Η Δημοκρατία δεν είναι μόνο ένα πολίτευμα. Ο όρος χρησιμοποιήθηκε  καταχρηστικά σε όλη τη διάρκεια του 20ου αιώνα και συνεχίζει ως σήμερα, από κεκτημένη ταχύτητα. Επίτηδες ασφαλώς, δεδομένης της ελαστικότητας που παρέχει στη χρήση της. Συνήθως αναφερόμαστε στην κοινοβουλευτική δημοκρατία αλλά ας μην ξεχνάμε ότι και τα ολοκληρωτικά καθεστώτα θεωρούσαν το σύστημά τους «δημοκρατικό» (Λαϊκή Δημοκρατία κτλ).

Εδώ όμως, πρέπει να ξεκαθαρίσουμε δύο πράγματα: το ένα είναι ότι το πολίτευμα που επέλεξαν οι Αγγλοσάξονες και επικράτησε σε όλο τον κόσμο, δεν είναι η «Αθηναϊκή Δημοκρατία» της Πόλης- Κράτους  αλλά το «Res Publica» της Ρώμης. Ένα σύστημα δηλαδή, που δεν θα διοικεί κοινότητες αλλά μάζες, στα πρότυπα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Και το δεύτερο,  ότι η δημοκρατία είναι μία σειρά  πολιτικών πράξεων που δοκιμάζονται στον πολιτισμό της καθημερινότητας.

Εν τω μεταξύ, μετά το Brexit και το δικό μας περυσινό δημοψήφισμα, δίνεται αφορμή να προβληματιστούμε για τις δυνατότητες της πλειοψηφίας να ανταποκριθεί στις αρχές της Δημοκρατίας και να συμπλεύσει με την λειτουργικότητα του πολιτεύματος. Κι αυτό δεν το λέω επειδή δεν μου άρεσε το αποτέλεσμα αλλά γιατί η ίδια η πραγματικότητα δεν το ανέχεται. Στη δικιά μας περίπτωση, το «Όχι» έγινε «Ναι» και στην Βρετανία, άρχισαν ήδη οι τριγμοί οι οποίοι θα οδηγήσουν με μαθηματική ακρίβεια, είτε στην διάλυση του Ηνωμένου Βασιλείου είτε στην «χειρουργική»  ανάκληση της απόφασης.

Τα συμπεράσματα είναι, λίγο πολύ, τα εξής: Πρώτον ότι ο «λαός» ψηφίζει για να τιμωρήσει κάποιους από κακεντρέχεια και μίσος και δεύτερον, αυτοί που εισπράττουν την νίκη του αποτελέσματος, δεν ξέρουν μετά να το διαχειριστούν. Οπότε, ποια είναι η λογική των δημοψηφισμάτων ή και πολλών εκλογικών αναμετρήσεων, όταν δεν εξυπηρετούν την ίδια τη Δημοκρατία;

Ομολογουμένως, εδώ κάτι δεν πάει καλά. Είναι φανερό ότι η αστική δημοκρατία και οι διαδικασίες της βρίσκονται σε μεγάλη κρίση.

Τι συμβαίνει λοιπόν, με τις μεγάλες μάζες των «θυμωμένων» πολιτών που συνεχώς λένε «Όχι» σε κάτι; To βέβαιο είναι πως κατευθύνονται από δυνάμεις λαϊκισμού οι οποίες εκμεταλλεύονται την κατάστασή τους. Πρόκειται ουσιαστικά για ένα μείγμα κοινωνικών τάξεων που διαμορφώθηκε από τις  αξίες του life-style και ταυτόχρονα, ενός ιδιότυπου φονταμενταλισμού. Και στις δύο περιπτώσεις, δεν παίζει κανένα ρόλο η λογική αποτίμηση της πραγματικότητας –η βασικότερη αρχή της γνήσια δημοκρατίας- αλλά το θυμικό που καθοδηγείται κυρίως, από τον μεσσιανισμό και τον πολύμορφο λαϊκισμό.

Και ο Τσίπρας στην Ελλάδα και ο Φάρατζ στην Βρετανία, απευθύνονται στους ίδιους ανθρώπους. Μπορεί να αλλάζουν οι ηλικίες και τα ενδιαφέροντα αλλά πρόκειται περίπου για το ίδιο «ζυμάρι» κάποιας επιβεβλημένης ιδεολογίας που κινείται μεταξύ εθνολαϊκισμού και «ναρκισσισμού»

Και στην Ελλάδα και στην Βρετανία και σε ολόκληρο τον δυτικό κόσμο –εξαιρούνται μόνο αναπτυγμένες κοινότητες στην Αυστραλία, στην Σκανδιναβία και στην Ελβετία- , συμβαίνει περίπου το ίδιο: Οι μεγάλες μάζες που πριν από δεκαετίες είχαν την αίσθηση της κριτικής τους αδυναμίας, λόγω πολιτικής «αμάθειας», τώρα «ξεσάλωσαν». Ο καταναλωτισμός, το life-style και η ημιμάθεια που προκάλεσε η ασύδοτη  κοινωνία της  πληροφορίας, τους καθιστούν πλέον εύκολη βορά στις βουλιμικές διαθέσεις των λαϊκιστών.

Και ο Τσίπρας στην Ελλάδα και ο Φάρατζ στην Βρετανία, απευθύνονται στους ίδιους ανθρώπους. Μπορεί να αλλάζουν οι ηλικίες και τα ενδιαφέροντα αλλά πρόκειται περίπου για το ίδιο «ζυμάρι» κάποιας επιβεβλημένης ιδεολογίας που κινείται μεταξύ εθνολαϊκισμού και «ναρκισσισμού». Στην Βρετανία οι ηλικιωμένοι αναπολούν την αίγλη της βρετανικής μοναδικότητας και στην Ελλάδα, οι νέοι αρκούνται στην ικανοποίηση της αντίδρασης στο κομματικό σύστημα.

Και τι θα γίνει από δω και πέρα; Όλα πλέον τα πολιτικά «λαμόγια» της Ευρώπης ζητούν δημοψηφίσματα και ο Τραμπ στην Αμερική, προελαύνει – μπορεί να μην εκλεγεί αλλά το κακό έγινε. Ο «λαός» θα «μιλάει» αλλά μετά η «φωνή» του θα γίνεται κλάμα; Θα ενδώσουμε σε ένα ατέρμονο κωμικοτραγικό παιχνίδι εκτόνωσης των μαζών που θα εξέλεγαν τον πρώτο «ροκ σταρ», τιμωρώντας τους πολιτικούς που δεν τους έκαναν όλα τα χατίρια;

Το κρυφό μικρόβιο της καταναλωτικής κοινωνίας, ο ατομικισμός, φαίνεται να μολύνει τον δυτικό κόσμο, διαβρώνοντας την δημοκρατία. Χωρίς την ευθύνη του πολίτη, χωρίς αντίληψη των συνεπειών από την ψήφο του, θα οδηγηθούμε κάποτε στο απόλυτο χάος.

Αν δεν προσέξουμε, αν δεν εκσυγχρονίσουμε την αστική δημοκρατία, στο τέλος θα καταλήξουμε να διεκδικούμε το δικό μας «ατομικό» κράτος, στο δικό μας δωμάτιο, με σημαία την προσωπική  μας πετσέτα …

 

 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News