Τις τελευταίες ημέρες βρέθηκαν στο επίκεντρο τα στοιχεία του πληροφορικού συστήματος ΕΡΓΑΝΗ σχετικά με τις ροές απασχόλησης τον πρώτο μήνα του 2017. Σύμφωνα με τα στοιχεία αυτά καταγράφηκε μείωση της μισθωτής απασχόλησης στον ιδιωτικό τομέα το μήνα Ιανουάριο 2017, καθώς προκύπτει αρνητικό ισοζύγιο προσλήψεων – αποχωρήσεων κατά 29.817 θέσεις εργασίας (εδώ σελ.3). Σύμφωνα μάλιστα με κάποιους σχολιαστές, πρόκειται για αρνητικό ρεκόρ 17ετίας για το μήνα Ιανουάριο (Πίνακας Ι).

Στοιχεία του συστήματος ΕΡΓΑΝΗ έχουν χρησιμοποιηθεί επανειλημμένα τα τελευταία χρόνια από τους εκάστοτε υπουργούς Eργασίας, προκειμένου να πιστοποιήσουν τη βελτιωμένη πορεία της αγοράς εργασίας. Ας δούμε, λοιπόν, πόσο σοβαρά μπορούμε να πάρουμε τα στοιχεία που ανακοινώνονται.

Κατά την άποψή μου, υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι τα απόλυτα νούμερα που ανακοινώνονται διαθέτουν πολύ περιορισμένη αξιοπιστία ως δείκτες της πορείας της αγοράς εργασίας. Αυτό γίνεται εύκολα κατανοητό, αν ανατρέξουμε στην έκθεση του συστήματος ΕΡΓΑΝΗ για τον μήνα Δεκέμβριο 2016 και συγκεκριμένα στον πίνακα ΙΙ (σελ.4 εδώ), όπου εκτός από τα μηνιαία στοιχεία υπάρχουν και συγκεντρωτικά για όλο το έτος. Στη δεύτερη στήλη του πίνακα ΙΙ αναγράφονται τα στοιχεία ροών απασχόλησης στον ιδιωτικό τομέα μηνός Δεκεμβρίου για τα έτη 2001-2016 και στην τρίτη στήλη αναγράφονται οι ροές απασχόλησης για όλο το έτος (Ιανουάριος-Δεκέμβριος).

Αν παρατηρήσουμε προσεκτικά τη στήλη που περιγράφει τις ροές απασχόλησης για όλο το έτος (Ιανουαρίου-Δεκεμβρίου) θα διαπιστώσουμε ότι, σύμφωνα με το σύστημα ΕΡΓΑΝΗ, στο διάστημα 2009-2016 ο ιδιωτικός τομέας δημιούργησε αθροιστικά 90 χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας!

Αν φαίνεται και σε εσάς παράδοξο ότι στην Ελλάδα σήμερα εργάζονται ως μισθωτοί στον ιδιωτικό τομέα 90.000 άνθρωποι περισσότεροι από το τέλος του 2008, τότε κατανοείτε γιατί αντιμετωπίζω με επιφύλαξη τα στοιχεία που ανακοινώνονται. Δεν αμφισβητώ τη γνησιότητα ή την ακρίβεια των δεδομένων. Αμφισβητώ την ερμηνεία τους ως ισοζυγίου νέων θέσεων εργασίας στον ιδιωτικό τομέα.

Ακόμα κι αν περιοριστούμε στα στοιχεία μετά το 2012 -το πληροφορικό σύστημα ΕΡΓΑΝΗ ξεκίνησε να λειτουργεί το 2013 και τα στοιχεία πριν από το 2013 προέρχονται από τον ΟΑΕΔ- παρατηρούμε ότι την τετραετία 2013-2016 ο ιδιωτικός τομέας δημιούργησε συνολικά 469.000 νέες θέσεις εργασίας, ισοδύναμο με το 9,5% του εργατικού δυναμικού!

