Καθώς η Αγκυρα επεκτείνει συστηματικά την επιρροή της στη Συρία, σχεδόν καθοδηγώντας το νέο καθεστώς του Αλ Τζολάνι και με απώτερο στόχο να μεθοδεύσει μια σειρά από πολυεπίπεδες εξελίξεις επί του εδάφους, Ελλάδα και Κύπρος, οι οποίες θίγονται ευθέως από τη νεο-οθωμανική αναθεωρητική στρατηγική στη Μέση Ανατολή και την Ανατολική Μεσόγειο, αναζητούν τρόπους αποτελεσματικής δράσης έναντι του τουρκοσυριακού άξονα. Στο πλαίσιο αυτό αναθερμαίνεται η τριμερής συνεργασία με την Αίγυπτο, με το σχήμα να συνέρχεται σε επίπεδο κορυφής στις 8 Ιανουαρίου στο Κάιρο, όπου και θα βρεθούν ο Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Νίκος Χριστοδουλίδης.

Η συνάντηση του έλληνα Πρωθυπουργού και του κύπριου προέδρου με τον ηγέτη της Αιγύπτου Αμπντέλ Φατάχ Αλ Σίσι πραγματοποιείται σε μια συγκυρία αβεβαιότητας και έντονης διπλωματικής κινητικότητας, κυρίως πέριξ της Συρίας, και ενώ την ίδια ώρα συνεχίζονται τα πομπώδη δημοσιεύματα στον τουρκικό Τύπο περί μιας πιθανολογούμενης συμφωνίας οριοθέτησης Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης μεταξύ Αγκυρας και Δαμασκού.

«Αυτή δεν είναι η πρώτη προσπάθεια της Τουρκίας να αναδιαμορφώσει τα δεδομένα στην Ανατολική Μεσόγειο», έγραφε η Daily Sabah την περασμένη εβδομάδα. Και συνέχιζε, αποτυπώνοντας τη λογική της Άγκυρας επί των ζητημάτων οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών: «Το 2019, η συμφωνία με τη Λιβύη αμφισβήτησε τις αξιώσεις της Ελλάδας και εξασφάλισε την πρόσβαση της Τουρκίας σε ζωτικούς ενεργειακούς διαδρόμους. Τώρα, η προτεινόμενη συμφωνία με τη Συρία ακολουθεί τον ίδιο δρόμο: πρακτικές λύσεις που σέβονται τη γεωγραφία και αποφεύγουν τις άκαμπτες ερμηνείες του δικαίου της θάλασσας».

Μετά τους κραδασμούς και την αναμενόμενη αμηχανία που προκάλεσε η τουρκική προπαγάνδα σε Ελλάδα και Κύπρο, καθώς αναπαράχθηκε αφειδώς, οι κ.κ. Μητσοτάκης και Χριστοδουλίδης θα έχουν στο Κάιρο την ευκαιρία να αναδείξουν το τριμερές σχήμα με την Αίγυπτο ως παράδειγμα πολυμερούς συνεργασίας που, εν μέσω του ρευστού γεωπολιτικού σκηνικού στο κομβικό σταυροδρόμι Ανατολικής Μεσογείου – Μέσης Ανατολής, δρα υπέρ της ασφάλειας και της σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή και μάλιστα με γνώμονα τις αρχές της καλής γειτονίας.

Αλλωστε, τόσο Ελλάδα- Αίγυπτος, όσο και Κύπρος – Αίγυπτος έχουν υπογράψει συμφωνίες οριοθέτησης ΑΟΖ στη βάση του διεθνούς δικαίου, αποδεικνύοντας εμπράκτως την προσήλωσή τους στη νομιμότητα, κόντρα στην πειρατική λογική της Τουρκίας, όπως αυτή αποτυπώνεται στο μνημόνιο με τη Λιβύη αλλά και στην πιθανολογούμενη οριοθέτηση με τη Συρία, που θα αμφισβητεί ευθέως όχι απλώς τα κυριαρχικά δικαιώματα αλλά την ύπαρξη της Κυπριακής Δημοκρατίας. Μάλιστα, η οριοθέτηση Ελλάδας – Αιγύπτου θωρακίζεται και δια του έργου ηλεκτρικής διασύνδεσης, μεγάλο μέρος του οποίου «πατάει» στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη των δύο χωρών.

Ειδικότερα στο Κάιρο αναμένονται με ενδιαφέρον οι τοποθετήσεις του Αλ Σίσι, ο οποίος παρά την επίθεση φιλίας που δέχεται τελευταία η Αίγυπτος από την Τουρκία, είναι αδύνατον να αγνοήσει τον τουρκικό επεκτατισμό στη Μέση Ανατολή, τις εκλεκτικές συγγένειες του Ταγίπ Ερντογάν με τους σύρους ισλαμιστές και φυσικά τη διαχρονική στήριξη της Αγκυρας στη Μουσουλμανική Αδελφότητα που αποτελεί έως σήμερα τον εχθρό εντός των τειχών για τον αιγύπτιο πρόεδρο.

