Πώς θα μείνει στην Ιστορία το σχολικό έτος 2019-2020; Είναι αλήθεια ότι οι καλοί μαθητές επιβίωσαν και οι «κουμπούρες» καταποντίστηκαν ακόμα περισσότερο; Τελικά, τα δύσμοιρα φετινά «πρωτάκια» (Α΄Δημοτικού) θα αναφέρονται στις μελλοντικές επιστημονικές μελέτες ως «η άτυχη γενιά της καραντίνας»; Ισχύει αυτό που λένε οι ειδικοί, ότι η Covid-19 ήταν  η μεγαλύτερη πρόκληση για την παγκόσμια εκπαίδευση από τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο;

Αρκεί να συλλογιστεί κανείς ότι φέτος 1,5 δισεκατομμύριο σχολιαρόπαιδα όλων των βαθμίδων (σύμφωνα με την Unesco) και 60 εκατομμύρια δάσκαλοι αποκόπηκαν βιαίως για κάποιους μήνες από το σχολικό περιβάλλον,  για να αντιληφθεί το μέγεθος του δυσαναπλήρωτου (γνωστικού, συναισθηματικού, κοινωνικού ή άλλου) κενού. Γονείς από όλες τις χώρες του κόσμου βρίσκονται σε απόγνωση. «Στην Ελλάδα, όμως, αυτή τη χρονιά έπεσαν οι μάσκες» λέει φιλόλογος από δημόσιο σχολείο της Αθήνας. «Τα παιδιά απελευθερώθηκαν και φάνηκε το μέγεθος της απαξίωσης της εκπαίδευσης. Επεσαν βέβαια οι μάσκες και για εμάς τους εκπαιδευτικούς: ποιοι, αν και πόσο αγαπάμε αυτό που κάνουμε».

Τo εγχώριο σχολικό έτος en quarantaine κόμισε, είναι η αλήθεια, πολλά καινούργια «φρούτα». Μαθητές πχ που θα έμεναν γκαραντί από απουσίες, τη σκαπούλαραν χάρη στον κορονοϊό. Γονείς που κλήθηκαν να δουλεύουν από το σπίτι και να επιβλέπουν (συχνά βλαστημώντας) το elearning. Μαθητές -συχνά σε σπίτια χωρίς παροχές και πολλά τετραγωνικά- που  επειδή δεν είχαν καλό σήμα, κατέβαιναν πχ στο λογιστικό γραφείο του ισογείου της πολυκατοικίας. Παιδιά συνεσταλμένα, με προβλήματα στην τάξη (ενίοτε και θύματα bullying) που ένιωσαν μεγαλύτερη ασφάλεια στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Φροντιστήρια ετοιμοπόλεμα και «ψημένα» ακόμα και προ πανδημίας στο εξ αποστάσεως μάθημα, που «έβαλαν» κάτω δημόσια και ιδιωτικά σχολεία. Μαθητές της Γ’ Λυκείου που «λύγισαν» από τις συνεχείς μεταθέσεις της ημερομηνίας των Πανελλαδικών και άλλοι που εξαργύρωσαν τον παραπάνω χρόνο διαβάσματος.

Και πλείστα ακόμα. Γονείς πχ. που αρνήθηκαν να πληρώσουν τα δίδακτρα στα ιδιωτικά «γιατί το 45λεπτο μάθημα δεν μου φαίνεται αρκετό». «Δεν πρόκειται απλά για τους γονείς που ζορίστηκαν πραγματικά και ζήτησαν να διαπραγματευτούν μια έκπτωση» μου αναφέρει δάσκαλος σε γνωστό ιδιωτικό σχολείο της Αττικής. «Μιλάμε για τους κλασικούς γονείς-λαμόγια που εκμεταλλεύονται κάθε συνθήκη και συσπειρώνονται σε ομάδες του δεν-πληρώνω».

