Στα χρόνια του Αλέξη Τσίπρα οι φόροι αυξάνονται, το ίδιο και οι επενδύσεις. Συντάξεις και εισοδήματα μειώνονται αλλά η ζήτηση δεν υποχωρεί, τα παιδιά δεν λιποθυμούν. Εφαρμόζεται σκληρό μνημόνιο αλλά η οικονομία αντέχει. Κι όχι μόνο αντέχει αλλά και παράγει υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα. Και η ανεργία, μειώνεται. Αυτό το μνημόνιο είναι το καλύτερο!

Αυτό είναι το «success story» του ΣΥΡΙΖΑ που ακούσαμε ξανά στη ΔΕΘ.

Ομως, το success story του ΣΥΡΙΖΑ είναι το success story του Χότζα: Επιδεινώνεις τόσο πολύ τις συνθήκες στην οικονομία, χαμηλώνεις τόσο πολύ τον πήχη των προσδοκιών, που η στασιμότητα φαντάζει επιτυχία.

Ας δούμε τώρα και την πραγματικότητα. Παρά το εχθρικό περιβάλλον που καλλιεργεί η κυβέρνηση,  κάποιου είδους επενδύσεις αυξάνονται. Και η ανεργία μειώνεται αν και η κυβέρνηση εργάζεται για να την αυξήσει, όπως στην περίπτωση της Ελληνικός Χρυσός. Αλλά η οικονομία δεν σταθεροποιείται. Παραμένει στάσιμη αντί να αναπτύσσεται δυναμικά και τα πρωτογενή πλεονάσματα που ζητούν οι εταίροι παράγονται με πολύ περισσότερο κόστος και λιτότητα για τους πολίτες.

Η καθήλωση της οικονομίας

Οταν ο κ. Τσίπρας μιλά για σταθεροποίηση της οικονομίας αναφέρεται στις επιδόσεις της διετίας 2015-2016. Όμως η οικονομία είχε φτάσει εκεί ήδη από το 2014 (Πίνακας Ι – Eurostat). Οι επιδόσεις της διετίας 2015-2016, παρά το πισωγύρισμα, μπορούν όντως να εκληφθούν ως σταθεροποίηση. Αλλά δεν θέλουμε τέτοια σταθεροποίηση, δεν θέλουμε καθήλωση στον πάτο!

Η σταθεροποίηση είναι το ενδιάμεσο βήμα μεταξύ ύφεσης και ανάπτυξης – κι αυτό το βήμα είχε γίνει το 2014. Η παράτασή του λέγεται στασιμότητα, καθήλωση.

Στη Φυσική, στο σχολείο, μαθαίνουμε πως αν δώσεις ώθηση σ’ έναν ακίνητο παρατηρητή, φεύγει προς τα πίσω. Όταν όμως ο παρατηρητής κινείται κι εμείς του δώσουμε ώθηση προς την αντίθετη κατεύθυνση, τότε απλά θα τον ακινητοποιήσουμε.

Υπό αυτό το πρίσμα πρέπει να προσεγγίσουμε τα οικονομικά επιτεύγματα του ΣΥΡΙΖΑ. Η άκρως αντιαναπτυξιακή και υφεσιακή επίδραση των capital controls και της τραπεζικής αργίας δεν βύθισε την οικονομία σε ύφεση.  Ακινητοποίησε μια οικονομία που είχε ισχυρή αναπτυξιακή δυναμική. Και δεν υπάρχει τίποτα για να περηφανεύεται ο κ. Τσίπρας. Πρέπει να απολογείται.

Γιατί η συγκυρία του 2015 ήταν εξαιρετικά ευνοϊκή. Κι αν έλειπε η «περήφανη διαπραγμάτευση», τα πανιά της ελληνικής οικονομίας θα φούσκωναν, καθώς η τιμή του πετρελαίου ήταν υποδιπλάσια, η ισοτιμία του ευρώ εξασθένισε και ο τουρισμός κάλπαζε, λόγω της πίεσης που ασκούσε η ισλαμική τρομοκρατία στις ανταγωνιστικές  χώρες της Μεσογείου – Πίνακας ΙΙ).

