάζουν τις παραγωγικές και εργασιακές δομές. (τα συλλογικά υποκείμενα ( πολιτικά, κοινωνικά, επαγγελματικά) σε αυτή τη δύσκολη μεταβατική περίοδο (με κρίση και πανδημία) οφείλουν πολιτικά και κοινωνικά συλλογικά υποκείμενα να διαφυλάξουν την Κοινωνική Συνοχή μιας κατακερματισμένης στην αγορά εργασίας, κοινωνίας. Να αξιοποιήσουν το θεσμικό κοινωνικό και κοινοβουλευτικό διάλογο για να βρεθεί η «χρυσή – τομή», το «μέτρο» για την προστασία της εργασίας, που αποτελεί το κλειδί για τον νέο ψηφιακό κόσμο. Δυστυχώς, η κυβέρνηση αντί να επιλέξει τον κοινωνικό διάλογο, επέλεξε επικοινωνιακό μονόλογο, χαρακτηρίζοντας συλλήβδην τους διαφωνούντες, οι τους έχοντες διαφορετική άποψη και αντίληψη των πραγμάτων, ως «ψεύτες», οπισθοδρομικούς και άλλα λεκτικά «μαργαριτάρια», που υποβαθμίζουν τον δημόσιο λόγο και απογοητεύουν.

---

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News