Ο Ματθαίος Γιωσαφάτ, πολύπειρος ψυχίατρος – ψυχαναλυτής, εντρυφώντας στα ζητήματα του γάμου, έχει δώσει σε παλαιότερη συνέντευξή του κάτι σοκαριστικά ποσοστά-εκτιμήσεις: «το 80% των ζευγαριών στην Ελλάδα δεν τα πάνε καλά, το 50% χωρίζουν, το 30% δεν χωρίζουν για κοινωνικο-οικονομικούς λόγους, το 20% είναι σε σχετικά καλό επίπεδο και μόνο το 5%-10% είναι πραγματικά ευτυχισμένοι. Επομένως, η πλειονότητα των σχέσεων είναι ψεύτικες και βολεμένες. Δεν βρήκαν ποτέ το ιδανικό». Τουτέστιν, όσες φωτό ευτυχίας και αν ποστάρετε στο facebook, το ντιβάνι πάντα ξέρει τους καημούς πίσω από μια πόρτα που κλείνει. Πόσο μάλλον τώρα, που ο κορονοϊός πήρε και σήκωσε ό,τι τόλμησε να θεωρηθεί ως δεδομένο, κανονικό, ό,τι περπατούσε μ’ ένα κάποιο ρυθμό.

Η αύξηση των διαζυγίων, η κρίση στις σχέσεις συμβίωσης, διεθνώς, δεν αφήνει καμία αμφιβολία. Η ολημερίς και παρατεταμένη συγκατοίκηση που επιβάλλουν τα απαγορευτικά κι οι καραντίνες, επιφέρουν δονήσεις, ρωγμές, θανάτους, διαφορετικούς από αυτούς στις ΜΕΘ. Σχέσεις χωρίς ψιμύθια, χωρίς πατερίτσες, δίχως παρέες, κοινωνικές εξόδους, εκδρομές και αυταπάτες κάθε είδους, που λιώνουν σαν το κεράκι στη φλόγα που άναψε ο SARS-Cov-2.

Την αρχή την έκανε η Κίνα, με ένα από τα πιο σκληρά lockdown που γνώρισε η ανθρωπότητα. Δημοσιεύματα φέρουν τους γάμους στην Ιταλία και τις Ηνωμένες Πολιτείες να δοκιμάζονται σκληρά. Στην Ελλάδα, έχουν έλθει προ πολλού στο φως στοιχεία για σχετική τάση. Και τώρα, κείμενα του BBC δημοσιοποιούν στοιχεία από ηγετικές νομικές φίρμες της Αγγλίας, με σχετική εξειδίκευση, που κάνουν λόγο για αύξηση 122% μόλις μέσα σε τέσσερις μήνες (Ιούλιος – Οκτώβριος) ως προς το ενδιαφέρον του να «χωρίσουμε, επιτέλους».

Οχι, δεν έχει να κάνει με τα Skype και τα Ζoom, πάνω σένιος – κάτω παντόφλα. Με την απομυθοποίηση της κοινής πραγματικότητας. Οι ειδικοί επιμένουν ότι ο ιός αναγκάζει τον καθένα από μας να αντιμετωπίσει κατά πρόσωπο βασικές επιλογές, τον σκληρό πυρήνα της ζωής που έχει διαλέξει. Και ο οποίος προφανώς δεν είναι πάντα αυτός που ακουμπά την αλήθεια του, δεν ματσάρει στις πραγματικές ανάγκες του. Γενικώς «δεν». Πώς περίμεναν κάποιοι κάποτε τη Δευτέρα πώς και πώς, μετά το αδιέξοδο/πλήξη/συμφορά του Σαββατοκύριακου; Τώρα περιμένουν τον Πέτσα να σφυρίξει τη λήξη της καραντίνας. Χωρίς ανάσες σκάει ο άνθρωπος…

Η τάση, κι αυτό είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον, θέλει τις γυναίκες να κάνουν την αρχή, αυξητικά σε σχέση με το παρελθόν. Τις ηττημένες των lockdowns, δηλαδή – οι καλοί σύζυγοι εισφέρουν πολλά αλλά όχι τα περισσότερα, τουλάχιστον έτσι λένε οι μελέτες. Οικιακή φροντίδα, παιδιά και τηλεκπαίδευση, εργασία (όταν υπάρχει) μέσω οθόνης. Ενίοτε υπό συνθήκες βίας, λεκτικής, ψυχολογικής, σωματικής. Σαν τον Ατλαντα που κουβαλάει στους ώμους του τον ουράνιο θόλο. Ο ιός τις μεταμορφώνει, ολοένα και πιο πολλές, σε πελάτες δικηγορικών γραφείων: «δεν πάει άλλο».

