Η επέτειος της εισόδου της Ελλάδας στην ΕΟΚ, ίσως επειδή «κούμπωσε» με την πρόταση χρηματοδότητησης της Κομισιόν για το μέλλον της Ευρώπης, φέτος συζητήθηκε όσο καμία άλλη φορά. Τον Μάιο του 2020, μετά από μια οικονομική κρίση και μια πανδημία, βρεθήκαμε πάντως να τσακωνόμαστε διαδικτυακά για έναν Καραμανλή και έναν Παπανδρέου. Από την μια, ο καβγάς είναι κάπως αισιόδοξος –είναι ανακουφιστική μια τέτοια «επιστροφή» στην old school κανονικότητα. Από την άλλη, όμως, φέρνει στην επιφάνεια το πρόβλημα του ενιαίου αφηγήματος που κατατρύχει την Κεντροαριστερά.

Θέλουν οι άνθρωποι που στηρίζουν το ΠΑΣΟΚ (ή, τέλος πάντων, το στήριζαν κάποτε) να είναι ειλικρινείς με τους εαυτούς τους; Δεν ήταν η δική τους πολιτική δύναμη αυτή που συνδέθηκε με την έναρξη της ευρωπαϊκής πορείας της χώρας. Πιο τρομακτικό από το «ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο» ήταν το σύνθημα «η Ελλάδα ανήκει στους Ελληνες», που χρησιμοποιείται out of context ακόμα και από σύγχρονους ακροδεξιούς. Καλώς ή κακώς, το ΠΑΣΟΚ ανέβηκε αργότερα στο άρμα της Ευρώπης: εκεί πρώτα είχαν φτάσει η ΝΔ και το ΚΚΕ Εσωτερικού.

Οχι ότι ο Παπανδρέου δεν αξιοποίησε την δική τους επιλογή –το κόμμα, επί Κώστα Σημίτη, ταυτίστηκε με την προοπτική της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, το 2015 στήριξε με πάθος το «Μένουμε Ευρώπη» και σήμερα οι ψηφοφόροι του Κινήματος Αλλαγής «σκοράρουν» τα πιο ψηλά ποσοστά φιλοευρωπαϊσμού.

Δεν ήταν όμως ο Παπανδρέου που στις 28 Μαΐου του 1979 στο αίθριο του Ζαππείου υπέγραψε την είσοδο της Ελλάδας στην ΕΟΚ, ούτε οι ψήφοι του ΠΑΣΟΚ στην Βουλή που την επικύρωσαν. Δηλαδή, πού και πού, τα «ιερά τέρατα» δεν μπορούν να κάνουν λάθη; Γιατί είναι ύβρις να πει κανείς, 24 χρόνια μετά τον θάνατό του, πως ο Ανδρέας άλλαζε την άποψη που είχε για την Ενωση όσο η προοπτική ανάληψης της εξουσίας ερχόταν πιο κοντά;

Τέλος πάντων, γιατί μια ιστορική συζήτηση για την αυγή της δεκαετίας του ’80, σαράντα χρόνια μετά, θίγει τους θιασώτες του Παπανδρέου; Αυτή η κατηγορία ακούγεται πολύ συχνά, ειδικά για τους κεντροαριστερούς: επικεντρώνονται τόσο στο παρελθόν τους που δεν ασχολούνται με το μέλλον τους.

Δεν είναι κακές οι αναφορές στο παρελθόν. Αντιθέτως, είναι μάλλον απαραίτητες για μια παράταξη που, μεταξύ άλλων, έχει να ξεπεράσει και την πολιτική ενοχή με την οποία εμποτίστηκε το 2010. Ο Παπανδρέου είναι όντως μια ισχυρή αναφορά, ίσως η πιο ισχυρή απ’ όλες. Η σοσιαλδημοκρατική ιστορία της χώρας, όμως, δεν είναι μονοθεματική. Συνδέθηκε αναπόσπαστα με πρόσωπα-σταθμούς της ελληνικής περιπέτειας, πριν και μετά την εποχή «του ιδρυτή», κανείς όμως δεν τα υπερασπίζεται με το ίδιο πάθος.

Τίποτα δεν ξεκίνησε ούτε τελείωσε με τον Ανδρέα, όσο κερδοφόρα κι αν είναι η φυσιογνωμία του σήμερα (για το Κίνημα Αλλαγής αλλά και για τον ΣΥΡΙΖΑ). Εχει μπόλικα το ΠΑΣΟΚ για τα οποία μπορεί να είναι περήφανο –αν θέλει, όμως, να τελειώνει με τις παθογένειές του πρέπει να τα βρει και με την πραγματικότητα της ιστορικής του παρακαταθήκης. Είναι σημαντική, αλλά σε σημεία αμφιλεγόμενη. Και έτσι θα έπρεπε να είναι. Είναι ευκαιρία, ειδικά αυτή τη στιγμή, που κάνει μια προσπάθεια ανανέωσης αφηγήματος και νοοτροπίας, η «Δημοκρατική Παράταξη» να αποτιμήσει (επιτέλους) αντικειμενικά τον εαυτό της. Αλλιώς γιατί ιδρύθηκε το Κίνημα Αλλαγής;

Ακόμα κι αν δεν είναι έτοιμη, σίγουρα υπάρχουν πιο σημαντικά πράγματα με τα οποία μπορεί να ασχοληθεί –και όντως αυτά αφορούν το μέλλον.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News