Ο Πρωθυπουργός ανακοίνωσε ότι στην Ελλάδα μετά από οκτώ χρόνια λιτότητας έχει επιστρέψει η κανονικότητα. Είναι όμως η Ελλάδα μια κανονική χώρα σήμερα; Υπάρχει εμπιστοσύνη στους θεσμούς και στα κόμματα όπως σε μια κανονική χώρα;

Το Ευρωβαρόμετρο παρακολουθεί συστηματικά τη γνώμη των ευρωπαίων πολιτών όσον αφορά την εμπιστοσύνη που έχουν στους θεσμούς. Κατ’αρχάς ας δούμε πόση εμπιστοσύνη έχουν στα πολιτικά κόμματα.

Στον παρακάτω πίνακα καταγράφουμε αυτή την εμπιστοσύνη διαχρονικά προσθέτοντας τις θετικές γνώμες (ναι τα εμπιστεύομαι) και αφαιρώντας τις αρνητικές γνώμες (όχι δεν τα εμπιστεύομαι).

Τόσο στην ΕΕ όσο και στην Ελλάδα οι πολίτες είναι δύσπιστοι στα πολιτικά κόμματα. Ενώ όμως το 2009 οι Ελληνες ουσιαστικά δεν διαφοροποιούνται από τους άλλους πολίτες της ΕΕ, το 2010 παρατηρούμε μια ραγδαία και εντυπωσιακή πτώση της εμπιστοσύνης προς τα πολιτικά κόμματα.

Η γνωστοποίηση της ουσιαστικής χρεοκοπίας της χώρας είχε σαν συνέπεια να διαλυθεί ουσιαστικά το παραδοσιακό πολιτικό σύστημα. Αυτό αποτυπώθηκε και στις διαδοχικές εκλογές με τη δημιουργία νέων κομμάτων (Χρυσή Αυγή, Ενωση Κεντρώων, ΔΗΜΑΡ, ΑΝΕΛ κλπ). Το παράδοξο είναι ότι και αυτά τα κόμματα με την σειρά τους ενώ πρεσβεύουν το καινούργιο δεν έπεισαν τους πολίτες με αποτέλεσμα η εμπιστοσύνη προς αυτά να εξακολουθεί να βρίσκεται στο ναδίρ. Με άλλα λόγια ούτε οι ίδιοι οι οπαδοί των κομμάτων (παραδοσιακών και μη) τα εμπιστεύονται.

Θετικό είναι ότι το 2018 στην Ελλάδα ακολουθείται η ανοδική πορεία που έχουμε και στην Ευρώπη. Απέχουμε όμως πολύ από την κανονικότητα στον τομέα αυτό. Πώς καταγράφεται όμως η εμπιστοσύνη των πολιτών στην Κυβέρνηση;

Το 2009 οι αρνητικές γνώμες υπερτερούσαν μόνο κατά 10 μονάδες των θετικών. Αυτό ήταν πολύ καλύτερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Το 2010 αυτή η κατάσταση ανετράπη και το 2010 έπεσε στις -48 μονάδες για να φτάσει τελικά στις -85 μονάδες το 2012. Και από τότε η Ελλάδα βρίσκεται σταθερά στην τελευταία θέση στην ΕΕ. Πέρασαν από την κυβέρνηση πολλά κόμματα: ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, ΛΑΟΣ, ΔΗΜΑΡ, ΣΥΡΙΖΑ, ΑΝΕΛ. Παρόλα αυτά κανένας δεν κατάφερε να ξανακερδίσει την εμπιστοσύνη του έλληνα πολίτη. Όλες οι υποσχέσεις για το καινούργιο, το άφθαρτο κλπ έμειναν χωρίς κανένα αντίκρισμα. Η θέση μας είναι και σε αυτό τον τομέα τελευταία.

