Η συζήτηση που γίνεται εσχάτως με αφορμή το πρόστιμο που επιβλήθηκε σε νυχτερινό κέντρο για παραβίαση του αντικαπνιστικού νόμου είναι ενδεικτική της αντίληψης που επικρατεί στη χώρα σε σχέση με την τήρηση των νόμων. Στην πραγματικότητα, η άποψη που κυριαρχεί —έστω κι αν δεν ομολογείται επισήμως— είναι ότι οι νόμοι υπάρχουν για να μας ταλαιπωρούν, να μας καταπιέζουν και να μας επιβάλλουν δυσάρεστα πράγματα, και όχι για να εγγυώνται τα δικαιώματά μας, να βελτιώνουν τη ζωή μας και να μας προστατεύουν από αντικοινωνικές συμπεριφορές. Το θέμα αποκτά μεγαλύτερο ενδιαφέρον γιατί προσφέρεται για πολιτικό λαϊκισμό, λόγω προεκλογικής περιόδου. Γιατί; Πολύ απλά, γιατί η τήρηση του νόμου μπορεί να έχει πολιτικό κόστος.

Η Ελλάδα ήταν μία από τις τελευταίες χώρες που υιοθέτησε τον αντικαπνιστικό νόμο, με πολλές και σφοδρές αντιδράσεις και ακόμη σήμερα —με ευθύνη της Πολιτείας— αδυνατεί σε μεγάλο βαθμό να τον εφαρμόσει. Τα επιχειρήματα των επικριτών του είναι άλλοτε αφελή σαν εφηβικές δικαιολογίες και άλλοτε… πιο γραφικά και από τη Σαντορίνη. Στην ουσία όμως είναι βαθιά υποκριτικά και ακραία εγωιστικά. Ας θυμηθούμε μερικά:

«Δικαίωμα μου να κάνω κακό στην υγεία μου, δε θα μου επιβάλει κανένας να μην κάνω αυτό που μου αρέσει, δημοκρατία έχουμε».

«Εδώ ο κόσμος καίγεται, έχουμε τόσα προβλήματα, θα κόψουμε και το τσιγάρο;»

«Στην Ελλάδα βρισκόμαστε, γίνεται μπουζούκια χωρίς τσιγάρο, τι ξενέρωτα πράγματα είναι αυτά;»

«Εδώ μας λείπουν βασικά πράγματα στο Σύστημα Υγείας, το κάπνισμα μας μάρανε!».

Θα μπορούσαμε να θυμηθούμε πολλά ακόμη, έτσι κι αλλιώς τα ακούμε καθημερινά από αυτούς που επιχειρηματολογούν κατά του αντικαπνιστικού νόμου και της εφαρμογής του, το παίζουν μάλιστα «δημοκράτες» που δήθεν δεν ανέχονται απαγορεύσεις, ενώ στην πραγματικότητα κάνουν το ακριβώς αντίθετο: συμπεριφέρονται εγωιστικά, χωρίς καθόλου να υπολογίζουν και να σέβονται τους άλλους, επομένως δεν είναι διόλου δημοκράτες, αλλά απλώς ανεύθυνοι.

Ας ξεκινήσουμε από τα βασικά, για να δούμε πόσο βαθιά δημοκρατικός είναι ο αντικαπνιστικός νόμος και πόσο ανεύθυνη και αντιδημοκρατική η μη εφαρμογή του:

Το κάπνισμα κοστίζει πολύ ακριβά στη δημόσια Υγεία. Με βάση τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία, έχει εκτιμηθεί από την Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας ότι το κάπνισμα ευθύνεται για περίπου 200.000 εισαγωγές σε νοσοκομείο ετησίως –περίπου το 8,9% των συνολικών εισαγωγών–, γεγονός που δεσμεύει το 10,7% του προϋπολογισμού των νοσοκομείων του ΕΣΥ. Το συνολικό κόστος εξαιτίας της «καπνιστικής επιδημίας» έχει υπολογιστεί στα 3,4 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως, ποσό που αντιστοιχεί στο 14,4% της εθνικής δαπάνης για την Υγεία. Σε αυτό υπολογίζονται νοσηλείες, φαρμακευτική δαπάνη και οι επισκέψεις σε γιατρό, η απώλεια εισοδήματος της οικογένειας λόγω απουσίας από την εργασία καθώς και το κόστος από την απώλεια παραγωγικότητας.

Τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά αν κάθε καπνιστής είχε μόνο την ευθύνη του εαυτού του. Και πάλι βέβαια θα επιβάρυνε το σύστημα Υγείας, άρα τους φορολογούμενους, αλλά δεν θα επιβάρυνε τουλάχιστον την υγεία των άλλων. Δεν συμβαίνει όμως αυτό με το κάπνισμα, αφού έχει αποδειχτεί ότι το παθητικό κάπνισμα προκαλεί επίσης σοβαρά προβλήματα στην υγεία ανθρώπων που δεν επιλέγουν καν οι ίδιοι να είναι καπνιστές αλλά υφίστανται τις βλαβερές συνέπειες της επιλογής του διπλανού τους.

Οπως επισημαίνει στην «Καθημερινή» ο Παναγιώτης Μπεχράκης, ιδρυτής της πρωτοβουλίας «Smoke Free Greece» και πρόεδρος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων για τον Ελεγχο του Καπνίσματος του υπουργείου Υγείας, το παθητικό κάπνισμα παραβιάζει:

♦ το δικαίωμα της ζωής, ειδικά αν λάβουμε υπόψη ότι 60.000 παιδιά παγκοσμίως πεθαίνουν από αυτό ετησίως

♦ το δικαίωμα της υγείας, καθώς επηρεάζεται το αναπνευστικό σύστημα των μη καπνιστών

♦ την προστασία της υγείας των 120.000 περίπου εργαζομένων στην ελληνική εστίαση.

Επειδή έρχονται εκλογές και ακούγονται διάφορα επιχειρήματα από επιχειρηματίες καταστημάτων εστίασης, μπαρ, νυχτερινών κέντρων και άλλων ότι «πλήττεται ο κλάδος» με την απαγόρευση του καπνίσματος, ότι δεν είναι δυνατόν μετά την πανδημία να δημιουργούμε και άλλα προβλήματα και ότι πρέπει να «χαλαρώσουμε» για να περάσουμε όλοι καλά, θα πρέπει να είμαστε πιο αυστηροί, γιατί το πρόβλημα γίνεται ακόμη μεγαλύτερο αυτή την περίοδο. Η υποκρισία και οι πελατειακές σχέσεις συνήθως θριαμβεύουν παραμονές εκλογών. Είναι υποχρέωση όλων των κομμάτων να μην υποκύψουν στο λαϊκισμό και στα μικροσυμφέροντα σε βάρος της δημόσιας Υγείας, την οποία άλλωστε επικαλούνται όλοι ως βασική τους προτεραιότητα.

Σε όλον τον κόσμο ο αντικαπνιστικός νόμος τηρείται απόλυτα. Και φυσικά, δεν προσαρμόζεται στις εκάστοτε προεκλογικές σκοπιμότητες, ούτε καθορίζεται από τη δημοφιλία ή τα likes όσων τον παραβιάζουν. Στις μεγαλύτερες πόλεις της Ευρώπης –τουριστικούς προορισμούς ολόκληρο το χρόνο– δεν υπάρχει εστιατόριο, μπαρ ή νυχτερινό κέντρο όπου να γίνεται ανεκτό το κάπνισμα σε εσωτερικό χώρο. Κι αυτοί πέρασαν πανδημία, αλλά δεν τους περνάει από το μυαλό να παραβιάσουν το νόμο. Κι αν τον παραβιάσουν, πληρώνουν για την παρανομία τους, δεν ξιφουλκούν στα social media υπερήφανοι για το επίτευγμα τους.

Το δικαίωμα να βλάπτεις την υγεία του άλλου δεν αναγνωρίζεται πουθενά στον κόσμο, οπότε δεν έχουν καμία πιθανότητα οι εγχώριοι «δικαιωματιστές» του καπνίσματος να το κατακτήσουν, όσους επώνυμους θεριακλήδες και αν επιστρατεύσουν. Αυτό όμως που μπορούν —και έχουν κατακτήσει— είναι να παρανομούν χωρίς συνέπειες. Κάποτε, επιτέλους και αυτό πρέπει να σταματήσει. Αν συμβεί προεκλογικά, θα είναι μια θετική έκπληξη!

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News