Και βέβαια οι διάφορες φυλές εκπαιδευτικών απέναντι στο  εξ αποστάσεως μάθημα. Δάσκαλοι και καθηγητές ψηφιακά αναλφάβητοι  που υποχρεώθηκαν να εκπαιδευτούν (κυρίως στα ιδιωτικά σχολεία), άλλοι που το πάλεψαν με φιλότιμο και προσωπικό κόστος και κάποιοι που τα φόρτωσαν ανερυθρίαστα στον «κόκορα». «Τι να περιμένεις ακριβώς από “παλιούς” καθηγητές που δεν ξέρουν να στείλουν ένα μέιλ, που δεν έχουν μάθει να περνούν σε ένα Excel τη βαθμολογία;» διερωτάται καθηγήτρια σε δημόσιο γυμνάσιο της Αθήνας. Η ίδια βέβαια παραδέχεται, ότι παρότι πιο νέα και πιο εξοικειωμένη, δεν έδωσε καμία αιματηρή μάχη για την τηλεκπαίδευση: «Δεν μας έδωσαν κανένα laptop, όπως είχαν υποσχεθεί. Εγώ είχα έναν υπολογιστή που δεν υποστήριζε το Webex και, ομολογουμένως, δεν μπήκα στον κόπο να κάνω κάποια προσπάθεια».

Και αντίστοιχα οι φυλές των γονέων. Μαμάδες και μπαμπάδες (ακόμα και σε υποτίθεται tech-savvy κοινωνικά και ηλικιακά στρώματα) που ενώ κατηγορούσαν τους εκπαιδευτικούς ως άσχετους, εμφανίζονταν οι ίδιοι παντελώς αδαείς. «Πολλοί έκαναν παράπονα για εμάς,  τη στιγμή που οι ίδιοι ήταν ανέτοιμοι» μου αναφέρει νηπιαγωγός σε ιδιωτικό σχολείο. «Την ώρα πχ που είχα αρχίσει το τηλεμάθημα με παιδιά ηλικίας  4-5 ετών (τιτάνιο έργο, με τεράστια προετοιμασία, δούλεψα 10 φορές περισσότερο στη διάρκεια της καραντίνας), αδυνατούσαν να πατήσουν απλά  το κουμπί “Join” της πλατφόρμας και με βομβάρδιζαν με σχεδόν απειλητικά μηνύματα: “Δεν έπρεπε να αρχίσετε,  αφού δεν έχουν μπει όλα τα παιδιά. Θα το αναφέρω στη διευθύντρια”. Επίσης, ενώ τους είχαμε παρακαλέσει να φροντίζουν να είναι τα παιδιά έτοιμα για το μάθημα, έβλεπες στην οθόνη τον μικρό Ιάσονα να πηδάει με το βρακάκι του πάνω στο κρεβάτι!».

«Ηταν ενδεχομένως η χρονιά που το οικογενειακό περιβάλλον αναπαράχθηκε τόσο πολύ μέσα στην εκπαιδευτική διαδικασία» καταθέτει φιλόλογος από δημόσιο γυμνάσιο της Αττικής. «Το δικό μας σχολείο αντεπεξήλθε πολύ καλά σε αυτήν την πρωτόγνωρη κατάσταση, άλλωστε κάποιοι καθηγητές χρησιμοποιούσαμε τα τηλεμαθήματα και προ πανδημίας. Σαφώς, όμως ένα παιδί δεν έχει από μόνο του  την ωριμότητα να το χειριστεί όλο αυτό. Οι μαθητές λοιπόν που ήταν σε περιβάλλον που τα στήριζε, είχαν σαφώς πιο πολλές ευκαιρίες να μπουν σε ένα ρυθμό. Ηταν αναπόφευκτο. Η πανδημία όξυνε τις όποιες ανισότητες στην εκπαίδευση ενώ άνοιξε την ψαλίδα ανάμεσα στους “καλούς” και τους “κακούς” μαθητές».

Το πληγέν από την Covid-19 σχολικό έτος ήταν επίσης αυτό  των ανεβασμένων βαθμών και των αβέρτα αριστείων. «Υπήρχε η αντίληψη ότι επειδή τα παιδιά ταλαιπωρήθηκαν, θα τα ανταμείψουμε με υψηλούς βαθμούς» καταθέτει έτερη φιλόλογος σε λύκειο στο κέντρο της Αθήνας. «Αυτό είναι λαϊκισμός.  Ανταμείβεις δηλαδή παιδιά που δεν μπήκαν ούτε μια φορά στα Webex που δεν συμμετείχαν,  που δεν δούλεψαν καθόλου!».

