Μπορεί η λογοτεχνική περιγραφή της ερωτικής ζωής μιας γυναίκας, χωρίς την χρήση πορνογραφικής γλώσσας, να κριθεί άσεμνη, ώστε επί δυόμιση αιώνες να απαγορεύεται η δημοσίευση του βιβλίου;

Ο Τζον Κλέλαντ (John Cleland, 1709 – 1789), γεννημένος στο Λονδίνο, αφού υπηρέτησε ως πρόξενος στη Σμύρνη και εκπρόσωπος της Βρετανικής Εταιρείας Ανατολικής Ινδίας στη Βομβάη, έμεινε στην ιστορία ως συγγραφέας του διαβόητου μυθιστορήματος «Fanny Hill» ή «Απομνημονεύματα μιας γυναίκας της ευχαρίστησης»* που ξεκίνησε να γράφει στις Ινδίες και ολοκλήρωσε (έναντι αμοιβής 20 γουινέα) στις φυλακές Fleet, όπου το 1748 κλείστηκε για χρέος 840 λιρών.

Το έργο περιγράφει τις περιπέτειες μιας πόρνης του Λονδίνου και κυκλοφόρησε σε δύο τόμους (1748, 1749). Προκάλεσε ζωηρές συζητήσεις που οδήγησαν στη σύλληψη του ιδίου, ενός από τους εκδότες και του τυπογράφου. Ανέλαβε προσωπικώς την ευθύνη, λέγοντας πως αυτός παρουσίασε στον οίκο των Αφών Γκρίφιθς την έκδοση ως απολύτως νόμιμη.

Οι εκδότες επιβεβαίωσαν την εκδοχή του Κλέλαντ , βεβαιώνοντας πως αν είχαν οποιονδήποτε ενδοιασμό μπορούσαν κάλλιστα να το εκδώσουν υπό τη συνήθη για την εποχή επωνυμία «A. Moore», που συνδυάζονταν και με το βιβλίο (παρηχώντας το «amour»), ενώ την ίδια θέση πήρε κι ο τυπογράφος Τόμας Πάρκερ. Τελικώς δεν καταδικάσθηκαν και για να συμβεί αυτό ο Κλέλαντ αναγκάσθηκε να απαρνηθεί το έργο του και να δηλώσει ότι μπορούσε μόνο να ευχηθεί από την ψυχή του το βιβλίο του να θαφτεί και να ξεχαστεί.

Παρά την προσπάθεια της Βρετανίας να απαγορεύσει το βιβλίο, συνέχισε να κυκλοφορεί σε πειρατικές εκδόσεις τόσο στο εσωτερικό όσο και τις αποικίες της (στη Σιγγαπούρη επιτράπηκε η κυκλοφορία του μόλις το 2015). Μετά την κήρυξη της ανεξαρτησίας των ΗΠΑ, το «Fanny Hill» στάθηκε η αφορμή για ένα από τα πρώτα και σοβαρά τεστ ανεκτικότητας όταν, το 1821, το Ανώτατο Δικαστήριο της Μασαχουσέτης απαγόρευσε την κυκλοφορία εικονογραφημένων αντιτύπων του βιβλίου.

Το 1965, όμως, το βιβλίο θα απασχολήσει το Ανώτατο Δικαστήριο ΗΠΑ, όπου προσέφυγε ο εκδοτικός οίκος G.P. Putnam’s Sons καθώς είχε αρχίσει να τυπώνει και να πωλεί το 1963 αντίτυπα του μυθιστορήματος. (Είχαν προηγουμένως κυκλοφορήσει στις ΗΠΑ από τον Grove Press δύο απαγορευμένα βιβλία – «Ο εραστής της λαίδης Τσάτερλι» και ο «Τροπικός του Καρκίνου»- που άνοιξαν τον δρόμο.

Στις αρχές του 1966, το Ανώτατο Δικαστήριο έκρινε (με ψήφους 6-3) ότι το βιβλίο δεν ήταν άσεμνο και προστατεύεται από την 1η τροπολογία.

«Νομικά η τέχνη δεν μπορεί να είναι άσεμνη, προσβλητική ή ανατρεπτική», έλεγε και τεκμηρίωνε ο Σταύρος Τσακυράκης.

*Δεν εντοπίστηκε έκδοση στα ελληνικά

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News