Εχουν κλονιστεί, να πάρει η ευχή, και παράμετροι που άλλες εποχές έδειχναν να διέπονται από μια κάποια σταθερότητα. Ο εγκλεισμός, η μοναξιά, ο φόβος της νόσου, αλλά και αυτός για το μέλλον, δεν αφήνουν αδιατάρακτη την ψυχοσύνθεση κανενός. Ο ΟΗΕ έκανε έκκληση «να δοθεί στην ψυχική υγεία η προτεραιότητα την οποία πάντα στερούνταν». Μόλις τον Απρίλιο, το Πανεπιστήμιο Αθηνών εφιστούσε την προσοχή, εντοπίζοντας σε έρευνα του σε δείγμα 3.000 ανθρώπων, υψηλό φόβο (35,7%), συναισθήματα κατάθλιψης (22,8%) σοβαρό άγχος (77%).

Ανθρωποι που πάλευαν με το έξω, τώρα πρέπει να εστιάσουν στο μέσα. Να επανακαθορίσουν τι και ποιον θέλουν στις ζωές τους

Και ψυχοφάρμακα, και αντικαταθλιπτικά, και ναρκωτικά ακόμη, από όλα κυκλοφορούν συχνότερα πια σε σπίτια, την εποχή του κορονοϊού: τα λύματα τα μαρτυρούν όλα. Μόλις πριν από λίγες μέρες μια νέα αμερικανική μελέτη (με σχετική δημοσίευση στο American Journal of Drug and Alcohol Abuse), από τη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου του Τέξας, τονίζει και επισήμως ότι το στρες της Covid-19 μπορεί να πυροδοτήσει στενότερη -ακόμη και επικίνδυνη- σχέση με το αλκοόλ. Κάθε εβδομάδα παράτασης ενός απαγορευτικού, αυξάνεται κατά 19% ο κίνδυνος υπερκατανάλωσης αλκοόλ. Λογικό, όταν γνωρίζει πιένες η άσπρη σκόνη, το κρασί και το ουίσκι, που είναι κοινωνικώς αποδεκτά, δεν θα αποτελούσαν καταφύγιο, διαλύοντας σχέσεις; Οι άνδρες στέκονται μάλλον πιο ευάλωτοι απέναντι σε τέτοιες λύσεις. Το άγχος, η οργή, η όποια επιθετικότητα μπορεί εύκολα να γίνει συγκεκαλυμμένη κατάθλιψη, κι αυτή με τη σειρά της να οδηγήσει στο ποτό, την πολυφαγία, την ένταση στο τιμόνι.

Σε κάθε περίπτωση, ψυχοθεραπευτές ορκίζονται ότι ακόμη και ισορροπημένες σχέσεις, με βαλβίδες ασφαλείας στη ρουτίνα τους, μπορούν να γνωρίσουν σοβαρούς τριγμούς. Είναι και η οικονομία, ουδείς είναι ηλίθιος αυτή τη φορά. Η πληγή που μπορεί να μολύνει τα πάντα. Το πιστοποιεί η δημογραφική ιστορία του πλανήτη. Κάθε οικονομική κρίση από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και μετά, αφήνει σημάδια στον θεσμό του γάμου. Και ο ιός νοείται ως βαθιά κρίση. Τα εμβόλια έρχονται, το πρόβλημα στην οικονομία μένει. Μάλλον μένουν και οι τσακωμοί, η ασφυξία, το αδιέξοδο. Αν η οικονομία έλθει στα ίσα της, πολλές σχέσεις θα βρουν σωσίβιο.

Πόσα θύματα αυτός ο κορονοϊός… Ο Τάσος που πήρε τη Μάρθα μόνο για τα φράγκα της, η Βούλα που προτιμά να μη σπαταλιέται στις εξωστρέφειες του Γιάννη, η Πηνελόπη που δεν αντέχει άλλο να βλέπει τον Ανδρέα να βυθίζεται, ο Φίλιππος που δε γουστάρει τις δηθενιές της Μάϊρας. Διαφορές που γιγαντώνονται τόσο, ικανές να αλλάξουν το κέντρο βάρους στις σχέσεις των ανθρώπων. Εκεί που πάλευαν με το έξω, τώρα πρέπει να εστιάσουν στο μέσα. Να επανακαθορίσουν τι και ποιον θέλουν στις ζωές τους. Ακόμη – ακόμη και τι στιλ καθημερινότητας επιθυμούν, αν προτιμούν να ζουν στην καρδιά της πόλης, ή στα προάστιά της. Κρησάρα.

Μαθήματα για… χωρισμένους

Στο φόντο, τα παιδιά, οι γονείς, τα αδέλφια, ο μικρόκοσμος του καθενός – ταλανίζεται κι αυτός. Στη Δανία, κανείς δεν μπορεί να κάνει το βήμα του χωρισμού, αν προηγουμένως δεν παρακολουθήσει μαθήματα διαζυγίου, μια ενότητα διαπραγμάτευσης του «χωρίζειν ευπρεπώς» στο Διαδίκτυο. Το επιβάλλει ο οικογενειακός κώδικας της χώρας. Οποιος δεν το κάνει, παραμένει παντρεμένος. Τιμωρία.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News