Ολοι πια γνωρίζουμε τη δήλωση του Κώστα Μπακογιάννη για την αποδημία του Καπετάν Ερμή. Οπως και τις ψεκασμένες ή υπερεθνικόφρονες αντιδράσεις που ξεσήκωσε από τη μερίδα του κόσμου που συντηρεί μέσα της τον Εμφύλιο, όχι ως κομμάτι της σύγχρονης Ιστορίας αλλά ως το προηγούμενο διάστημα ενός νήματος που ακόμα κρατάμε τεντωμένο. Αλλά και η αποθέωση που γνώρισε η ανάρτηση από αρκετούς αριστερούς η άλλη όψη του ίδιου νομίσματος είναι — τον Εμφύλιο που διαιωνίζουν σε ενεστώτα χρόνο δεν χάνουν ευκαιρία να αναβιώσουν ως δικαιωμένοι.

Είναι σίγουρο ότι οι προθέσεις του περιφερειάρχη Κεντρικής Ελλάδας ήταν αγαθές και συμφιλιωτικές, στο γενικό κλίμα που υπάρχει στην οικογένειά του. Ας προσπαθήσουμε όμως να δούμε ψύχραιμα τις δηλώσεις αυτές όλοι εμείς οι υπόλοιποι, που πιστεύουμε ότι η φρικτή εκείνη περίοδος ανήκει στα διδάγματα της Ιστορίας και μόνο, και άρα και η προσέγγισή της αποκλειστικά με όρους αφόρτιστης ιστορικής ακρίβειας πρέπει να γίνει.

Προσέξτε λίγο τη δήλωση. Αν αλλάξετε το όνομα του καπετάνιου, τα τοπωνύμια και την ηλικία θα μπορούσε κατά λέξη να ανταποκρίνεται σε ξόδι του Γεωργίου Παπανδρέου, του Ευάγγελου Αβέρωφ, του Κωστή Στεφανόπουλου, ακόμα και του ίδιου του παππού τού Κώστα Μπακογιάννη. Ολοι αυτοί, και πάρα πολλοί ακόμα αστοί πολιτικοί, άριστα θα μπορούσαν αναγνωρίζονται στην περιγραφή που χρησιμοποποιήθηκε για τον Βασίλη Πριόβολο. Είναι σωστό αυτό; Οταν μπορείς να περιγράψεις ανθρώπους που σαφώς ανήκαν σε διαφορετικά στρατόπεδα με τις ίδιες λέξεις, μήπως είναι άδικο και για την ιστορία και για τους πρωταγωνιστές της, ακόμα και τον ίδιο τον καπετάν Ερμή;

Νομίζω πρέπει να φερόμαστε στον δημόσιο λόγο σαν να είναι δεδομένη η εθνική συμφιλίωση και ας μην συμβαίνει αυτό σε όλα τα μυαλά. Και πρέπει απενοχοποιημένα να χρησιμοποιούμε τα ευγενή λόγια του αποχαιρετισμού με σεβασμό στις πραγματικές ιδέες και στα πραγματικά περιστατικά που συνόδευσαν τη ζωή που τελείωσε. Αν λέγαμε ας πούμε ότι σε όλη τη ζωή του ο Χαρίλαος Φλωράκης πάλεψε για την ενότητα του έθνους και την Αστική Δημοκρατία θα ήταν προσβολή στη μνήμη του. Ναι, είχε κι εκείνος οράματα που υπηρέτησε με συνέπεια, ήταν όμως διαφορετικά από αυτά που είχαν στην άλλη πλευρά. Αυτό, για παράδειγμα, καταύγαζε στον υποδειγματικό τρόπο με τον οποίο είχε αποχαιρετήσει τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη ο Μανώλης Γλέζος — τον ιδεολογικό αντίπαλο τον αναγνωρίζεις σαν τέτοιο και μόνο έτσι τον τιμάς.

Η ομογενοποίηση των ιδεών και των συμβόλων μπορεί να εξυπηρετεί τις προβολές στο σήμερα αλλά καταντά πολτοποιημένη λήθη. Η εθνική συμφιλίωση, που ήταν σημαντική κατάκτηση της Μεταπολίτευσης, δεν είχε απαραίτητη προυπόθεση τη σύνθλιψη σε μπλέντερ ιστορικής αμνησίας των προσώπων, των ιδεών και των γεγονότων που σημάδεψαν μια τραυματική εποχή.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News