Δεν ήταν λίγοι όσοι τον τελευταίο ενάμιση χρόνο μίλησαν για «νέα σελίδα» ή ακόμα και «νέα εποχή» στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, εκτιμώντας μάλιστα ότι οι κυβερνήσεις Μητσοτάκη και Ερντογάν, καθώς διέθεταν νωπή λαϊκή εντολή, θα μπορούσαν να φτάσουν ακόμα και στη διευθέτηση των χρόνιων μεταξύ τους διμερών ζητημάτων, είτε μέσω προσφυγής στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης είτε δι’ απευθείας διαπραγμάτευσης.

Ομως, μια σειρά από γεγονότα, με πρωτεύον την πολυεπίπεδη αντιπαράθεση στα ανοικτά της Κάσου, όπου το ιταλικό ερευνητικό Ievoli Relume πραγματοποίησε στις 23-24 Ιουλίου εργασίες που αφορούν τη μελλοντική πόντιση καλωδίου ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου, αποτύπωσαν με κρότο τη σκληρή πραγματικότητα που επικρατεί στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο εξαιτίας του παγιωμένου τουρκικού αναθεωρητισμού.

Ανεξαρτήτως των όσων προβλέπονται στο Διεθνές Δίκαιο περί της πόντισης καλωδίων και αγωγών διασύνδεσης στην «ελεύθερη θάλασσα», χωρίς δηλαδή τα σχετικά δικαιώματα να εμπίπτουν στο κράτος που διαθέτει υφαλοκρηπίδα στην εν λόγω περιοχή, αλλά και ασχέτως των πραγματολογικών στοιχείων της υπόθεσης που θα επιλέξει κανείς να πιστέψει –δηλαδή πού ακριβώς κινήθηκε το ιταλικό πλοίο και αν τελικά ολοκλήρωσε τις έρευνές του–, το καταληκτικό συμπέρασμα των γεγονότων της Κάσου συμπίπτει με τα κατ’ επανάληψη λεγόμενα του Ταγίπ Ερντογάν: «Οποιοδήποτε ενεργειακό ή άλλο εγχείρημα στην Ανατολική Μεσόγειο δεν περιλαμβάνει την Τουρκία, ουδέποτε πρόκειται να ολοκληρωθεί».

Μπορεί το εν λόγω έργο να μην αφορά την Αγκυρα, αφορά όμως περιοχή στην οποία η Τουρκία, κατά την παράνομη θέση της και με βάση το τουρκολιβυκό μνημόνιο, θεωρεί πως διαθέτει αποκλειστική δικαιοδοσία. Για να κινηθεί δηλαδή οποιοδήποτε ερευνητικό ή άλλο πλοίο εκτός των 6 ναυτικών μιλίων των ελληνικών χωρικών υδάτων, θα πρέπει να έχει λάβει άδεια από τις τουρκικές αρχές.  Ακόμα και αν η περιοχή αυτή ανήκει στην οριοθετημένη ελληνο-αιγυπτιακή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη.

Συνοπτικά: Χωρίς την καλή τη πίστει συμφωνία της Τουρκίας, η Ελλάδα περιορίζει το ζωτικό χώρο της πίσω από τα 6 ναυτικά μίλια. Τα κυριαρχικά δικαιώματά της ταυτίζονται με την κυριαρχία της – και αυτή υπό περιορισμό, καθώς η πιθανή επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια εξακολουθεί να αποτελεί για την Τουρκία αιτία πολέμου. Το μείζον ερώτημα που προκύπτει είναι αν η Αθήνα μπορεί να υπερασπίσει την κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματά της έναντι της πειρατικής λογικής ισχύος που ακολουθεί η Αγκυρα.

Προφανώς, τα όσα συνέβησαν στην Κάσο ενδεχομένως και όσα πρόκειται να συμβούν εκεί εντός των επόμενων εβδομάδων, ήταν ο ελέφαντας στο δωμάτιο της Μόνιμης Αντιπροσωπείας της Ελλάδας στις Βρυξέλλες, όπου το μεσημέρι της Πέμπτης συναντήθηκαν, για ακόμα μια φορά, τώρα υπό το φως της δημοσιότητας, οι κ.κ. Γεραπετρίτης και Φιντάν. Οπως ενημέρωσαν διπλωματικές πηγές από την Αθήνα, με χρήση ανάλογης γλώσσας, ο έλληνας υπουργός Εξωτερικών έθεσε στον ομόλογό του «όλα τα θέματα που κατά το προηγούμενο διάστημα δημιούργησαν εντάσεις εκ μέρους της Τουρκίας».

Δεν διευκρινίστηκε, όμως, ποια ήταν η απάντηση του κ. Φιντάν, αλλά και τι μέλλει γενέσθαι στις αρχές Σεπτεμβρίου όταν το Ievoli Relume πρόκειται να συνεχίσει τις έρευνές του ακόμα ανατολικότερα, αρκετά μακριά από τα ελληνικά χωρικά ύδατα. Βεβαίως, αξίζει να σημειωθεί ότι ουδείς γνωρίζει ποιο θα είναι το μέλλον του έργου, καθώς τις τελευταίες ημέρες βρίσκεται σε εξέλιξη μια σκληρή αντιπαράθεση μεταξύ του ΑΔΜΗΕ και του αντίστοιχου κυπριακού φορέα, καθώς η Λευκωσία επί της ουσίας αρνείται να μετακυλήσει το κόστος μιας πιθανής αναστολής των εργασιών εξαιτίας «γεωπολιτικών κινδύνων»- εξαιτίας δηλαδή της τουρκικής πολιτικής. Μοιάζει σαν να αναζητείται έμμεση οδός απεμπλοκής, δια της αποχώρησης της γαλλικής εταιρείας παραγωγής και κατασκευής υποβρύχιων καλωδίων. Κάτι που έχει συμβεί στο παρελθόν εντός της κυπριακής ΑΟΖ.

