Με αφορμή την περίπτωση της κυρίας Αντωνοπούλου η πάντα πρόθυμη ελληνική κοινωνία και επιφανή μέλη της (πολιτικοί, κόμματα, ΜΜΕ) ασχολήθηκαν –με φωνές από (και προς) κάθε κατεύθυνση, είν’ η αλήθεια– ξανά με το νόμιμο και το ηθικό. Ο θόρυβος που δημιουργήθηκε εκατέρωθεν για λόγους πολιτικής επικοινωνίας κατέστησε δυσχερή, αν όχι αδύνατη, κάθε νηφάλια και ανεκτή επιστημονικώς προσέγγιση.

Εξέχουσα θέση στο σκηνικό αυτό κέρδισε η υποκρισία και η ευκολία με την οποία στελέχη συμπολίτευσης και αντιπολίτευσης κατέκριναν ως «ατυχή» διάταξη που βουλευτές τους είχαν υπερψηφίσει αλλά και η ταχύτητα της κυβέρνησης να ζητήσει την κατάργησή της.

Στην (ας την πούμε) συζήτηση αυτή η σύγχυση δεν μπορούσε να λείπει, αν δεν ήταν και η πολιτική επιδίωξη, καθόσον νόμος, νομιμότητα, ηθική, δεοντολογία, πολιτική συνεπλάκησαν θανατηφόρα. Εδώ θα ασχοληθούμε μόνο με τον νόμο και την ηθική.

Σοβαρά ερωτήματα για τη σχέση νόμου και ηθικής έχουν επανειλημμένα με τη μία ή άλλη μορφή τεθεί ήδη πολύ παλαιά. Υστερα από μακρές και έντονες θεωρητικές αναζητήσεις, συζητήσεις και διαμάχες έχουν ως επί το πλείστον απαντηθεί με την επικράτηση του «θετικού δικαίου». Του ρεύματος δηλαδή, που αντιμετωπίζει με τον βέλτιστο -κατά κοινή ομολογία- δυνατό τρόπο τη σύγχυση που θα προκαλούσε η προσπάθεια απάντησης κάθε φορά στην εξ ορισμού δισεπίλυτη διαμάχη μεταξύ του «δικαίου όπως είναι» και του «δικαίου όπως πρέπει να είναι».

Από το 1956 έχει συνοψίσει πολύ χαρακτηριστικά ο Αριστόβουλος Μάνεσης: «…Η ιδιότης τεθειμένου τινός κανόνος ως κανόνος δικαίου και η ισχύς του δεν εξαρτάται εκ της συμφωνίας του προς την δικαιοσύνην ή την ηθικήν ή το ‘κοινό συμφέρον’ κ.ο.κ όπως και αντιστρόφως κανών τις δεν είναι δυνατόν να θεωρηθή και ισχύση ως κανών δικαίου δια μόνον τον λόγον ότι έχει περιεχόμενον σύμφωνον με την δικαιοσύνην ή την ηθικήν ή οιανδήποτε άλλην μη νομικήν έννοιαν ή αξίαν. Κανόνες δικαίου είναι μόνον όσοι επιβάλλονται και αναγνωρίζονται ως τοιούτοι υπό της κρατικής εξουσίας…» (Αρ. Μάνεσης, Αι εγγυήσεις τηρήσεως του Συντάγματος, ανατύπωση 1991, τόμος Ι σελ. 219).

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News