Πρέπει να θυμόμαστε, επίσης, ότι ο οικονομικός κύκλος της κρίσης έχει το «ρυθμό» του. Στα πρώτα χρόνια της κρίσης, η ένταση της ύφεσης ήταν σφοδρή. Το 2009 δεν είχαμε μνημόνια αλλά δημοσιονομική επέκταση με μεγάλα ελλείμματα, μεγάλες αυξήσεις σε μισθούς (του δημοσίου) και συντάξεις. Αλλά η οικονομία υποχώρησε κατά -4,3% (Πίνακας Ι). Η κρίση κορυφώθηκε τη διετία 2011-2012 και μετά άρχισε να εκτονώνεται. Το 2013, αν και είχαμε μεγάλες μειώσεις μισθών και συντάξεων,  η οικονομία υποχώρησε λιγότερο από το 2009 (-3,2%). Μέχρι που φτάσαμε στο σημείο να έχουμε μνημόνια με ανάπτυξη,  έστω και αναιμική (+0,4%) το 2014.

Οι επιδόσεις της κυβέρνησης πρέπει να αξιολογούνται λαμβάνοντας υπόψιν τον κύκλο της οικονομίας. Ο κ. Τσίπρας ανέλαβε τη χώρα στη φάση της ανάπτυξης και την προσγείωσε απότομα στη στασιμότητα και τη μιζέρια.

Ανεργία

Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, η ανεργία κορυφώθηκε τον Σεπτέμβριο του 2013. Μετά άρχισε να υποχωρεί. Όπως φαίνεται στον Πίνακα III, το 2015 η ανεργία μειώθηκε όσο και το 2014. Το 2016 μειώθηκε λιγότερο.

Αλλά οι πίνακες δεν δείχνουν πόσο γρηγορότερα  θα μειωνόταν η ανεργία, αν τη διετία 2015-2016 η οικονομία κατέγραφε υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης αντί στασιμότητας. Δεν καταγράφεται πόσοι άνθρωποι σήμερα είναι άνεργοι, επειδή ο  Πρωθυπουργός σκαρφίστηκε ένα αχρείαστο δημοψήφισμα προκαλώντας capital control και  τραπεζική αργία.

Το 2015, οι χειρισμοί της κυβέρνησης υπονόμευσαν την ανάπτυξη της διετίας 2015-2016 – το ‘χουν καταλάβει πια και οι ίδιοι. Και στην ανεργία η κυβέρνηση υπονόμευσε τους στόχους της – μην σας ξεγελά η πτωτική πορεία του δείκτη της ανεργίας. Όπως καθήλωσε την οικονομία και χάσαμε σε ανάπτυξη, έτσι καθήλωσε και το ρυθμό μείωσης της ανεργίας και χάσαμε τις θέσεις εργασίας που θα δημιουργούσε  η ανάπτυξη της οικονομίας.

Και θριαμβολογούν, επειδή δεν καταλαβαίνουν!

Πρωτογενή πλεονάσματα

Το 2016 σημειώθηκε εντυπωσιακή υπεραπόδοση (3,5% πάνω απ΄το στόχο) για το πρωτογενές πλεόνασμα της Γενικής Κυβέρνησης. Μεγάλο μέρος της υπεραπόδοσης προήλθε από την υπεραπόδοση των φορολογικών εσόδων.

Μια απλή σχέση συνδέει τα φορολογικά έσοδα του κράτους με τη φορολογητέα ύλη, δηλαδή το μέγεθος της οικονομίας (ΑΕΠ), και τους φορολογικούς συντελεστές. Τα φορολογικά έσοδα μπορούν να αυξηθούν είτε με αύξηση της φορολογητέας ύλης (ΑΕΠ), είτε με αύξηση των φορολογικών συντελεστών. Κι επειδή η αύξηση των φορολογικών συντελεστών ούτε ευχάριστη είναι ούτε επίτευγμα θεωρείται, το επιθυμητό είναι η αύξηση των φορολογικών εσόδων να προέρχεται από την αύξηση της φορολογητέας ύλης, του ΑΕΠ. Ακριβώς τα ίδια ισχύουν και για την υπεραπόδοση των στόχων για τα φορολογικά έσοδα.