Το 2015 η νέα κυβέρνηση δημιούργησε κάποιες νέες ελπίδες οι οποίες όμως πολύ γρήγορα εξαφανίστηκαν. Πάντως η απόσταση έως την κανονικότητα, δηλαδή τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, είναι ακόμα πολύ μακριά. Το διάγραμμα εδώ δείχνει τη διαφορά μεταξύ θετικών και αρνητικών απόψεων διαχρονικά και συγκρίνει τα ελληνικά αποτελέσματα με αυτά της ΕΕ.

Πώς καταγράφεται η εμπιστοσύνη στο Κοινοβούλιο; Το διάγραμμα που ακολουθεί δείχνει την εξέλιξη διαχρονικά της εμπιστοσύνης και της δυσπιστίας των ελλήνων πολιτών προς τη Βουλή.

Παρατηρούμε ότι η εμπιστοσύνη ουσιαστικά χάθηκε με το πρώτο μνημόνιο. Είναι εντυπωσιακό το άνοιγμα της ψαλίδας.

Τι έγινε στις άλλες χώρες που βίωσαν αντίστοιχη κρίση; Το 2013 στην Ισπανία οι αρνητικές γνώμες ήταν στις -82 μονάδες. Ηταν η εποχή που οι Podemos κατέκλυζαν τις πλατείες και διαδήλωναν την αντίθεσή τους στην Κυβέρνηση και στο Κοινοβούλιο. Το 2017 το ποσοστό αυτό έπεσε για την Ισπανία στις -53 μονάδες. Παρόλο που το ποσοστό παραμένει υψηλό όμως είναι εντυπωσιακή η βελτίωση της εικόνας του Κοινοβουλίου.

Εκείνο που είναι ανησυχητικό για την Ελλάδα είναι ότι η απουσία εμπιστοσύνης γίνεται διαχρονική. Η εικόνα βέβαια του Κοινοβουλίου δεν βοηθά στη βελτίωση της εικόνας. Όταν το μέλλον σημαντικών αποφάσεων εξαρτάται από γραφικούς βουλευτές, όταν δεν αφήνουν να μιλήσει ένας άλλος με διαφορετική άποψη και τον διακόπτουν συνέχεια, τέλος όταν δεν τους ενδιαφέρει να γίνουν πειστικοί αλλά να πουν μια ιστορία, τότε η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης είναι αδύνατη. Βέβαια αυτό δεν ενδιαφέρει κανένα θεσμικό παράγοντα ούτε τον Πρόεδρο της Βουλής.
Κανονικότητα σημαίνει ο πολίτης να έχει εμπιστοσύνη στην Κυβέρνηση, στο Κοινοβούλιο στη Δημοκρατία.

Πόσο ευχαριστημένος είναι ο Έλληνας πολίτης από τη Δημοκρατία;

Μέχρι το 2009 η πλειοψηφία των Ελλήνων ήταν ευχαριστημένοι από τη Δημοκρατία. Τα ποσοστά ήταν αντίστοιχα με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Ίσως και λίγο καλύτερα. Η κρίση και η αδυναμία να συνεχίσει να δανείζεται η χώρα από τις αγορές που την οδήγησε στα μνημόνια είχε σαν αποτέλεσμα να καταρρακωθεί αυτή η εμπιστοσύνη με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ένα τεράστιο χάσμα με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.

Το παρακάτω διάγραμμα συγκρίνει τη διαφορά (ευχαριστημένοι και δυσαρεστημένοι με τη λειτουργία της Δημοκρατίας) στην Ελλάδα και στην ΕΕ. Ενώ το 2007 ήμασταν +7 μονάδες πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, το 2010 (έτος του πρώτου μνημονίου) η διαφορά έγινε -74 μονάδες για να μειωθεί στο -64 το 2014 και να φτάσει στο -53 το 2015 (την πρώτη χρονιά του ΣΥΡΙΖΑ). Το ποσοστό αυτό ξαναέπεσε στις -68 μονάδες το 2018.

