Εν αρχή ην η φτώχεια, η ανεργία, η μείωση εισοδημάτων, η υπερφορολόγηση και η έντονη αίσθηση ματαιότητας ότι τίποτα δεν μπορεί να αλλάξει και τίποτα δεν θα είναι όπως παλιά. Τα παραπάνω ενισχύθηκαν από ανούσιες και αδιάφορες πολιτικές αντιπαραθέσεις που – εν πολλοίς – στόχο είχαν να διατηρήσουν μια συνεχώς φθίνουσα εκλογική πελατεία.

Οι οπαδοί, οι πιο πολλοί, έχουν χαθεί. Νοιώθουν προδομένοι και είτε μπήκαν στα λαγούμια τους είτε αναζητούν νέους παραδείσους που θα συνεχίσουν να τους χαϊδεύουν τα αφτιά υποσχόμενοι βουνά από ρύζι και μέλι και τα ουρί του παραδείσου. Όλα αυτά ντυμένα με φτωχοποίηση και επιδοματική πολιτική που δίνει ανάσα με το σταγονόμετρο και αυξάνει την εξάρτηση όσο και την αίσθηση αδυναμίας του πολίτη. Αυτός θα ήταν ένας από τους πολλούς τρόπους να αποτυπώσει κανείς τη χρονιά που πέρασε.

Μέσα σε αυτή τη χρονιά είδαμε τον λαϊκισμό να χτυπάει κόκκινο σε Ευρώπη και Αμερική, ως η τάση την οποία εγκρίνει σημαντικό πλέον μέρος των συμπολιτών μας. Αυτός, συχνά, συνδέεται με ξενοφοβία, ανασφάλεια, ανεργία, πόλωση και fake news. Το τελευταίο (τα fake news) ήταν η αποκάλυψη της χρονιάς. Από αρνητές της κλιματικής αλλαγής μέχρι αρνητές της κοινής λογικής αλλά και βασικών ανθρώπινων δικαιωμάτων και κατακτήσεων. Αν η περίπτωση του προέδρου των ΗΠΑ έρχεται αυτόματα στο μυαλό είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι, δυστυχώς, δεν είναι ο μόνος. Στο λίκνο των ανθρώπινων δικαιωμάτων, την Ευρώπη, είδαμε πολλά και βασικά δικαιώματα να αμφισβητούνται (σε Ουγγαρία, Πολωνία, Τσεχία) και τις πολιτικές που τα αμφισβητούν να επιβραβεύονται (Αυστρία, Ολλανδία, Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο).

Η Ευρώπη, άλλοτε μπροστάρης στον αγώνα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, είδε τον Πρόεδρο Τραμπ να επιβεβαιώνει ότι το παρόν της επιχειρηματικής του κλίκας είναι πιο σημαντικό από το μέλλον ολόκληρου του πλανήτη. Είδε όμως και την μέχρι προ ετών υπ’ αριθμόν 1 ρυπαντή (την Κίνα) να αναλαμβάνει ηγετικό ρόλο στον αγώνα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Είδε επίσης τις παγκόσμιες επενδύσεις σε ΑΠΕ (εντός του έτους) να ξεπερνούν τις αντίστοιχες σε λιγνίτη και πετρέλαιο. Είδε κυβερνήσεις και χρηματοδοτικούς οργανισμούς να απομακρύνονται οριστικά από τα ορυκτά καύσιμα. Και ενώ θα περίμενε κανείς από την ΕΕ να σηκώσει τα μανίκια της και να διεκδικήσει ξανά το ρόλο του μπροστάρη, αυτή επιλέγει να προστατέψει το υπάρχον ενεργειακό καθεστώς και να καθυστερεί το αναπόφευκτο ενώ συνεχίζει να στηρίζει οικονομικά τα ορυκτά καύσιμα από το χθες…

Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά διαπιστώσαμε ότι οι θάλασσές μας κινδυνεύουν να έχουν πιο πολύ πλαστικό παρά ζωντανούς οργανισμούς! Ναι, είναι τα πλαστικά που εμείς χρησιμοποιούμε κάθε μέρα, πολλά από αυτά για μια και μοναδική φορά. Στη χώρα μας χρησιμοποιούμε περίπου 1 εκατομμύρια πλαστικά «φρεντοπότηρα» μιας χρήσης κάθε ημέρα (εντάξει, το καλοκαίρι!). Χρησιμοποιούμε περίπου 2 δισεκατομμύρια (ναι, σωστά διαβάσατε) πλαστικά μπουκάλια μιάς χρήσης (κυρίως για νερό και αναψυκτικά). Η πλειοψηφία τους καταλήγει σε χωματερές και στη θάλασσα. Σε πείσμα καλοστημένων προγραμμάτων εταιρικής κοινωνικής ευθύνης των αντίστοιχων εταιριών.

