Αδυνατώ να κατανοήσω τον τρόπο με τον οποίον εξελίσσεται ο δημόσιος διάλογος για την ΔΕΗ. Τουλάχιστον εδώ, στον τόπο μας, την Δυτική Μακεδονία. Για να βάλουμε τα πράγματα σε μια σειρά: ο λόγος για τον οποίο αρχικά εγείρεται θέμα για την ελληνική αγορά ενέργειας, είναι η παραβίαση των κανόνων ανταγωνισμού στις αγορές λιγνίτη και ηλεκτρικής ενέργειας από πλευράς ΔΕΗ.

Αυτό συμβαίνει για έναν απλό λόγο. Ενώ με βάση τον ελληνικό μεταλλευτικό κώδικα ο λιγνίτης θα έπρεπε κανονικά να δημοπρατείται, αντί αυτού το ελληνικό κράτος έχει παραχωρήσει στη ΔΕΗ ΑΕ το δικαίωμα εκμετάλλευσης των λιγνιτικών κοιτασμάτων δωρεάν. Eτσι έχουμε μια εταιρεία η οποία δεν πληρώνει για την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων που χρησιμοποιεί. Αποδίδει (;) στην περιοχή ένα φτωχό ανταποδοτικό τέλος στο οποίο μάλιστα δεν συνυπολογίζεται το εξωτερικό κόστος του λιγνίτη (θέμα που, πολύ σωστά, τίθεται από πολλούς). Φανταστείτε δηλαδή, να είχατε μια επιχείρηση στην οποία δεν θα χρειαζόταν να πληρώσετε για την πρώτη ύλη του προϊόντος που θα εμπορευόσασταν. Υπέροχο!

Eτσι όμως αλλοιώνεται ακραία ο ανταγωνισμός στην αγορά της ενέργειας. Γι’ αυτό και στην επόμενη μέρα προβλέπεται το δικαίωμα της προνομιακής και μή ανταποδοτικής πρόσβασης στον λιγνίτη, να μεταφερθεί αυτούσιο και στους νέους παίκτες της βιομηχανίας. Κάπως έτσι, θα συνεχίσει να μην ορίζεται με οποιονδήποτε τρόπο το ποια οφέλη θα έπρεπε ο τόπος μας να προσδοκά από την εκμετάλλευση των πόρων αυτών. Κι αυτό είναι κάτι που περνά χωρίς να το συζητάμε καν.

Ομως δεν μπορεί να αρκούν οι πρόσκαιρες αμοιβές κάποιων εργαζομένων. Η βιομηχανία της ενέργειας χρωστά πολλά στην περιοχή μας και το χρέος αυτό δεν αντισταθμίζεται έτσι εύκολα. Αναφέρομαι στις εκτάσεις που θα μπορούσαν να φέρουν πρωτογενή παραγωγή, στους υδάτινους πόρους που κατασπαταλούνται, στα εδάφη που δεν αποκαθίστανται όπως και όποτε πρέπει και δεν επαναποδίδονται στις τοπικές κοινωνίες όπως και όποτε πρέπει, και αυτά είναι μόνο ενδεικτικά. Νομοί ολόκληροι «λαμπαδιάζονται» για να φωτιστούν οι υπόλοιποι.

Εξίσου σημαντικό, και δεν πρέπει να το ξεχνάμε, είναι πως η περιοχή μας εδώ και χρόνια βιώνει μια πρωτοφανή περιβαλλοντική υποβάθμιση, ενώ παραμένει εγκλωβισμένη σε ένα μονοδιάστατο παραγωγικό μοντέλο από το οποίο αδυνατεί να απαγκιστρωθεί. Το τελευταίο ίσως να μη χρειάζεται κιόλας, η ενεργειακή μας κουλτούρα είναι ένα άυλο αλλά ωστόσο σημαντικό κεφάλαιο. Η διατήρηση του μοντέλου όμως, προϋποθέτει διάθεση προσαρμογής της τοπικής ενεργειακής βιομηχανίας στα νέα δεδομένα. Η λίθινη εποχή τελείωσε κι αυτή, όχι όμως επειδή τελείωσαν οι πέτρες.

Πίσω στα του δημοσίου διαλόγου και τον παραλογισμό που επικρατεί σε αυτόν. Με όλα τα δεδομένα, εκτιμώ πως η λογική προτεραιότητα για την περιοχή θα έπρεπε να ήταν η διεκδίκηση ώστε ο τόπος μας να ανταμείβεται επαρκώς για τον φυσικό πλούτο που παρέχει και σπαταλά. Ανεξαρτήτως αν η τοπική ενεργειακή βιομηχανία θα είναι δημόσια ή ιδιωτική, «μικρή» ή «μεγάλη», θα έπρεπε πρώτα να διασφαλιστεί πως όποιος κι αν είναι αυτός που εκμεταλλεύεται τα εδάφη, τα υπεδάφη και τα νερά του τόπου μας, θα πληρώνει γι’ αυτά και δεν θα του χαρίζονται δωρεάν.

Ηταν ευκαιρία λοιπόν σε αυτή την συγκυρία, να προβάλουμε τόσα κι άλλα τόσα σαν διεκδικήσεις της περιοχής στο νέο ενεργειακό μοντέλο. Δυστυχώς το πολιτικό προσωπικό της περιοχής στο σύνολό του, ανάμεσα στον αγώνα για ένα δικαιότερο για την περιοχή μας κανονιστικό πλαίσιο λειτουργίας της όποιας ΔΕΗ και τον διαγκωνισμό στην πρόσκαιρη ψηφοθηρία παρέα με τους συνδικαλιστές της επιχείρησης, επιλέγει το δεύτερο. Και θα κριθεί σκληρά αυτό, όχι μόνο βραχυπρόθεσμα, αλλά μεσοπρόθεσμα όπως και μακροπρόθεσμα.

Βλέπετε ξεχνάνε το πιο σημαντικό: πως τον τόπο μας δεν τον κληρονομήσαμε από τους πατεράδες μας, αλλά τον δανειστήκαμε από τα παιδιά μας.

---

* Ο Νίκος Μάστορας Γκουλέμας ζει στην Κοζάνη και είναι επιχειρηματίας.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News