Με αφορμή τη σύνοδο των μεσογειακών χωρών στην Αθήνα, συγκρίνουμε την πορεία Ελλάδας και Πορτογαλίας στα χρόνια του ευρώ. Η σύγκριση μπορεί να εκληφθεί και ως το μέτρο της αποτυχίας μας. Εξηγεί ίσως και γιατί δεν βρήκαν ποτέ ευήκοα ώτα οι προσπάθειες των ελλήνων πρωθυπουργών να χτίσουν «συμμαχία του Νότου». Κανείς δεν θέλει να συμμαχήσει με μια χώρα παράδειγμα προς αποφυγήν…

Ευρωσκεπτικισμός και ηττοπάθεια

Η Ελλάδα διανύει τον ένατο χρόνο ύφεσης. Η οικονομία σε τροχιά συρρίκνωσης, η αβεβαιότητα διαρκώς παρούσα, η κυβέρνηση στηρίζεται στους ΑΝΕΛ και προσβλέπει στην Ενωση Κεντρώων. Δεν υπάρχει αμφιβολία: η χώρα έχει αποτύχει.

Μεγάλο τμήμα της κοινωνίας και του πολιτικού συστήματος αποδίδει την αποτυχία σε εξωγενείς παράγοντες, ευρωπαϊκούς κυρίως (αρχιτεκτονική του ευρώ, απουσία δημοσιονομικής ενοποίησης, σκληρό νόμισμα και αδυναμία υποτίμησής του, το άχθος του χρέους κ.α.). Αυτή η αντίληψη καλλιεργεί ευρωσκεπτικισμό και βαρύ αίσθημα ματαιοπονίας, ηττοπάθειας, αδιαφορίας. Αν δεν μπορείς να αλλάξεις όσα σε δεσμεύουν να προχωρήσεις, γιατί να προσπαθείς;

Όμως η σύγκριση Ελλάδας και Πορτογαλίας καταδεικνύει πως μεγάλο μέρος της υστέρησής μας δεν οφείλεται σε εξωγενείς παράγοντες αλλά σε αποκλειστικά εσωτερικές αδυναμίες. Που ξεπερνιούνται, φυσικά.

Το μέτρο της αποτυχίας μας

Η σύγκριση με την Πορτογαλία είναι το μέτρο της αποτυχίας μας γιατί μοιάζουν σε πολλά οι δύο χώρες. Συγκρίσιμα μεγέθη σε πληθυσμό και ΑΕΠ, «φτωχές», καθυστερημένες περιφερειακές χώρες του Νότου της Ευρωζώνης κ.α.

Η σύγκριση όμως της πορείας που ακολούθησαν οι δυο χώρες είναι απογοητευτική για την Ελλάδα. Οι Πορτογάλοι, τουλάχιστον κατά τη διάρκεια της μεταπολίτευσης –κοινής και για τις δυο χώρες, ξεκίνησε το 1974- ήταν σχεδόν πάντα πιο φτωχοί από τους Έλληνες. Αυτό, όπως φαίνεται στο διάγραμμα Ι, άλλαξε τα τελευταία χρόνια: το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ελλάδας ήταν 11% υψηλότερο το 1999, είναι 10% χαμηλότερο το 2016.

Διάγραμμα Ι: Εξέλιξη κατά κεφαλήν ΑΕΠ (σε χιλιάδες ευρώ) Ελλάδας & Πορτογαλίας.
Πηγή Eurostat εδώ. (Οι τιμές για το 2016 βασίζονται σε εκτιμήσεις της Κομισιόν).

 

Η Ευρωπαϊκή Ενωση έχει ως στόχο τη σύγκλιση, την άμβλυνση των οικονομικών διαφορών μεταξύ των κρατών μελών. Στο διάγραμμα ΙΙ φαίνεται το μέσο κατά κεφαλήν ΑΕΠ Ελλάδας και Πορτογαλίας ως % του μέσου κατά κεφαλήν ΑΕΠ των 12 πρώτων μελών της Ευρωζώνης σε δύο διαφορετικές χρονικές στιγμές: στην εκπνοή του 1998, ακριβώς πριν την εισαγωγή του νέου νομίσματος και στο τέλος του 2015. Όπως φαίνεται στο διάγραμμα ΙΙ, ακόμα και στα χρόνια του ευρώ, η Ελλάδα αποκλίνει, η Πορτογαλία συγκλίνει. Κι όμως! Έχουν και οι Πορτογάλοι σκληρό νόμισμα, υφίστανται κι εκείνοι τις συνέπειες της ατελούς ένωσης. Βιώνουν κι εκείνοι κρίση αλλά, παρά τα πισωγυρίσματα, προχωρούν, συγκλίνουν, βελτιώνουν τη θέση τους.

Διάγραμμα ΙΙ: Κατά κεφαλήν ΑΕΠ ως % του Μ.Ο. της Ευρωζώνης των 12. Πηγή Eurostat εδώ.

 

Στην αφετηρία του ευρώ (1/1/1999) το ΑΕΠ της Ελλάδας ήταν 17% μεγαλύτερο από της Πορτογαλίας. Το 2015 ήταν 2% και το 2016 θα διαμορφωθεί 5% χαμηλότερα από το ΑΕΠ της Πορτογαλίας. Αυτή η υστέρηση, αθροιστικά 22%, είναι η βροντερή ομολογία της αποτυχίας της χώρας μας. Και δεν οφείλεται στο ευρώ ούτε στις δομικές αδυναμίες της Ευρωζώνης. Οφείλεται στον τρόπο που διαχειριζόμαστε την οικονομία και τη χώρα μας πριν και κατά τη διάρκεια της κρίσης. Οφείλεται στις διαρθρωτικές αδυναμίες της ελληνικής οικονομίας, του ελληνικού πολιτικού συστήματος, της ελληνικής κοινωνίας.