Μιλώντας για τις θάλασσες, ήταν και εκείνη η (ακόμα ανεξήγητη) πετρελαιοκηλίδα στον «δικό μας» Σαρωνικό που ξεγλίστρησε κάτω από τη μύτη του αρμόδιου Υπουργείου και κάλυψε αρκετές ακτές της πρωτεύουσας. Οι θριαμβολογίες του υπουργού για τον καθαρισμό τους τρεις μήνες μετά το ατύχημα δεν στάθηκαν αρκετές για να δώσουν απάντηση στο προφανές ερώτημα: «τι θα γίνει σε περίπτωση ενός μεγάλου πετρελαϊκού ατυχήματος στην ανοικτή θάλασσα;». Πολλοί είδαν ότι ο βασιλιάς είναι γυμνός. Λίγοι συνεχίζουν να κρύβουν το κεφάλι στην άμμο.

Όχι, ευτυχώς δεν ήταν όλα γκρίζα.

Η καθαρή ενέργεια αντικαθιστά τα ορυκτά καύσιμα με ραγδαίους ρυθμούς. Χώρες όπως η Κίνα, αλλά και πολλές πολιτείες των ΗΠΑ, ηγούνται αυτής της παγκόσμιας προσπάθειας για την πρόληψη και την έγκαιρη αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Άλλες χώρες δεσμεύονται και καταρτίζουν σχέδια για την πλήρη απεξάρτησή τους από τα ορυκτά καύσιμα. Η Ελλάδα δεν είναι μια από αυτές. Όχι ακόμα. Η χρήση φωτοβολταϊκών για αυτοπαραγωγή (net metering) και την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας φέρνει την Ελλάδα στην πρωτοπορία στον συγκεκριμένο τομέα. Η εμμονή σε νέους λιγνιτικούς σταθμούς, η άρνηση της ΔΕΗ να δει το αύριο της επιχείρησης μακριά από το κάρβουνο καθώς και η κατασκευή νέων πετρελαϊκών σταθμών σε νησιά του Αιγαίου αποτελούν σαφώς παραφωνία και παραλογισμό. Το 2018 είθε να φέρει την κοινή λογική στο τραπέζι…

Τεράστιες θαλάσσιες περιοχές μπαίνουν σε καθεστώς αυστηρής προστασίας ως ένα βασικό μέτρο για να μπορέσει η θαλάσσια ζωή να ανακάμψει. Από την Αρκτική και τον Ατλαντικό, μέχρι την Ανταρκτική, περιοχές σημαντικές για την αναπαραγωγή και την ανάπτυξη της θαλάσσιας ζωής βρίσκονται στο επίκεντρο της προσοχής επιστημόνων, κυβερνήσεων, διακρατικών οργανισμών, κοινωνίας πολιτών κοκ. Και η Ελλάδα, δειλά-δειλά ξεκινά να εντάσσει θαλάσσιες περιοχές στο δίκτυο Natura. Ελπίζω, στο σύντομο μέλλον, οι περιοχές αυτές να επεκταθούν ώστε να δημιουργήσουν ένα λειτουργικό δίκτυο που εξασφαλίζει το μέλλον της τόσο σημαντικής για τη χώρας μας, θαλάσσιας ζωής και να έχουν σοβαρά διαχειριστικά σχέδια και αρχές (μαθαίνοντας από την εμπειρία, τις δυσκολίες και τις αστοχίες των χερσαίων προστατευόμενων περιοχών).