Κατόπιν αυτών, και με δεδομένο ότι η κυβέρνηση «τα θαλάσσωσε» στο πεδίο της ανάπτυξης, είναι τουλάχιστον οξύμωρο να της πιστώνεται ως επιτυχία η αύξηση των φορολογικών εσόδων. Καθηλώνοντας την οικονομία καθήλωσε και τα φορολογικά έσοδα. Στέρησε από τον προϋπολογισμό υγιή αύξηση των εσόδων προερχόμενη από το μεγάλωμα της πίτας και όχι από την αύξηση της φορολογικής επιβάρυνσης της οικονομίας.

Κι αυτό είναι ένα μάθημα για όλους. Δεν μπορεί μια κυβέρνηση να αποτυγχάνει στο πεδίο της ανάπτυξης και να επιτυγχάνει στο πεδίο της ανεργίας και των πρωτογενών πλεονασμάτων. Διότι τα μεγέθη είναι αλληλένδετα και η ανάπτυξη της οικονομίας είναι το πρωτεύον.

Η πάταξη της φοροδιαφυγής

Προκειμένου να πιστωθεί το θετικό αποτέλεσμα του Π.Π., η κυβέρνηση το παρουσιάζει ως καρπό  συστηματικής προσπάθειας περιορισμού της φοροδιαφυγής. Για να γίνει πιστευτό το αφήγημα,  καθημερινά διαβάζουμε στον τύπο για κάποια περίπτωση φοροδιαφυγής. Γιατί η κυβέρνηση θέλει να πιστέψουμε ότι: πάταξη της φοροδιαφυγής => αύξηση της φορολογητέας ύλης καθώς τα μαύρα εισοδήματα αποκαλύπτονται => αύξηση των φορολογικών εσόδων => υψηλότερα πρωτογενή πλεονάσματα. Δυστυχώς, τα δεδομένα της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) δεν υποστηρίζουν το αφήγημα. Δεν αυξάνεται η φορολογητέα ύλη, αντιθέτως όλοι δηλώνουν λιγότερα εισοδήματα! Οι ελεύθεροι επαγγελματίες και οι επιτηδευματίες, κατηγορία όπου θεωρητικά σημειώνεται η μεγαλύτερη φοροδιαφυγή, δήλωσαν εισοδήματα 5,0 δις.€ για το 2014, για το 2015 4,7 δις.€ εδώ και για το 2016 3,8 δις.€ εδώ. Κάθε χρόνο δηλώνουν λιγότερα! Πράγμα που σημαίνει πως ούτε τα μαύρα εισοδήματα αποκαλύφθηκαν  ούτε η αύξηση των εσόδων προήλθε από  περιορισμό της φοροδιαφυγής.

Βελτιωμένη φορολογική συμμόρφωση

Υπάρχει και μια τρίτη συνθήκη αύξησης των φορολογικών εσόδων: η βελτίωση της φορολογικής συμμόρφωσης ή, αλλιώς, η εξόφληση των βεβαιωμένων οφειλών προς την εφορία! Αυτή πράγματι πιστοποιείται από τα στοιχεία της ΑΑΔΕ. Το άλμα στα ποσά είσπραξης παλαιών οφειλών καταγράφεται πρώτη φορά το 2016 και συνεχίζεται το 2017 (εδώ).

Η βελτίωση της φορολογικής συμμόρφωσης αποδίδεται στα διοικητικά μέτρα (κατασχέσεις) εναντίον των οφειλετών. Σωστά, γιατί και ο άγιος φοβέρα θέλει.  Η φοβέρα όμως πιάνει τόπο επειδή η αξιωματική αντιπολίτευση και αυριανή κυβέρνηση δεν υπόσχεται σεισάχθεια, δεν κηρύσσει ανυπακοή, δεν ενθαρρύνει κινήματα «δεν πληρώνω». Και ο ΣΥΡΙΖΑ βέβαια συνεργάστηκε για να επιτευχθεί το άλμα στις εισπράξεις  παλαιών οφειλών. Πώς; Διαψεύδοντας τις  προσδοκίες που καλλιέργησε ότι θα  χαρίσει τα χρέη στους οφειλέτες (βλ. Η μαφία της ελπίδας).

