Γιατί ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας απέφυγε οιαδήποτε αναφορά στην αναθεώρηση του Συντάγματος τόσο κατά την ομιλία του στην 81η ΔΕΘ (που αποτελεί την ελληνική εκδοχή του State of the Union), όσο και στην συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ όπου έβαλε την ατζέντα του 2ου Συνεδρίου του κόμματος; Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, η απάντηση είναι πως η συνταγματική  αναθεώρηση θα αποτελέσει την αφορμή για πρόωρες εκλογές και θα είναι το επίκεντρο της αντιπαράθεσης. Επιπροσθέτως, η αναθεώρηση θα επιχειρηθεί να είναι το πιο βαθύ αποτύπωμα της Αριστεράς στο ελληνικό μέλλον.

Ως εκ τούτου, ο κ. Τσίπρας κρατάει χαμηλά προς το παρόν το θέμα της συνταγματικής αναθεώρησης, δεδομένου ότι βαδίζει σε κινούμενη άμμο (αβεβαιότητα για το ιταλικό δημοψήφισμα, τρόμος για το ουγγρικό, πολιτικές εξελίξεις στη Γερμανία, αγωνία για το ΔΝΤ κ.ο.κ.). Βέβαια, στις 25 Ιουλίου όταν ο Πρωθυπουργός ανακοίνωσε τις προθέσεις του για την αναθεώρηση υποσχέθηκε ότι τον Σεπτέμβριο θα ανακοίνωνε τη σύνθεση μιας οργανωτικής επιτροπής που θα αναλάμβανε την διεξαγωγή μιας πλατιάς, ανοιχτής διαδικασίας διαλόγου σε πανεθνική κλίμακα. Φαίνεται πως το οργανωτικό σχέδιο του διαλόγου δεν είναι έτοιμο ή περιλαμβάνει πολλές αβεβαιότητες, οπότε ίσως κρίθηκε σκόπιμο να καθυστερήσει. Του έπεσαν άλλωστε και πολλά τον Σεπτέμβριο, συνεπώς μπορεί να πάει λίγο αργότερα το όλο εγχείρημα μέχρι να βρεθεί και ο επικεφαλής της Επιτροπής που θα πιστεύει στην διαδικασία και στην εμπλοκή του λαϊκού παράγοντα.

Το πολιτικό ερώτημα είναι εάν ο ανοιχτός διάλογος αποτελεί ένα bypass για μία ριζική αναθεώρηση στα όρια ενός νέου συντάγματος ή θα είναι η λεοντή της συνταγματοποίησης Μνημονιακών υποχρεώσεων (πρόσφατη σχετική καταγγελία του ευρωβουλευτή Νίκου Χουντή) ή απλώς μια συνήθης πολιτική γυμναστική στην οποία τακτικά η Αριστερά επιδίδεται;

Σε ποιους άξονες θα επικεντρωθεί

Ως γνωστόν, το Σύνταγμα δεν αλλάζει, μόνο αναθεωρείται μετά παρέλευση 5ετίας από την προηγούμενη αναθεώρηση και είναι μια διαδικασία που περιορίζεται εντός της Βουλής. Η παρούσα Βουλή θα αποφασίσει ποια άρθρα θα αναθεωρηθούν και η επόμενη (μετά τις εκλογές) θα ψηφίσει το περιεχόμενο των αλλαγών. Όλα δείχνουν πως η συζήτηση σε επίπεδο κομμάτων θα περιοριστεί στον τρόπο εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας, στην ευθύνη των υπουργών, στο άρθρο 16 για την Παιδεία, ίσως για τον διαχωρισμό Κράτους – Εκκλησίας. Άλλωστε, οι περισσότεροι συνταγματολόγοι όλων των αποχρώσεων -χωρίς να το λένε- είναι αντίθετοι με μια βαθιά αναθεώρηση.

Ως αντιπολίτευση ο κ. Τσίπρας και ο ΣΥΡΙΖΑ (μαζί τότε με τη ΛΑΕ) θεωρούσαν ότι η χρεοκοπία της χώρας από ΝΔ και ΠΑΣΟΚ και τα Μνημόνια έκαναν το σύνταγμα κουρέλι και έδειχναν να επιθυμούν μια ριζική συνταγματική αλλαγή με την εμπλοκή του λαού. Ως κυβέρνηση επιχείρησε με την ιδέα ενός δημοψηφίσματος να δημιουργηθούν οι νομικές προϋποθέσεις για μια συνταγματική αλλαγή, στο πρότυπο της αλλαγής του μεταπολιτευτικού συντάγματος που στηρίχθηκε στο δημοψήφισμα κατάργησης της Βασιλείας και οδήγησε στην αλλαγή του πολιτεύματος. Ο σάλος που ξεσηκώθηκε από το σύστημα και τους συνταγματολόγους, υποχρέωσαν τον κ. Τσίπρα να υποχωρήσει στη γραμμή του ανοιχτού κοινωνικού διαλόγου που θα καταλήξει σε μια έκθεση συμβουλευτικού χαρακτήρα προς τα κόμματα. Χωρίς να αποκλείει κάποια επιμέρους δημοψηφίσματα, π.χ. για την Εκκλησία ή την απελευθέρωση της Παιδείας… ώστε να μην χρεωθεί πολιτικά ο ΣΥΡΙΖΑ τον συντηρητισμό ή τον φιλελευθερισμό των μαζών.

Μεγάλη απόσταση από τις αντιπολιτευτικές του θέσεις

Οι πέντε άξονες αναθεώρησης που ο Πρωθυπουργός προσδιόρισε τον Ιούλιο, δείχνουν μεγάλη απόσταση από τις πάλι ποτέ αντιπολιτευτικές του θέσεις. Δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι ο κ. Τσίπρας από ριζοσπάστης υποχρεώθηκε να γίνει ρεαλιστής και στη συνέχεια συστημικός πρωθυπουργός, ενώ ορισμένοι στο κόμμα του φοβούνται μην γίνει και συντηρητικός.

Αυτό που θεωρείται σίγουρο είναι πως διακατέχεται από ένα διπολισμό που έχει αναφορά, τόσο σε μια πρόθεση ριζοσπαστικής διεύρυνσης της λαϊκής παρέμβασης, όσο και σε ένα εξουσιαστικό συντηρητισμό που σχετίζεται με την ουσιαστική διατήρηση της διάκρισης των εξουσιών στο τρέχον επίπεδο, όσο και με το ενδεχόμενο η λαϊκή εμπλοκή στην αναθεώρηση να γυρίσει μπούμερανγκ στην συριζαίϊκη εξουσία. Εκεί άλλωστε, στα υπό αναθεώρηση άρθρα, μπορεί να παιχτεί και η συμμαχία με τους ΑΝΕΛ, σύμφωνα με ορισμένους παρατηρητές.

Αν και είναι νωρίς για να εκτιμήσουμε τις πραγματικές προθέσεις και τις αναθεωρητικές δυνατότητες της κυβέρνησης, είναι σαφές πως τα διλήμματα είναι μεγάλα και μάλλον δεν είναι ακόμη ξεκάθαρα, πολιτικά, ιδεολογικά και τακτικά στο μυαλό του Πρωθυπουργού.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News