Κάθε μαζική κινητοποίηση των πολιτών δεν μπορεί να περνά απαρατήρητη ούτε να υποβαθμίζεται από ταμπέλες και ταυτοποιήσεις. Ετσι και το συλλαλητήριο για τη Μακεδονία συνιστά ένα σημαντικό σταθμό στην κοινωνική εξέλιξη του Ελληνα.

Γιατί όμως, κάθε φορά που συγκεντρώνεται πλήθος για να διαδηλώσει με βάσει το θυμικό απορούμε; Το συλλαλητήριο της Θεσσαλονίκης είναι ένας ακόμα κρίκος σε μία μεγάλη και χωρίς τέλος αλυσίδα, παρόμοιων εκδηλώσεων. Πατά πάνω σε ένα παραδοσιακό, ισχυρό μοτίβο που μας έχει διαμορφώσει εδώ και αιώνες. Eνα παλίμψηστo που επανέρχεται ως παλλαϊκή «άμυνα» οψέποτε ενεργοποιηθεί.

Γιατί, λοιπόν, μαζευόμαστε στα συλλαλητήρια και τις λαοσυνάξεις και ποιοι μαζευόμαστε; Επηρεάζουν τα γεγονότα αυτά και πόσο;

Υπάρχουν κάποια βασικά χαρακτηριστικά. Από το 1830 η αντιστοιχία ανάμεσα στον ελληνισμό και τα σύγχρονα όρια του ουδέποτε κατέστη εφικτή, και ούτε πρόκειται. Η γλώσσα, η θρησκεία και η λαμπρή ιστορία θα παραμένουν πάντα στο επίκεντρο και θα ορίζουν το τι σημαίνει Eλληνας, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Oποιος τα θίξει θα θιγεί.

Από αρχαιοτάτων χρόνων ο Eλληνας είχε να κάνει με τις συναλλαγές. Το κλείσιμο μίας καλής συμφωνίας –συνήθως εμπορικής– την κατάλληλη στιγμή και μέσα από σωστή διαπραγμάτευση, θεωρούνταν μέγα επίτευγμα και προκαλούσε το σεβασμό των υπολοίπων. Ο Eλληνας δύσκολα αποδέχεται ότι μία συμφωνία μπορεί να είναι ωφέλιμη και για τα δύο μέρη. Γιατί ακόμα και αν βγουν και τα δύο μέρη κερδισμένα πάντα ο ένας από τους δύο θα έχει κερδίσει περισσότερα. Ο κόσμος μετατρέπεται σε έναν συνεχή αγώνα, όπου η εξυπνάδα, η τύχη και η καπατσοσύνη παίζουν κομβικό ρόλο.

Σύμφωνα με τον ιστορικό Γουίλιαμ ΜακΝιλ (William McNeill) στο εξαιρετικό βιβλίο του «Η μεταμόρφωση της Ελλάδος μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο» που πρόσφατα κυκλοφόρησε στα ελληνικά – αν και κυκλοφόρησε το 1978 – για τον Eλληνα υπάρχει κάτι πολύ ισχυρό που τον διακρίνει: η ηρωική πράξη. Η πράξη που τελείται χωρίς να αναλογιστεί κανείς το κόστος, για έναν σκοπό που ενδέχεται να μην έχει καμία αξία. Eνας ήρωας που επιβάλλεται στους γύρω του μέσα από πράξεις έντονης αυτοπροβολής, θυσίας και κινδύνων που ξεπερνούν το σύνηθες. Μία ανάγκη εσωτερική και ανυπέρβλητα ισχυρή.

Ο Eλληνας μεγαλώνει με τους ήρωες του. Από τον Oμηρο που δημιούργησε το ηρωικό ιδεώδες μέχρι τον Διγενή Ακρίτα και από εκεί στον Ερωτόκριτο και τα κλέφτικα τραγούδια της παράδοσης μας, από τους βίους των Αγίων μας έως τις μέρες μας, αναζητούμε ήρωες που θα ξεπεράσουν τις επιβουλές των ισχυρών, που θα ματώσουν για την Ιθάκη τους, συμπλέκοντας αρχαιότητα και χριστιανισμό.

Σε όλη την Ιστορία μας κάθε φορά που αναγκαζόμασταν να υπομένουμε τη δύσκολη ζωή της υποταγής σε έναν δυνάστη, κατακτητή –πραγματικό ή όχι αδιάφορο– την ίδια στιγμή αναζητούσαμε έναν ξαφνικό ηρωικό ρόλο. Εναν δίκαιο αγώνα απέναντι στον εχθρό.

Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι ο κατά καιρούς ρόλος του στρατού στην ιστορία του ελληνικού κράτους είναι απότοκο αυτής της παράδοσης ηρωισμού που διαμορφώνει εδώ και εκατοντάδες χρόνια το εθνικό μας DNA. Ενα μοτίβο που επαναλαμβάνεται όχι πλέον μέσα από μάχες και πολέμους, αλλά μέσα από άλλες πράξεις θυμικής εκτόνωσης.

Στη πρόσφατη ιστορία μας παραδείγματα θυμικής και παλλαϊκής διεκδίκησης έχουμε αρκετά: 1992 Μακεδονικό, 2000 ταυτότητες, 2011 Αγανακτισμένοι, 2018 Μακεδονικό ξανά. Σε όλες υπήρχε οριζόντια εκπροσώπηση που δεν μπορεί να αποδοθεί μόνο σε ένα κόμμα, σε μία παράταξη ή σε μία ιδεολογία. Τα πιο πρόσφατα στοιχεία που διαθέτουμε από το κίνημα των Αγανακτισμένων το πιστοποιούν. Σύμφωνα με την Public Issue, στις πλατείες το 2011 ήταν 31% της τότε ΝΔ, 29% του τότε ΠΑΣΟΚ, 47% του ΚΚΕ, 47% του τότε ΣΥΡΙΖΑ, 32 % του τότε ΛΑΟΣ και 52% εκείνων που δήλωναν ανένταχτοι κλπ. Ενώ, σύμφωνα με τον δείκτη της πολιτικής αυτοτοποθέτησης, το 43% ανήκε στην Αριστερά, το 36% στη Δεξιά και το 38% στο…Τίποτα!

Εν κατακλείδι, οι μεγάλες συγκεντρώσεις πολιτών για θέματα που ξεπερνούν ιδεολογικές γραμμές και πολιτικά όρια δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται σκωπτικά και μειωτικά. Γίνονταν, γίνονται και θα συνεχίσουν να γίνονται πάντα. Είναι τομές, άλλοτε ισχυρές άλλοτε λιγότερο. Δεν αποτελούν συνάθροιση της μίας πλευράς του φάσματος. Προκαλούν πολιτικές εξελίξεις ή παράγουν πολιτικά γεγονότα τέτοιες κινητοποιήσεις; Ενίοτε ναι, όχι όμως, πάντα. Το 1992 παρήγαγαν. Το 2000 όχι. Συνήθως, τις μαζικές αυτές κινητοποιήσεις τις καρπώνονται με λάθος τρόπο και τις οδηγούν σε λάθος δρόμο δημοκόποι. Θα αποτελέσει το συλλαλητήριο και οι κινητοποιήσεις στοιχείο εθνικής ενότητας και πατριωτικής αναγέννησης, όπως ελπίζουν οι διοργανωτές του; Επίσης, άγνωστο. Το σίγουρο είναι για μία ακόμα φορά κινούμαστε με τη λογική του βλέποντας και κάνοντας και με την προσοχή στραμμένη λιγότερο στο εξωτερικό (διπλωματία κλπ) και περισσότερο στο εσωτερικό.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News