Ηταν επιπλέον το έτος των έντονων διαφοροποιήσεων από βαθμίδα σε βαθμίδα. Δάσκαλοι και καθηγητές μιλούν για συντριπτική  συμμετοχή των μαθητών του Δημοτικού, για ικανοποιητική του Γυμνασίου και της Α’ Λυκείου αλλά για  «σφαγή» στις δύο τελευταίες τάξεις του Λυκείου. Ητοι, κανείς σχεδόν δεν πάταγε, ούτε στην πλατφόρμα, ούτε -μετά το άνοιγμα των σχολείων- στην τάξη.

Διότι το 2019-2020 ήταν πάνω απ’όλα ένα έτος ημιεθελοντικής… εκπαίδευσης.  «Το στήσιμο σε εθελοντική βάση το καταδίκαζε εκ προοιμίου σε αποτυχία» αναφέρει εκπαιδευτικός από δημόσιο λύκειο της Αθήνας. «Ολα ήταν προαιρετικά και για τους μαθητές και για τους εκπαιδευτικούς. Χωρίς να προχωράει η ύλη. Χωρίς απουσίες. Χωρίς αξιολόγηση. Χωρίς καμιά συνέπεια. Δεν μαθαίνεις εθελοντικά γράμματα, πώς να το κάνουμε! Δεν καλλιεργείσαι εθελοντικά! Είναι σαν μας πουν μεθαύριο: “Ηρθε το εμβόλιο για τον κορονοϊό και όποιος θέλει το κάνει”».

Και όταν άνοιξαν αισίως άνοιξαν τα σχολεία για ένα μήνα, πάλι «χύμα» η κατάσταση στην Β΄και Γ’ Λυκείου. «Επέστρεφα από το σχολείο και έβλεπα τους μαθητές μου, με το χαρτί της ευπαθούς ομάδας, στις καφετέριες!» συμπληρώνει η ίδια. «Μια συνάδελφος θεολόγος από γειτονικό λύκειο μου έλεγε γελώντας: “Eίχα στην τάξη μόνο  μία μαθήτρια και ήταν μουσουλμάνα!”».  «Δεν είμαι υπέρ του στρατιωτικοποιημένου σχολικού περιβάλλοντος», προσθέτει, «αλλά, όταν δεν με υποχρεώνεις, ούτε εμένα ως μαθητή, ούτω εμένα ως δάσκαλο, είναι αναπόφευκτη η χαλαρότητα. Συχνά ούτε ο άριστοι των αρίστων δεν “πάταγαν”, τους περισσότερους τους είχε απορροφήσει η παραπαιδεία.  Οι δε “τουρίστες” παρέμειναν “τουρίστες” και στην πανδημία. Τέλος, οι μέτριοι, σε περιόδους κρίσεις σπρώχνονται κατά κανόνα προς τα κάτω».

Είναι σαφώς νωρίς ακόμα. Οι καρποί του ψαλιδισμένου σχολικού έτους θα αποκαλυφθούν σε βάθος χρόνου. Αυτό το περίεργο καλοκαίρι, γονείς και εκπαιδευτικοί ανά τον πλανήτη  βιώνουν μια σιωπηρή συμφωνία φόβου για το τι μέλλει γενέσθαι τον Σεπτέμβριο. Για το αν το πάθημα της  χρονιάς που εξέπνευσε έχει αφήσει το οποιοδήποτε μάθημα για το νέο σχολικό έτος. Για το αν υπάρχει σαφής σχεδιασμός για ένα ενδεχόμενο δεύτερο κύμα.

Ποια θα είναι η  έκπτωση στην εκπαίδευση (αυτή που είχε αναφέρει και  ο Σωτήρης Τσιόδρας εκείνο το απόγευμα της 19ης Μαΐου 2020) και αν μάθαμε κάτι από τις ασκήσεις ετοιμότητας ή… ολιγωρίας του σχολικού έτους της Covid-19,  μένει να φανεί.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News