Συνεχίζοντας τα παράδοξα…

Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, το 2013 η ανεργία αυξήθηκε ενώ το 2014 μειώθηκε. Ωστόσο, σύμφωνα με τα στοιχεία του συστήματος ΕΡΓΑΝΗ, το 2013 ο ιδιωτικός τομέας δημιούργησε περισσότερες θέσεις εργασίας (133.488 νέες θέσεις εργασίας ή ~ 3% του εργατικού δυναμικού) από το 2014 (99.122 νέες θέσεις εργασίας ή ~ 2% του εργατικού δυναμικού)!

Είμαι, λοιπόν, πολύ επιφυλακτικός, αν τα στοιχεία του ΕΡΓΑΝΗ είναι αξιόπιστος δείκτης των τάσεων στην αγορά εργασίας. Και είναι χρήσιμο οι συντάκτες των σχετικών εκθέσεων να μας εξηγήσουν πώς πρέπει να διαβάζουμε τα στοιχεία.

Το επόμενο παράδοξο της αγοράς εργασίας είναι η σχέση ΕΛΣΤΑΤ και ΟΑΕΔ.

Ενώ από τις ανακοινώσεις της ΕΛΣΤΑΤ (εδώ) γνωρίζουμε ότι η ανεργία βαίνει μειούμενη -από 24,5% το Νοέμβριο 2015 σε 23% το Νοέμβριο 2016- στον ΟΑΕΔ αυξήθηκαν οι εγγεγραμμένοι άνεργοι κατά 8,1% – από 844 χιλ. σε 913 χιλ. (Πίνακας ΙΙΙ: Πηγή ΟΑΕΔ εδώ σελ. 8)

Οι άνεργοι, όπως καταγράφονται από την ΕΛΣΤΑΤ, είναι διαφορετικό μέγεθος από τους εγγεγραμμένους ανέργους του ΟΑΕΔ και δεν υπάρχει λόγος να ταυτίζονται τα σχετικά δεδομένα.
Στην περίπτωση της ΕΛΣΤΑΤ, τα δεδομένα παράγονται δειγματοληπτικά, βασίζονται σε έρευνα που πραγματοποιείται σε δείγμα 27.000 νοικοκυριών (περισσότερα για τη μεθοδολογία της ΕΛΣΤΑΤ εδώ). Στην περίπτωση του ΟΑΕΔ, ο άνεργος καταφεύγει οικειοθελώς στον ΟΑΕΔ και εγγράφεται στα μητρώα ανέργων. Σε κάποιο βαθμό, η διαφορά μεταξύ των δυο μετρήσεων, μοιάζει με τη διαφορά μεταξύ δημοσκόπησης και κάλπης: στη πρώτη καταγράφεται η πρόθεση ψήφου εκείνων που απαντούν στο τηλέφωνο, ενώ στη δεύτερη καταγράφεται η ψήφος εκείνων που φτάνουν μέχρι το εκλογικό κέντρο.

Ωστόσο, παρά το διαφορετικό τρόπο συλλογής των στοιχείων, από τον Ιανουάριο του 2010 που διαθέτει στοιχεία ο ΟΑΕΔ (εδώ) μέχρι και τα μέσα του 2015, οι χρονοσειρές της καταγεγραμμένης από την ΕΛΣΤΑΤ ανεργίας (χωρίς εποχική προσαρμογή) και των εγγεγραμμένων στον ΟΑΕΔ ανέργων παρουσίαζαν συνδιακύμανση (Διάγραμμα Ι). Έκτοτε, μετά τα μέσα του 2015, οι εγγεγραμένοι άνεργοι στον ΟΑΕΔ αυξάνονται, αλλά η ΕΛΣΤΑΤ καταγράφει μείωση της ανεργίας.