Πέραν αυτών, και όπως άλλωστε επισημαίνεται από την ελληνική πρωτεύουσα, τα τριμερή σχήματα συνεργασίας λειτουργούν πολλαπλασιαστικά στη μεγέθυνση του διπλωματικού κεφαλαίου, αλλά και στην ενίσχυση του γεωπολιτικού αποτυπώματος κάθε δύναμης επί του πεδίου. Σε αυτή την κατεύθυνση και παρά τις διπλωματικές δυσκολίες που προκαλεί ο τρόπος δράσης του Τελ Αβίβ στη Γάζα, Αθήνα και Λευκωσία δεν πρόκειται να αφήσουν το σχήμα 3+1 (Ελλάδα- Κύπρος- Ισραήλ υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Πολιτειών) να ατονήσει.

Οπως λένε στο Protagon πηγές με άριστη γνώση του τρόπου σκέψης της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Εξωτερικών, η Αθήνα σκοπεύει μέσα στο 2025 να ενισχύσει την τριμερή συνεργασία με το Ισραήλ και την Κύπρο, διατηρώντας τις κατάλληλες ισορροπίες με τον αραβικό κόσμο, την ώρα μάλιστα που είναι πλέον φανερό ότι ο μεγάλος κερδισμένος στη Μέση Ανατολή είναι το Τελ Αβίβ.

Ενδεικτική αυτής της διάθεσης είναι η ενεργειακή συμφωνία για τη συμμετοχή του Ισραήλ στην επέκταση της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου που υπογράφηκε πριν από περίπου δύο εβδομάδες από τους αρμόδιους υπουργούς των κυβερνήσεων Μητσοτάκη – Νετανιάχου. Παρότι πέρασε σχεδόν κάτω από τα ραντάρ της δημοσιότητας, η ελληνο-ισραηλινή σύμπραξη αποτελεί εν μέρει απάντηση στην έμπρακτη τουρκική αμφισβήτηση του έργου, το οποίο παραμένει προς ώρας «παγωμένο», χωρίς μάλιστα να υπάρχουν ενδείξεις επιτυχούς επανεκκίνησης –τουλάχιστον στο άμεσο μέλλον.

Καθώς μένουν μόλις δύο εβδομάδες έως την ανάληψη των προεδρικών καθηκόντων από τον Ντόναλντ Τραμπ, Αθήνα και Λευκωσία επιδιώκουν να μεταδώσουν στον Λευκό Οίκο την εικόνα παικτών που θα συνεχίσουν να κινούνται συνεργατικά στην Ανατολική Μεσόγειο. Αλλωστε κάθε μία από τις χώρες που συμμετέχουν στα πολυμερή σχήματα είναι συνδεδεμένες με τις Ηνωμένες Πολιτείες, τόσο σε πολιτικό όσο και σε στρατιωτικό επίπεδο. Η Ελλάδα ως στρατηγικός νατοϊκός εταίρος, το Ισραήλ ως ο κατεξοχήν και ισχυρός σύμμαχος της Ουάσινγκτον στη Μέση Ανατολή, η Κύπρος πλέον ως αποδέκτης αμερικανικού εξοπλισμού και δυνάμει ενισχυμένη βάση αμερικανικών δυνάμεων στην Ανατολική Μεσόγειο και η Αίγυπτος ως η μεγαλύτερη αραβική χώρα της περιοχής, ο στρατός της οποίας ανασυγκροτείται με την αρωγή των Ηνωμένων Πολιτειών.

Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, στην ελληνική πρωτεύουσα περιμένουν τις πρώτες κινήσεις της Ουάσινγκτον στη Μέση Ανατολή, με τις πρώτες εκτιμήσεις να υποδεικνύουν ότι ο Τραμπ θα στηρίξει έτει περαιτέρω τα συνεργατικά σχήματα στα οποία συμμετέχει το Ισραήλ.

Είναι φανερό ότι Ελλάδα και Κύπρος δεν πρέπει να περιοριστούν στην πρώτη γραμμή άμυνας που επελέγη αρχικά έναντι του τουρκικού επεκτατισμού, διεκδικώντας δηλαδή ενεργότερη εμπλοκή της Ευρωπαϊκής Ενωσης στο πολύπαθο έδαφος της μετεμφυλιακής Συρίας. Αφενός στις Βρυξέλλες δεν αρέσουν αυτού του είδους οι γεωπολιτικές αντιπαραθέσεις, αφετέρου προτεραιότητες για τις μεγάλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες είναι η διαχείριση του προσφυγικού, αλλά και η ανοικοδόμηση της χώρας. Ουδείς, άλλωστε, μπορεί να παραγνωρίσει το γεγονός ότι ούτε η υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας Αναλένα Μπέρμποκ, ούτε ίσως και ο γάλλος ομόλογός της Ζαν-Νοέλ Μπαρό, θα βρίσκονται τους επόμενους μήνες στις θέσεις τους, με τη μεν Γερμανία να οδηγείται σε εκλογές τον Φεβρουάριο, τη δε Γαλλία να τελεί σε πολιτική κρίση διαρκείας.

Όσο για τη νομιμότητα της νέας συριακής κυβέρνησης, η οποία αναγνωρίστηκε εμμέσως με το ταξίδι των δύο υπουργών στη Δαμασκό, αρκεί να υπενθυμιστεί η αποστροφή του Αλ Τζολάνι ότι οι εκλογές θα αργήσουν τουλάχιστον τέσσερα χρόνια. Αρα, οι όποιες συζητήσεις θα πρέπει να γίνουν υπό τη βαριά σκιά της Αγκυρας στην πλέον κομβική χώρα για τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News