«Το καλώδιο ηλεκτρικής διασύνδεσης είναι στρατηγικό έργο, υποστηριζόμενο από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Είναι σε στρατηγικό σημείο, εκεί όπου το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο τέμνεται με την ΑΟΖ Ελλάδας – Αιγύπτου. Θα το υποστηρίξουμε με τον τρόπο που πρέπει; Αν δεν μπορούμε να το κάνουμε το καλώδιο, τότε τι ακριβώς συζητάμε για παράδειγμα περί του East Med;» αναρωτιέται έμπειρος κοινοβουλευτικός και βαθύς γνώστης των ελληνοτουρκικών σχέσεων αλλά και του Διεθνούς Δικαίου.

Το περιστατικό της Κάσου, όπως και η αντιπαράθεση που προηγήθηκε λίγους μήνες πριν μεταξύ Αθήνας και Αγκυρας για τα θαλάσσια πάρκα, δείχνουν ακριβώς πόσο στενά, αν όχι ανύπαρκτα είναι τα περιθώρια αυτού που αποκλήθηκε στη «νέα εποχή» πολιτικός διάλογος. Του βήματος δηλαδή όπου Αθήνα και Αγκυρα υποτίθεται ότι θα συζητούσαν τις διαφορές τους περί της οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών.

«Αυτή τη στιγμή δεν έχουμε τίποτα ενόψει όσον αφορά τον πολιτικό διάλογο. Ούτε ημερομηνίες, ούτε τίποτα άλλο χειροπιαστό», λέει στο Protagon ανώτερος διπλωμάτης με γνώση των εξελίξεων, προσθέτοντας ότι «οι συναντήσεις στο επίπεδο των υπουργών είναι εξ ορισμού θετικές, αλλά όταν δεν έχουν επιπλέον αποτελέσματα, τότε χάνουν την ουσία και το νόημά τους». «Το γεγονός μάλιστα ότι δεν υπάρχουν παραλλήλως συναντήσεις σε χαμηλότερο επίπεδο αποδεικνύει ότι τα πράγματα δεν προχωρούν», προσθέτει.

Πράγματι, αν σε κάθε περίπτωση τριβής η Τουρκία εμφανίζεται όλο και πιο αδιάλλακτη, τότε ποιο είναι ακριβώς το νόημα του διαλόγου; «Η πρόληψη των κρίσεων και η αποκλιμάκωση είναι σημαντικό κέρδος», επισημαίνουν συχνά και ορθώς, από την Αθήνα. Από την άλλη πλευρά, όμως, όπως μας λέει και ο έμπειρος κοινοβουλευτικός «οι Τούρκοι έχουν μια συγκεκριμένη στρατηγική, τη “Γαλάζια Πατρίδα”, αυτή διατυμπανίζουν παντού, εμείς θα πρέπει να απαντήσουμε εμπράκτως σε αυτό, αλλιώς θα είμαστε διαρκώς σε μειονεκτική θέση».

Oπως έχουμε επανειλημμένως επισημάνει στο Protagon, αν ο ελληνοτουρκικός διάλογος δεν παράγει αποτελέσματα, πέραν της «θετικής ατζέντας» ή της βίζας για τα ελληνικά νησιά, τότε εκφυλίζεται, ανεξαρτήτως μάλιστα του επιπέδου στο οποίο διεξάγεται. Στο τέλος Σεπτεμβρίου Μητσοτάκης και Ερντογάν θα συναντηθούν για έκτη φορά τους τελευταίους μήνες. Πρόκειται, βεβαίως, για αριθμό-ρεκόρ, χωρίς όμως να παράγεται πρόοδος επί των ουσιωδών ζητημάτων.

Σύμφωνα με τις ίδιες διπλωματικές πηγές, στο τετ α τετ των δύο ηγετών «θα συζητηθούν το χρονοδιάγραμμα και τα επόμενα βήματα του διαλόγου». Για ακόμα μια φορά. Και αν είναι προς το συμφέρον της Τουρκίας να δείχνει στους τρίτους –ΕΕ και ΗΠΑ– ότι μιλάει με την Ελλάδα, ποιο ακριβώς είναι το συμφέρον της Ελλάδας από αυτόν τον διάλογο και την αποκαλούμενη «νέα εποχή»; Oσο στην Αθήνα αναζητούν τρόπους να διευρύνουν τον χρόνο της νηνεμίας στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, ακόμα και αν σε αυτή τη λογική περιλαμβάνονται ακινησία ή ακόμα και υποχωρήσεις, τόσο στην Αγκυρα βρίσκουν αφορμές να αναπτύξουν κάθε πτυχή του τουρκικού αναθεωρητισμού.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News