Στο Tik Tok, όπου το «σκρολάρω» έχει πάει σε άλλο επίπεδο, έρχονται μπροστά σου δέκα-δέκα. Προφίλ με χιλιάδες ακολούθους, που φροντίζουν να ανανεώνουν το περιεχόμενο του λογαριασμού τους καθημερινά, με βίντεο. Απ’ όλα έχει ο μπαξές και, κυρίως, προϊόντα προς προώθηση.

Οι περισσότεροι συνήθως ξεκινούν τα βίντεό τους με φράσεις όπως «…πραγματικά δεν έχω δοκιμάσει κάτι καλύτερο» ή «…είναι το προϊόν που θα αγόραζα ξανά και ξανά». Προς στιγμήν ψήνεσαι να τους πιστέψεις, μέχρι που βλέπεις από κάτω την ένδειξη «Χορηγούμενο» και καταλαβαίνεις γιατί ξεκίνησαν με μια υπέρμετρα ενθουσιώδη φράση, σαν να ανακάλυψαν την Αμερική.

Αλλες φορές, βέβαια, δεν βλέπεις τίποτα που να δηλώνει με σαφήνεια ότι τώρα θα παρακολουθήσεις μια προώθηση προϊόντος. Η ένδειξη είναι έμμεση και μπορεί να κρύβεται στην περιγραφή της ανάρτησης ή να πρέπει να την ανακαλύψεις μόνος σου, ξεκλειδώνοντας μυστήρια σαν Πουαρό των κοινωνικών δικτύων: «Το προϊόν που μου δείχνει το τάδε προφίλ ανήκει στην τάδε εταιρεία, την οποία αναφέρει ξανά και ξανά στα βίντεο του, εγκωμιάζοντας κάθε φορά και κάτι άλλο». Αρα, μαντέψτε.

Φυσικά, δεν έχεις τόσο χρόνο, ούτε τη διάθεση να λύνεις τέτοια μυστήρια. Αν το προϊόν που σου πλασάρει ένα προφίλ είναι στην κατηγορία προϊόντων που ο αλγόριθμος θα φέρει μπροστά σου, γιατί έχει αποκρυπτογραφήσει τις προτιμήσεις σου, πολύ πιθανόν να θελήσεις να το αγοράσεις. Ο σκοπός επετεύχθη, άλλωστε αυτό είναι το ζητούμενο. Εσύ να πειστείς να καταναλώσεις κάτι ακόμα.

Τι είναι τελικά ένας influencer; Είναι ένα άτομο που επηρεάζει την κοινή γνώμη, και αυτή είναι η επίσημη ετυμολογία του όρου. Ωστόσο, όταν εμφανίστηκε ως φαινόμενο, τον προσδιορίζαμε ως έναν άνθρωπο που μπορεί να σε εμπνεύσει, να σε παρακινήσει να κάνεις κάτι που ίσως είχε κι ένα θετικό πρόσημο. Προσθέταμε στο φαινόμενο και μια ρομαντική θεώρηση για όλους αυτούς που παρήλαυναν στους διαδικτυακούς τοίχους μας, προτείνοντας τρόπους ζωής και συνήθειες.

Τώρα, ο ρομαντισμός έχει εξαφανιστεί από το πλάνο. Ο influencer είναι απλώς μια κρεμάστρα προϊόντων. Ενας πλασιέ που πάνω του φορτώνεται πραμάτεια. Δεν χτυπάει καν την πόρτα, πετάγεται στον ιδιωτικό χώρο σου ξαφνικά, με το άνοιγμα μιας οθόνης. Και ενώ ο πλασιέ τού χθες έπρεπε να ιδρώσει για να σε πείσει, ο πλασιέ της νέας εποχής σού πουλάει με το «καλημέρα» ό,τι θέλει. Θα σου προτείνει να λούζεσαι με φύκια για μεταξωτές κορδέλες κι εσύ μετά χαράς θα το κάνεις. Τα φύκια θα ξεπουλήσουν.

Πρόσφατα, η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) ξεκίνησε ειδικούς ελέγχους στα εισοδήματα γνωστών Ελλήνων από τα κοινωνικά τους δίκτυα, για να διαπιστώσει τυχόν περιπτώσεις φοροδιαφυγής. Ξεκινώντας από τους macro influencers, οι οποίοι έχουν από 500.000 έως 2 εκατομμύρια ακολούθους, και τους micro influencers, με 100.000 έως 500.000 ακολούθους, η ΑΑΔΕ προσπαθεί να ακτινογραφήσει μια δεξαμενή ψηφιακού μάρκετινγκ με μεγάλη επιρροή στο αγοραστικό κοινό και με τεράστια κέρδη. Ενδεικτικά, ένας macro influencer μπορεί να κερδίσει έως και 10.000 ευρώ για μια ανάρτηση, ενώ ένας micro influencer έως 500.

Οι μεγάλοι, βέβαια, εκείνοι που είναι στην κορυφή της πυραμίδας, έχουν εταιρείες και, λογικά, προσέχουν περισσότερο. Οι περισσότεροι, άλλωστε, είναι διάσημα πρόσωπα. Κάτω από αυτούς, όμως, υπάρχουν δύο κατηγορίες, αυτές των micro influencers (με 3.000-έως 30.000 ακολούθους) και των nano influencers (με έως 3.000 ακολούθους), όπου συνωστίζεται κόσμος και κοσμάκης και όπου τα πράγματα ίσως είναι περισσότερο συγκεχυμένα.

Ολοι αυτοί, λοιπόν, μπαίνουν στο μικροσκόπιο για τις εμπορικές πρακτικές τους. Και δεν είναι μόνο η AAΔΕ που θα τους ελέγξει. Το υπουργείο Ανάπτυξης, με τη συνδρομή ψηφιακών εργαλείων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την προστασία των καταναλωτών, θα διενεργήσει ελέγχους για να διαπιστώσει παραπλανητικές για το καταναλωτικό κοινό αναρτήσεις, από όλα αυτά τα προφίλ που μας πλασάρουν το ένα προϊόν μετά το άλλο.

Και πολύ καλά θα κάνει. Είναι πολλά τα λεφτά, influencer. Και τα δίνουμε εμείς.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News