Παρατηρούμε ότι η περίοδος των ΣΥΡΙΖΑ- ΑΝΕΛ δεν κατάφερε να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη στη Δημοκρατία. Η διαφορά από την Ευρώπη παραμένει ουσιαστικά σταθερή. Το ηθικό πλεονέκτημα της Αριστεράς δεν είχε καμία επίπτωση στην αντίληψη που έχει ο πολίτης για την ποιότητα της Δημοκρατίας.

Το 2013 η Πορτογαλία είχε και αυτή αρνητικό πρόσημο και μάλιστα μια μονάδα κάτω από εμάς (-71%) κατάφερε όμως το 2017 να αντιστρέψει το κλίμα και να είναι σήμερα στις +46 μονάδες, δηλαδή πολύ πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Η κρίση μπορεί να καταστρέφει αλλά από ό,τι φαίνεται οι πολίτες στην Πορτογαλία εκτίμησαν τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίστηκαν την κρίση οι διαδοχικές κυβερνήσεις.

Η συνεχής ερμηνεία των δημοκρατικών κανόνων με στόχο την προσαρμογή τους στις ανάγκες της πλειοψηφίας μπορεί να λύνει προσωρινά προβλήματα στην κυβέρνηση αλλά μακροχρόνια βλάπτει τους θεσμούς. Για να ξαναγυρίσουμε στην κανονικότητα πρέπει να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη στα πολιτικά κόμματα και για αυτό οι πολιτικοί οι ίδιοι πρέπει να πείσουν τους πολίτες ότι είναι αξιόπιστοι. Η δημαγωγία και ο λαϊκισμός είναι εύκολος δρόμος αλλά οδηγεί σε αδιέξοδα. Η πραγματικότητα είναι σκληρή. Ο νόμος της βαρύτητας δεν μπορεί να αλλάξει ούτε με ένα νόμο ούτε με ένα άρθρο. Ο πολιτικός λόγος πρέπει να σέβεται την πραγματικότητα και να μην προσπαθεί να διαστρεβλώσει την πραγματικότητα για να προσαρμοστεί στο πολιτικό αφήγημα.

Πρέπει να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη στη Βουλή και για αυτό πρέπει οι ίδιοι οι Βουλευτές να δείξουν σοβαρότητα και ο Πρόεδρος της Βουλής να δράσει προς αυτή την κατεύθυνση. Πρέπει να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη στην Κυβέρνηση και για αυτό ο Πρωθυπουργός και οι υπουργοί πρέπει να αποδείξουν ότι είναι συνεπείς σε αυτά που υπόσχονται και να υπόσχονται αυτά που μπορούν να κάνουν.

Τέλος για να είναι ικανοποιημένοι οι πολίτες από τη Δημοκρατία πρέπει ο ίδιος ο Πρωθυπουργός να αποδείξει ότι σέβεται τους θεσμούς και την ανεξαρτησία τους. Πρέπει να αποδείξει ότι είναι Πρωθυπουργός όλων των Ελλήνων και όχι κομματάρχης. Πρέπει να αποδείξει ότι οι προτάσεις είναι αποτέλεσμα συναίνεσης και όχι διχασμού. Στην εναρκτήρια ομιλία του είχε τονίσει ότι θα είναι κάθε λέξη του Συντάγματος. Δεν εννοούσε ότι Εγώ θα ερμηνεύω κάθε λέξη του Συντάγματος ανάλογα με τις κομματικές και τις προσωπικές προτεραιότητες.

Η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης είναι ένας δύσκολος και μακροχρόνιος δρόμος. Η καταστροφή της αντίθετα είναι ο εύκολος που βλέπουμε να ακολουθείται. Κανονικότητα σημαίνει εμπιστοσύνη στους θεσμούς. Διαφορετικά μιλάμε για κυνικότητα και όχι κανονικότητα.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News