Οι μεγάλες πάνδημες συγκεντρώσεις είναι πάντα σήματα για την εκάστοτε κυβέρνηση πρωτίστως και το πολιτικό σύστημα ακολούθως.

1992, 2001, 2011, 2018. Χρονιές με συγκεντρώσεις, με θυμό, οργή και εκτόπισμα μεγαλύτερο των αντιλήψεων των κομμάτων. Γιατί όμως, οι κυβερνήσεις την «πατάνε» πάντα; Γιατί δεν εκτιμούν σωστά και δεν ζυγίζουν όσα προκύπτουν; Γιατί υπάρχουν κάποιες εθνικές κόκκινες γραμμές εσωτερικής καύσης που θέλει προσοχή όταν τις πλησιάζει κανείς και πιο προσοχή όταν αποφασίζει να τις διαβεί.

Δύο όροι σημαντικοί παίζουν ρόλο, μεταξύ άλλων βέβαια στην ψυχολογία και την πολιτική: cognitive bias και bandwagon effect. Η γνωστική προκατάληψη, δηλαδή και η ορμή της κυρίαρχης τάσης. Ας δούμε γιατί με αυτά εξηγείται όχι μόνο το συλλαλητήριο, αλλά και κάθε κυβερνητική αποτυχία σε αυτόν τον τόπο.

Γνωστικη προκατάληψη. Αυτή η άτιμη κατάσταση που σε κάνει με διάφορους τρόπους να παίρνεις λάθος αποφάσεις. Κάθε μέρα παίρνουμε εκατοντάδες αποφάσεις. Από το τι θα φορέσουμε και τι θα φάμε, μέχρι ποιο σοβαρά θέματα. Σε όλες αυτές τις αποφάσεις πιστεύουμε πως χρησιμοποιούμε τη λογική ώστε να πάρουμε τη καλύτερη απόφαση. Αλλά αυτό δεν συμβαίνει πάντα. Αντιθέτως το μυαλό μας στήνει πολλές παγίδες στις οποίες συχνά πέφτουμε.

Είτε είσαι κυβέρνηση είτε είσαι πολίτης στην ίδια παγίδα θα πέσεις. Βλέπεις αυτό που θες να δεις. Εν προκειμένω ο ΣΥΡΙΖΑ είδε τον βολονταρισμό τού να λήξει όσα δεν έληξαν «οι άλλοι» αλλά δεν είδε το απόρθητο κάστρο του εθνικού θυμικού.

Ας δούμε γιατί μαζεύτηκε ο κόσμος στο Σύνταγμα και γιατί η γνωστική προκατάληψη παρέσυρε τον ΣΥΡΙΖΑ.

Μία από τις εκδηλώσεις της γνωστικής προκατάληψης είναι το λεγόμενο τυφλό σημείο: δεν μπορούμε να δούμε τις παγίδες στις οποίες εμείς πέφτουμε ενώ βλέπουμε ευκολότερα τις παγίδες που πέφτουν οι άλλοι. Ο ΣΥΡΙΖΑ είδε, και έστησε, τις παγίδες για τα άλλα κόμματα, αλλά δεν είδε την παγίδα που έπεσε. Οίηση; Υπεροψία; Άρνηση; Αγνωστο. Σημασία έχει ότι δεν είδε πού πάει.

Μια άλλη είναι η λανθασμένη αντίληψη συσχετισμών: Εχουμε τη τάση να βλέπουμε συσχετισμούς σε τυχαία γεγονότα, όπως όταν πάμε στο καζίνο και πιστεύουμε πως αφού η μπίλια έχει κάτσει πέντε φορές συνεχόμενες στο κόκκινο «μας χρωστάει» ή «πρέπει» να κάτσει στο μαύρο. Στην περίπτωση αυτή, οι πιθανότητες να κάτσει η μπίλια στο μαύρο είναι σε κάθε περιστροφή 50% και δεν επηρεάζονται από τα προηγούμενα αποτελέσματα. Επειδή ο ΣΥΡΙΖΑ καβάλησε το κύμα του αντιμνημονίου δεν σημαίνει ότι θα καβαλήσει κάθε κύμα λαϊκής οργής. Δεν έχει κάποιο συμβόλαιο με τον λαό…

Και τέλος η Επιβεβαίωση: Ακούμε και δίνουμε σημασία μόνο σε πληροφορίες που ταιριάζουν με αυτά που ήδη πιστεύουμε και αγνοούμε τις υπόλοιπες που μπορεί να μας διαψεύδουν. Δεν χρειάζεται περαιτέρω εξήγηση εν προκειμένω. Η κυβέρνηση αγνόησε τους πολίτες, τα κόμματα κλπ. Θεώρησε ότι αρκεί το ραντεβού Τσίπρα – Ιερώνυμου… φευ.

Η πολιτική εξηγείται και κατανοείται. Ακόμα και στα πιο κακόηχα σήματα που εκπέμπει, πάντα υπάρχει λόγος και αιτία. Και συνήθως όταν χαθεί ο έλεγχος έρχεται ένας άλλος όρος, το bandwagon effect. Να πας με το ρεύμα δηλαδή. Να δημιουργηθεί ένα κλίμα που θα τραβήξει σαν μαγνήτης την αντίδραση, την υποστήριξη, οτιδήποτε είναι της μόδας. Και τώρα της μόδας είναι το νέο ΟΧΙ και η οργή για την κυβέρνηση. Ενα φαινόμενο είναι σύνηθες στην πολιτική. Εξίσου με την γνωστική προκατάληψη. Μόνο που το πρώτο αντιμετωπίζεται, το δεύτερο αδύνατον. Θα σε παρασύρει.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News