Αν είχαμε την ίδια πορεία στα χρόνια του ευρώ με την οικονομία της Πορτογαλίας, το εισόδημα του μέσου Έλληνα το 2016 θα ήταν κατά 22% υψηλότερο.

Το ΑΕΠ της Ελλάδας το 2016 θα διαμορφωθεί στα 175 δισ. Αν το ΑΕΠ της Ελλάδας παρέμενε 17% υψηλότερο από της Πορτογαλίας όπως το 1999, θα ανερχόταν σήμερα στα 215 δισ., μόλις 8% χαμηλότερα από τις καλές μέρες του 2007. Επαναλαμβάνω: -8% αντί για -25%!

Το αισιόδοξο μήνυμα

Η οικονομία της Πορτογαλίας δεν είναι ούτε ιδιαίτερα παραγωγική, ούτε ιδιαίτερα ανταγωνιστική. Θεωρητικά μάλιστα η Ελλάδα έχει συγκριτικά γεωπολιτικά πλεονεκτήματα που θα της επέτρεπαν να εξασφαλίζει στους κατοίκους της υψηλότερο εισόδημα από την Πορτογαλία. Δεν τα καταφέραμε. Με δική μας ευθύνη. Υπάρχει και μια ελπιδοφόρα ανάγνωση αυτής της σύγκρισης. Δεν χρειάζεται να περιμένουμε την ανατροπή του καπιταλισμού ούτε του παγκόσμιου Μινώταυρου, δεν χρειάζεται να αλλάξουμε την Ευρώπη για να δούμε καλύτερες μέρες. Υπάρχει ευοίωνο μέλλον για την Ελλάδα, ακόμα και στο πλαίσιο αυτής της ημιτελούς και προβληματικής ένωσης, αρκεί να εστιάσουμε στις δικές μας αδυναμίες και δυνατότητες, να αναγνωρίσουμε και να διορθώσουμε τα δικά μας σφάλματα.

Το να συνεχίσουμε το παραμύθι με την Ευρώπη που φταίει είναι βλακώδες και καταστροφικό. Οι Βρεττανοί ήθελαν την έξοδο επειδή έδιναν κεφάλαια στην ΕΕ. Εμείς είμαστε η χώρα με τις μεγαλύτερες μεταβιβάσεις κεφαλαίων από την Ε.Ε. ως ποσοστό του ΑΕΠ κι επιπλέον κρατάμε και τα σκήπτρα του ευρωσκεπτικισμού. Πρέπει να το καταλάβουμε: είμαστε υπεύθυνοι για τη μιζέρια μας, άρα είναι στο χέρι μας να την υπερβούμε.

Μονάδες Αγοραστικής Δύναμης

Πιο αντιπροσωπευτικός δείκτης για τη σύγκριση των δύο χωρών είναι το κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε Μονάδες Αγοραστικής Δύναμης (PPS αγγλιστί!). Πρόκειται για στατιστικό μέγεθος που χρησιμοποιείται για τη σύγκριση του βιοτικού επιπέδου διαφορετικών χωρών. Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ κάθε χώρας προσαρμόζεται κατάλληλα σε ΜΑΔ έτσι, ώστε 1 ΜΑΔ να αγοράζει την ίδια ποσότητα προϊόντων και υπηρεσιών σε κάθε χώρα. Με τον τρόπο αυτό η σύγκριση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ λαμβάνει υπόψιν και το διαφορετικό επίπεδο τιμών κάθε χώρας.

Και σε όρους PPS η σύγκριση Ελλάδας-Πορτογαλίας δεν αλλάζει ουσιωδώς την εικόνα. Για λόγους πληρότητας και ακρίβειας, ωστόσο, παραθέτω στα διαγράμματα ΙΙΙ και IV την αντίστοιχη πληροφορία των διαγραμμάτων Ι και ΙΙ αλλά σε Μονάδες Αγοραστικής Δύναμης (PPS).

Διάγραμμα ΙΙΙ: Εξέλιξη κατά κεφαλήν ΑΕΠ ( σε Μονάδες Αγοραστικής Δύναμης – PPS) Ελλάδας & Πορτογαλίας. Πηγή Eurostat εδώ.

 

Διάγραμμα IV: Κατά κεφαλήν ΑΕΠ (σε Μονάδες Αγοραστικής Δύναμης – PPS) ως % του Μ.Ο. της Ευρωζώνης των 12. Πηγή Eurostat εδώ.

---

Disclaimer

Ολα τα διαγράμματα έχουν βασιστεί σε στοιχεία που άντλησα από τη βάση δεδομένων της Eurostat και δεν αναλαμβάνω καμία ευθύνη ούτε βεβαιώνω την ακρίβειά τους. Αν δεν σας αρέσουν, απευθυνθείτε στην κυρία Γεωργαντά, τον κ. Λογοθέτη, την εισαγγελέα κυρία Πολυξένη Δημητρίου και σε πλειάδα εγκρίτων κυβερνητικών αξιωματούχων.

 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News