Η γεωργία και η διατροφή αναγνωρίζονται ως το επόμενο μεγάλο πεδίο ριζικών αλλαγών με σκοπό να σώσουμε το κλίμα, την υγεία μας αλλά και την οικονομία. Η δική μας Μεσογειακή διατροφή, καθιερώνεται ως ένας από τους βασικούς δρόμους που μας οδηγεί σε σημαντική μείωση κατανάλωσης κρέατος (σημαντικός παράγοντας για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής αλλά και τη βελτίωση της υγείας) αρκεί να την ακολουθήσουμε και να τη βελτιώσουμε. Πολίτες και ομάδες στρέφονται σε μια διατροφή στηριγμένη κυρίως σε ντόπια και εποχικά προϊόντα, με ελάχιστη ή καθόλου ζωική πρωτεΐνη. Στο χέρι μας είναι να γίνει η νέα κυρίαρχη τάση και όχι απλώς μια περαστική μόδα που αφορά κάποιο περιθώριο. Αν αναλογιστούμε και τα οικονομικά οφέλη για τους πολλούς, τότε αναδεικνύονται εύκολα οι λίγοι που εμποδίζουν το δρόμο προς το αυτονόητο καλύτερο αύριο. Γιατί είναι βέβαιο ότι εκεί πρέπει να πάμε. Τέρμα πιά τα «όλα τα κιλά όλα τα λεφτά», για πάντα.

Αναγνωρίζεται πλέον η ευθύνη της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στη μείωση του προσδόκιμου ζωής τόσο στα αστικά κέντρα όσο και σε άλλες βεβαρημένες περιοχές (πχ Κοζάνη). Αναδεικνύεται ο στραβισμός των τότε υπουργών που επέλεξαν τη νομιμοποίηση της χρήσης πετρελαιοκινητήρων σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη (το σκάνδαλο της VW τους στοιχειώνει). Όλο και περισσότερα ποδήλατα (και ποδηλάτες) κυκλοφορούν στους δρόμους πόλεων που ακόμα δεν είναι έτοιμες να τα υποδεχθούν. Και δεν είναι μόνο αυτό. Όλο και περισσότεροι συμπολίτες μας κυκλοφορούν ξεδιάντροπα με ποτήρι/μπουκάλι πολλαπλών χρήσεων στο χέρι, σε πείσμα του τεράστιου κύματος πλαστικών μιας χρήσης. Νέοι σχολικοί λαχανόκηποι, έρχονται να ξαναδημιουργήσουν τη χαμένη σύνδεση με τον σπόρο, τη γη και την τροφή μας.

Ναι, φαίνεται φως στην άλλη άκρη του τούνελ. Μόνο που δεν θα λάμψει επειδή ευθυγραμμίστηκαν οι πλανήτες ή επειδή έτσι ήταν γραφτό. Το φως θα έρθει επειδή απλοί άνθρωποι θα πειστούν ότι έχει νόημα να παλεύεις για ένα καλύτερο αύριο, να νοιάζεσαι, να δίνεις το χέρι σε κάποιον που πέφτει, να ξανασηκώνεσαι όταν πέφτεις. Γιατί απλοί άνθρωποι είμαστε αυτοί που θα κάνουμε τη διαφορά. Σε συνοικίες, πόλεις και χωριά, στην Ελλάδα, την Ευρώπη, τις ΗΠΑ, παντού.

Το γεγονός ότι εντοπίσαμε έγκαιρα απειλές και κινδύνους δεν μας κάνει περήφανους. Δεν ήταν παρά χαμένες μάχες. Η ελπίδα είναι ότι όλοι βγήκαμε σοφότεροι. Το γεγονός ότι είμαστε δίπλα σε κάθε λύση για μεγάλα προβλήματα μας επιβεβαιώνει ότι είμαστε σε σωστό δρόμο. Το γεγονός ότι 16.000 συμπολίτες μας, στατιστικά υπερφορολογημένοι και γονατισμένοι από την σκληρή πραγματικότητα, επιμένουν να μας στηρίζουν οικονομικά αυξάνει τις ευθύνες μας. Όσο για τις 500.000 που μας ακολουθούν καθημερινά στα social media (χωρίς να συνυπολογίζω τα συνήθη trolls) αποτελούν τους συνεχείς συνοδοιπόρους που αναδεικνύουν τα σωστά και τα λάθη μας.

2018, σου ερχόμαστε.
Keep calm and enjoy the ride.

---

*O Nίκος Χαραλαμπίδης είναι Γενικός Διευθυντής στο Ελληνικό Γραφείο της Greenpeace

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News