Η αλλαγή συμπεριφοράς στη σχετική διακύμανση των δύο δεικτών μετά το καλοκαίρι του 2015 απαιτεί κάποια αιτιολόγηση. Μια εξήγηση δίνει εδώ η αρμόδια υπουργός, λέγοντας:

«Η αύξηση των εγγεγραμμένων ανέργων στον ΟΑΕΔ αντανακλά σε ένα σημαντικό βαθμό την απόφαση των ανέργων πολιτών να παρουσιαστούν στον Οργανισμό και να δηλώσουν ότι βρίσκονται σε καθεστώς ανεργίας, ακριβώς προκειμένου να μπορούν να συμμετάσχουν σε αυτά τα προγράμματα και να αποκτήσουν πρόσβαση σε παροχές, όπως η κάρτα σίτισης και η δωρεάν χρήση Μέσων Μεταφοράς στην Αττική. Αυτές οι κοινωνικές παροχές δεν προβλέπονταν τα προηγούμενα χρόνια και εξηγούν σε ένα βαθμό την αύξηση των εγγεγραμμένων ανέργων».

Η αλήθεια, ωστόσο, είναι πως η χορήγηση κάρτας σίτισης δεν απαιτεί εγγραφή στα μητρώα του ΟΑΕΔ. Και η Αττική, όπου οι άνεργοι έχουν το επιπλέον κίνητρο της δωρεάν χρήσης των δημόσιων μέσων μεταφοράς, δεν εμφανίζει μεγαλύτερη αύξηση εγγεγραμμένων ανέργων συγκριτικά με τις υπόλοιπες περιφέρειες της χώρας (Πίνακας ΙΙΙ). Αρα, δεν ακούγεται πολύ πειστική η εξήγηση της υπουργού.

Ενδεχομένως να είναι συμπτωματικό, αλλά η απόκλιση των δύο χρονοσειρών σχετικά με την ανεργία ξεκινά αμέσως μετά τα capital controls. Οταν, δηλαδή, βάσει όλων των θεωριών αναμενόταν κάμψη στην αγορά εργασίας, αλλά κατά την ΕΛΣΤΑΤ συνέχισε ακάθεκτη να βελτιώνεται.

Δεδομένων των αντικρουόμενων στοιχείων διατηρώ κάποιες επιφυλάξεις σχετικά με την ακρίβεια με την οποία τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ αποτυπώνουν τις τάσεις στην αγορά εργασίας χωρίς ωστόσο να μπορώ θετικά να τεκμηριώσω κάποια αστοχία. Θα πω μόνον πως δεν περιμένω αφοσίωση στη διαφάνεια από τους ανθρώπους που τον Ιούλιο του 2015 σταμάτησαν να δημοσιεύουν τις εκθέσεις του συστήματος ΗΛΙΟΣ με τα στοιχεία για τις συντάξεις -ως τότε δημοσιεύονταν τακτικότατα κάθε μήνα- για να μην αποτυπώνονται οι περικοπές που εφαρμόζουν.

Τελικά, όμως, και παρά τα αντιφατικά στοιχεία, αν έπρεπε οπωσδήποτε να καταλήξω σε κάποιο συμπέρασμα για την τάση της ανεργίας τους τελευταίους 18 μήνες, θα επέλεγα να εμπιστευθώ τα στοιχεία της κάλπης (ΟΑΕΔ) και όχι των δημοσκοπήσεων (ΕΛΣΤΑΤ). Οχι από προκατάληψη αλλά επειδή, εκτός των άλλων, τα στοιχεία του ΟΑΕΔ συνάδουν με μια απλή λογική αλήθεια: δεν μπορεί να έχεις ουσιαστική μείωση της ανεργίας όταν η οικονομία παραμένει σε τέλμα και δεν αναπτύσσεται.

Διαβάζω (εδώ) πως η κυβέρνηση έβαλε στόχο να μειώσει την ανεργία κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες μέχρι το τέλος του 2020. Μακάρι να τα καταφέρει, και μακάρι η μείωση της ανεργίας όπως την μετράει η ΕΛΣΤΑΤ να συνοδευτεί από αντίστοιχη μείωση στον αριθμό των εγγεγραμμένων ανέργων στον ΟΑΕΔ. Γιατί τα δυο τελευταία χρόνια, ενώ η ανεργία μειώθηκε κατά 3%, δυστυχώς ο αριθμός των εγγεγραμμένων ανέργων στον ΟΑΕΔ αυξήθηκε κατά 65 χιλιάδες από 864.377 (Ιαν-2015) σε 928.962 (Ιαν-2017).

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News