O Σεργκέι Κρικάλεβ κοιτούσε από το φινιστρίνι του Mir το αχανές Διάστημα και με κάποιο παράξενο τρόπο το σκοτεινό χάος τού έδινε περισσότερη σιγουριά. Ηταν στον διαστημικό σταθμό, όταν κάτω στη Γη η κραταιά ΕΣΣΔ διαλυόταν μαζί με τους κομμουνιστικούς μύθους της και ο Ψυχρός Πόλεμος τελείωνε μέσα σε σαμπάνιες και αβεβαιότητα. Ζώντας στον κλειστοφοβικό κόσμο του Μir ο Κρικάλεβ θα παρέμενε σοβιετικός πολίτης για μήνες, ενώ στον πραγματικό κόσμο δεν υπήρχε καμία Σοβιετική Ενωση να τον περιμένει.

Ο Κρικάλεβ είχε μείνει ορφανός. Οχι όμως από πατρίδα. Αλλά από μια φάση της Ιστορίας που τελείωσε αυτοστιγμεί. Διότι, ασχέτως των τραυμάτων και των κινδύνων που προκάλεσε επί δεκαετίες στη Γη, ο Ψυχρός Πόλεμος υπήρξε ο πατέρας της ανθρώπινης εποποιίας εξερεύνησης του Διαστήματος.

Εχουν περάσει 49 χρόνια από την ημέρα που δύο αμερικανοί αστροναύτες, ο Νιλ Αρμστρονγκ και ο Μπαζ Ολντριν άφησαν στην επιφάνεια της Σελήνης μια πλακέτα από ανοξείδωτο χάλυβα, λίγο μικρότερη από χαρτί Α4, η οποία έγραφε:

«Στο σημείο αυτό οι άνθρωποι από τον πλανήτη Γη έφθασαν για πρώτη φορά στη Σελήνη, Ιούλιος 1969 μ.Χ. Ηλθαμε εν ειρήνη, εν ονόματι ολόκληρης της ανθρωπότητας». Εν ονόματι ολόκληρης της ανθρωπότητας. Αλλά η πλακέτα είχε την υπογραφή του Νίξον.

Εντάξει, η κατάκτηση της Σελήνης είναι κατ’ αρχάς ζήτημα αυτογνωσιακό. Για πρώτη φορά από την ημέρα που ο άνθρωπος ορθώθηκε στα πόδια του και ύψωσε το βλέμμα του προς τα αστέρια, μπόρεσε να κοιτάξει τη Γη από ένα ξένο ουράνιο σώμα.

Ομως το αληθινά εντυπωσιακό είναι ότι όλα αυτά συνέβησαν μέσα σε μόλις μια δεκαετία. Ο χρόνος πύκνωσε δραματικά στα 60s. Και πολλαπλασιαστής σε αυτήν την ιστορική προσπάθεια της ανθρωπότητας για το μεγάλο άλμα προς το Διάστημα ήταν ο Ψυχρός Πόλεμος.

Την πλακέτα στη Σελήνη την υπέγραφε ο Νίξον, ως πρόεδρος των ΗΠΑ και με προφανή τον συμβολισμό για την αμερικανική υπεροχή. Υπεροχή απέναντι σε ποιους; Μα φυσικά στους Σοβιετικούς.

Τον στόχο της κατάκτησης της Σελήνης τον είχε θέσει το 1961 ο ίδιος ο Τζον Κένεντι. Και το είχε κάνει μόλις έξι εβδομάδες μετά το επίτευγμα του θρυλικού Γιούρι Γκαγκάριν – ο οποίος τον Απρίλιο εκείνης της χρονιάς είχε γίνει ο πρώτος άνθρωπος που ταξίδεψε στο Διάστημα. Ο JFK προσδιόρισε με ακρίβεια αυτό που θα έπρεπε να αποτελέσει την απάντηση της Αμερικής στους Σοβιετικούς στο νέο αυτό πεδίο ανταγωνισμού μεταξύ των δύο υπερδυνάμεων: «Ως το τέλος της δεκαετίας θα πρέπει να έχουμε κατορθώσει να μεταβούμε στη Σελήνη και να γυρίσουμε με ασφάλεια».

Οντως οι ΗΠΑ τα κατάφεραν μέσα στο πολύ στενό, για τα δεδομένα ενός τέτοιου κατορθώματος, χρονικό όριο που είχε θέσει ο χαρισματικός τους πρόεδρος.

Ομως με την απόσταση που μας προσφέρει το σήμερα, αυτό που εντυπωσιάζει είναι ότι ποτέ άλλοτε σε τόσο λίγο χρόνο το ανθρώπινο είδος δεν κατάφερε να κάνει τόσο πολλά στην εξερεύνηση της ίδιας του της ύπαρξης. Μέσα σε οκτώ χρόνια, από το 1961 έως το 1969, ο άνθρωπος άφησε τη Γη και έκανε δική του τη Σελήνη.

Αυτός ο ανταγωνισμός των δύο υπερδυνάμεων και των δύο κοσμοθεωριών κινητοποίησε εκείνες τις δυνάμεις, εκείνα τα μυαλά και εκείνους τους πόρους που απαιτούνταν για ένα τέτοιο εξελικτικό άλμα. Και υπό αυτήν την οπτική, είναι το τέλος αυτής της αμφιλεγόμενης ιστορικής περιόδου που ανέκοψε βίαια την πορεία που είχε πάρει η ανθρωπότητα για την εξερεύνηση άλλων κόσμων πέρα από τον δικό μας.

Διαφωνεί κανείς ότι μισό αιώνα πια μετά την κατάκτηση της Σελήνης –όταν η υπολογιστική δύναμη ενός smartphone είναι μεγαλύτερη απ’ ό,τι είχε η NASA το 1969– θα έπρεπε να είχαμε φτάσει ήδη πολύ πιο κοντά στον Αρη;

«Οι άνθρωποι είναι σαν το φεγγάρι, έχουν μια σκοτεινή πλευρά που δεν βλέπουμε ποτέ» είχε πει ο Μαρκ Τουέιν. Σε αντιδιαστολή ο Ψυχρός Πόλεμος είχε μια φωτεινή πλευρά, που συνηθίζουμε να αγνοούμε.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News