Η τρέχουσα παγκοσμιοποίηση προσέλαβε απίστευτες διαστάσεις εξ αιτίας της χρονικής σύμπτωσης τριών κρίσιμων αλλαγών τη δεκαετία του 1990, την πτώση του Τείχους που ενοποίησε την παγκόσμια αγορά, την τεχνολογία της πληροφορίας που επέτρεψε την αποϋλοποίηση και την ταχεία κυκλοφορία των κεφαλαίων και την σχετική ενοποίηση των διεθνών κανόνων εμπορίου. Η παγκοσμιοποίηση μετατόπισε δραματικά την απασχόληση από τη Δύση προς την Ασία δημιουργώντας ένα απίστευτο αναπτυξιακό τσουνάμι που οδήγησε μέσα σε μια 25ετία στην εμφάνιση νέων παγκόσμιων γεωοικονομικών παικτών, με αποτέλεσμα ο κόσμος να λειτουργεί αρκετά πολυπολικά παρά την υπεροχή των ΗΠΑ.

Η παγκοσμιοποίηση μετέφερε τερατώδους μεγέθους κεφάλαια στη Δύση, καθώς και ένα τεράστιο κύμα οικονομικών, οικολογικών μεταναστών (τώρα και πολιτικών προσφύγων), προκαλώντας αναλόγου μεγέθους στρεβλώσεις στην πραγματική οικονομία και στην απασχόληση, αλλά και στα δημοσιονομικά των χωρών, με κατάληξη στο αμερικανικό κραχ 2007-8 που ακόμη επηρεάζει την ευρωπαϊκή και παγκόσμια οικονομία. Παράλληλα, εδραίωσε την επικυριαρχία των αγορών επί της πολιτικής (νεοφιλελευθερισμός) με την επιβολή της απορρύθμισης των πάντων, των ιδιωτικοποιήσεων, των αντιλαϊκών πολιτικών και την διάλυση του κοινωνικού κράτους. Ετσι, η παγκοσμιοποίηση προκάλεσε μεγάλες κοινωνικές αντιδράσεις και κινητοποιήσεις παγκοσμίως και συνεχίζει να δέχεται μια συνεχή αμφισβήτηση και κριτική που δεν προέρχεται πια μόνο από τους εργαζόμενους και την αριστερά εν γένει, αλλά και από οικονομολόγους, επιστήμονες, στοχαστές που ανήκουν στη δεξιά και την κεντροδεξιά.

Το Brexit ενσωματώνει πολλά στοιχεία αντιπαγκοσμιοποίησης και νεοεθνικισμού, όπως άλλωστε και η γενική ρητορική του νεοεκλεγέντος αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ

Μέσα σε αυτό το σκηνικό τα τελευταία χρόνια αναδύονται στην Ευρώπη, αλλά και ευρύτερα στις χώρες της Δύσης, νέα πολιτικά φαινόμενα και μορφώματα, που άλλα θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν απολιτικά, άλλα λαϊκιστικά και άλλα ως εναλλακτική δεξιά. Η απλουστευτική και ειρωνική αντιμετώπισή τους από τους συστημικούς πολιτικούς και τα media οδήγησε την εναλλακτική δεξιά στην άκρα δεξιά (πχ. το AfD στη Γερμανία) και τα απολιτικά κινήματα στη ριζοσπαστικοποίηση (πχ οι Podemos στην Ισπανία). Το Brexit και η εκλογή Τραμπ αντιμετωπίστηκαν ως αποτέλεσμα ενός ακραίου λαϊκισμού ακροδεξιάς κατεύθυνσης. Τώρα, ο Τραμπ και το Brexit αντιμετωπίζονται ως νεοεθνικισμός και ως αντιπαγκοσμιοποίηση. Ο πολιτικός φιλόσοφος Φράνσις Φουκουγιάμα βλέπει την έλευση μιας νέας εποχής «λαϊκιστικού εθνικισμού» που στηρίζεται στις «θυμωμένες και ενεργοποιημένες δημοκρατικές πλειοψηφίες» κόντρα στην κυρίαρχη φιλελεύθερη τάξη που κυριάρχησε μεταπολεμικά. Η νέα αυτή εποχή θα αναδιαμορφώσει την παγκόσμια τάξη. Διατυπώνει το φόβο ότι μπορεί ο κόσμος να διολισθήσει σε μια κατάσταση «ανταγωνιστικών και οργισμένων εθνικισμών».

Πράγματι, το Brexit ενσωματώνει πολλά στοιχεία αντιπαγκοσμιοποίησης και νεοεθνικισμού, όπως άλλωστε και η γενική ρητορική του νεοεκλεγέντος αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ. Αν ο Τραμπ σηκώσει το Τείχος στο Μεξικό και κυνηγήσει τους μετανάστες, αν περιορίσει τη NAFTA, αν «παγώσει» την ΤΡΡ και την ΤΤΙΡ, αν φορολογήσει τα εισαγόμενα από την Κίνα (δηλ. κόντρα στον ΠΟΕ), αν αλλάξει νομισματική πολιτική και περιορίσει την ασυδοσία των αγορών σίγουρα οι επιπτώσεις στην παγκοσμιοποίηση θα είναι αισθητές.

Αλλά ας είμαστε ρεαλιστές. Η παγκοσμιοποίηση είχε τρέξει πολύ γρήγορα και για πολύ και έκανε πολλές ζημιές στις δυτικές κοινωνίες και όχι μόνο. Τόσο οι ΗΠΑ, όσο και η Κίνα και προφανώς η Ευρώπη χρειάζονται στήριξη των εσωτερικών τους αγορών και της παραγωγής τους. Το ζήτημα δεν είναι να σταματήσει η παγκοσμιοποίηση, ούτε να καταργηθεί, αλλά να εκλογικευθεί, να διορθωθεί, να αφομοιωθεί από τα κράτη.

Αυτά είναι ιστορικά φαινόμενα που δεν απαγορεύονται με νόμους, ούτε ελέγχονται με πολιτικές αποφάσεις. Η δαιμονοποίηση από το κατεστημένο των πολιτικών εκλογίκευσης των φαινομένων της παγκοσμιοποίησης και της ασυδοσίας των αγορών με την καταγγελία τους ως λαϊκιστικό εθνικισμό δεν λύνει κανένα πρόβλημα, αντίθετα ρίχνει λάδι στη φωτιά. Η διόρθωση και η εκλογίκευση της παγκοσμιοποίησης δεν είναι απειλή, ούτε εθνικισμός, ούτε λαϊκισμός είναι μια φυσική αντίδραση σε ένα πολιτισμικό φαινόμενο που προσέλαβε ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Αν η αντιπαράθεση οξυνθεί, τότε θα αναδειχθεί η ουσία των πραγμάτων που είναι η αντεπίθεση της πραγματικής οικονομίας στην «φούσκα» του μονεταρισμού των αγορών.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News