Η υπεραπόδοση του Χότζα

Ακούγεται οξύμωρο, αλλά ένα μέρος της υπεραπόδοσης στο στόχο των Πρωτογενών Πλεονασμάτων οφείλεται σε πραγματική υπεραπόδοση της οικονομίας το 2015 & το 2016. Όπως και στην ιστορία του Χότζα, η υπεραπόδοση δεν οφείλεται σε πραγματική βελτίωση αλλά στη σύγκριση με μια πολύ χειρότερη κατάσταση, που ο ίδιος ο Χότζας είχε δημιουργήσει.

Εξηγούμαι. Στα προηγούμενα μνημόνια είχαμε συνηθίσει σε υποαπόδοση των Π.Π έναντι των στόχων (εξαίρεση το 2013) λόγω μιας θεμελιώδους  αιτίας: η οικονομία υποαπέδιδε σε σχέση με τις προβλέψεις. Μέχρι και το 2012 η υποχώρηση της οικονομίας ήταν κάθε χρόνο μεγαλύτερη από την προϋπολογισθείσα, με αποτέλεσμα τα έσοδα από φόρους να υστερούν, κι αυτό επέφερε υστέρηση στα Π.Π.

Οι στόχοι του 3^ου μνημονίου σχεδιάστηκαν το καλοκαίρι του 2015, όταν η ελληνική οικονομία έδειχνε διαλυμένη από την τραπεζική αργία και τα capital controls. Οι εκτιμήσεις της τρόικας ήταν εξαιρετικά απαισιόδοξες (Πίνακας ΙV). Η πραγματικότητα τις διέψευσε. Η ελληνική οικονομία υπεραπόδοσε σε σχέση με της εκτιμήσεις του προγράμματος. Τη διετία 2015-2016 υποχώρησε μόλις κατά 0,2% αντί 3,6% που είχε εκτιμήσει η τρόικα. Σχηματικά: υπεραπόδοση της οικονομίας => μεγαλύτερο ΑΕΠ από το προϋπολογισθέν => περισσότερα φορολογικά έσοδα => υψηλότερο Π.Π.

Αυτό ακριβώς το τμήμα της υπεραπόδοσης πρέπει εξολοκλήρου να πιστωθεί στο δίδυμο Τσίπρας -Βαρουφάκης. Αυτοί πέτυχαν να πείσουν την τρόικα ότι  διέλυσαν  την οικονομία. Αυτήν την επιτυχία πληρώσαμε στο 3ο Μνημόνιο με περισσότερα μέτρα. Αν βασιζόταν σε λιγότερο απαισιόδοξες εκτιμήσεις η τρόικα, θα ζητούσε λιγότερα μέτρα για το ίδιο αποτέλεσμα (ή θα έβαζε τα ίδια μέτρα απαιτώντας υψηλότερα πρωτογενή πλεονάσματα).

Επίλογος

Η ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας επιστρέφει (ελπίζουμε) αλλά είναι εύθραυστη, κουτσή,  καταϊδρωμένη και καθυστερημένη 3 χρόνια στο ραντεβού της. Και η κυβέρνηση πανηγυρίζει…

Φανταστείτε ότι το 2015 – 2016 χάσατε όλο το κέρδος της επιχείρησής σας εξαιτίας ολέθριων χειρισμών του διευθύνοντα συμβούλου. Το 2017 θα χάσετε τα μισά κέρδη της χρονιάς – έκανε λιγότερα λάθη. Ο διευθύνων σύμβουλος πανηγυρίζει για τα κέρδη και περιμένει έπαινο. Αυτό ζούμε.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News