Εχοντας προσφάτως προσεγγίσει τις φυλές των γονέων στο  δημόσιο σχολείο, επιστρέφω  με  τις φυλές των εκπαιδευτικών. Μόνο που αυτό το εγχείρημα προτίμησα  να το  εμπιστευτώ στους ίδιους τους εκπαιδευτικούς του δημόσιου τομέα. Μακριά δηλαδή από το μένος του γονέα ή τους ανταγωνισμούς των «ιδιωτικών». Δάσκαλοι,  καθηγητές καθώς και εκπαιδευτικοί ανώτερων  βαθμίδων  (πχ πανεπιστημιακοί, τέως διευθυντές σχολείων ή σχολικοί σύμβουλοι) μίλησαν (ανώνυμα) εν είδει αυτοκριτικής για τα καλώς και τα κακώς κείμενα του ρόλου τους. Μέσα από τα λεγόμενά τους προέκυψε η παρακάτω (ευελπιστώ αντιπροσωπευτική, αν και σαφώς ελλιπής)  ταξινόμηση (στους δε εκπαιδευτικούς του ιδιωτικού τομέα, αρμόζει ασφαλώς μια χωριστή ενότητα).

Οι απαξιωμένοι. Η πλειονότητα. Είναι όλοι εκείνοι που εδώ και χρόνια εισπράττουν την απαξίωση από μαθητές, γονείς, κράτος, ακόμα και  καθηγητές του ιδιωτικού σχολείου ή του «ιδιαίτερου». «Κανείς δεν καταλαβαίνει πόσο επίπονο είναι το “δασκαλίκι” έρχεται να υπογραμμίσει εκπαιδευτικός με πολυετή πείρα σε σχολεία της δυτικής Αττικής. «Πόσο ψυχοφθόρο είναι το να βρίσκεσαι πέντε ώρες μέσα σε μια τάξη με παιδιά διαφορετικών ικανοτήτων, ταχυτήτων και αξιών».  Χώρια ότι πολλοί δουλεύουν σε τρία και τέσσερα σχολεία. «Δεν έχεις μόνο ένα παιδί απέναντί σου κάθε φορά» συμπληρώνει έτερη εκπαιδευτικός της  πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. «Εχεις 25 παιδιά, 50 γονείς και άλλους 25 συγγενείς (παππούδες, θείους κτλ).  Αυτός ο πληθυσμός “έρχεται” με τον ένα ή τον άλλο τρόπο μέσα στην τάξη και εσύ καλείσαι κάθε χρόνο να συμβιώσεις με όλο  αυτό το πλαίσιο”.

«Σε όλους αυτούς που μας επικρίνουν απαντώ: “Δοκίμασε εσύ να κάνεις καλά ένα τμήμα με 25 εφήβους!”» συμπληρώνει καθηγήτρια  σε δημόσιο λύκειο της Αθήνας.  «Όταν μπαίνεις στην τάξη, είτε κάνεις τη δουλειά σου καλά, είτε όχι, είσαι γυμνός. Τα παιδιά σήμερα είναι απαξιωτικά, βαριούνται και, λυπάμαι που το λέω, χρόνο με το χρόνο βλέπεις το γνωσιακό τους επίπεδο να πέφτει ανησυχητικά. Είναι δυστυχώς σπάνιο να  φύγεις  από το σχολείο και να πεις “Σήμερα κατάφερα να κάνω τη δουλειά μου καλά και πάω στο σπίτι  ικανοποιημένος/η”».

Οι παρίες. Kάποιες ειδικότητες βιώνουν  μεγαλύτερη ματαίωση  από άλλες. Το βλέπεις την ημέρα των ελέγχων. Ολοι οι γονείς κορτάρουν τον  μαθηματικό και τη φιλόλογο, αλλά ποιος κάθεται τώρα να μιλήσει με την «αγγλικού» ή τη γυμνάστρια; «Δεν υπάρχουν καθηγητές λιγότερο και περισσότερο “σημαντικοί” καταθέτει καθηγήτρια γενικής παιδείας σε γυμνάσιο/λύκειο της Αθήνας. «Γιατί μπορεί το παιδί σου να είναι σκράπας  στα “βασικά” μαθήματα και στο δικό μου μάθημα πχ στην ερευνητική εργασία ή στο ελεύθερο σχέδιο  να αποκαλύπτει ένα σπάνιο ταλέντο που εσύ ούτε υποψιάζεσαι».

Βέβαια στη  Β’ και στη Γ΄Λυκείου (εφόσον δεν μετράει ο βαθμός του απολυτηρίου για την εισαγωγή στα ΑΕΙ), όλες σχεδόν οι ειδικότητες μπαίνουν στην μπάντα, γιατί οι προβολείς πέφτουν πάνω στο φροντιστήριο. Το πολύ να έρθουν να ρωτήσουν για τις επιδόσεις των παιδιών τους  στο πρώτο τρίμηνο, μετά εξαφανιζόλ.

Οι «παλιοί». Όχι στα χρόνια αλλά στην αρτηριοσκληρωτική νοοτροπία πχ οι  καθηγήτριες που σχολιάζουν επικριτικά  τις μαθήτριες: «Κοίτα τι φόρεσε», «Μετά φταίνε τα αγόρια» κοκ.  ‘Η, η καθηγήτρια των Θρησκευτικών που έλεγε πέρυσι σε τάξη της Β’ Γυμνασίου: «Oι γκέι είναι αρρώστια» (οι γονείς βέβαια δεν αντέδρασαν παρά μόνο όταν η ίδια καθηγήτρια «τσεκούρωσε» και στη βαθμολογία).

«Πολλοί δεν είναι εκπαιδευμένοι και εφοδιασμένοι να διαχειριστούν ούτε την εφηβεία ούτε τις ραγδαίες αλλαγές στις ελληνική κοινωνία τα τελευταία χρόνια πχ το Προσφυγικό ή την ανοχή στη διαφορετικότητα», σχολιάζει εκπαιδευτικός της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με 20ετή θητεία στο δημοτικό σχολείο.

Οι ορεξάτοι. Εκείνοι που μάχονται νυχθημερόν την προαναφερθείσα απαξίωση. Η δασκάλα της Γ’ Δημοτικού που  αφιερώνει τον ελεύθερο χρόνο της για να αποκτήσει επιτέλους το σχολείο βιβλιοθήκη. Η καθηγήτρια των αγγλικών που την ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου φέρνει στην τάξη ένα ερωτικό ποίημα του Γέιτς (και ας το βρίσκουν «εξωπραγματικό» οι μαθητές της Β’ Λυκείου). Ο μαθηματικός που διοργανώνει  θεατρικές παραστάσεις ή η καθηγήτρια των Θρησκευτικών  που προβάλλει ντοκιμαντέρ με κοινωνικά θέματα.

Επίσης, η φιλόλογος/υπεύθυνη του τμήματος που  δέχεται αγόγγυστα  και οιαδήποτε ώρα τα ημέρας  τα τηλέφωνα των γονέων, παρέχοντας στήριξη και συμβουλές ακόμα και σε οικογενειακά προβλήματα (πολλοί γονείς ξημεροβραδιάζονται στο σχολείο, δήθεν για να ρωτήσουν για τις επιδόσεις των παιδιών τους, στην πραγματικότητα για να μπορέσουν να μιλήσουν σε κάποιον). «Ο δάσκαλος όμως δεν μπορεί  ούτε να λύσει όλα τα προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας, ούτε να σπείρει κουλτούρα εκεί που δεν υπάρχει» σημειώνει η προαναφερθείσα εκπαιδευτικός της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. «Τα ρίξαμε όλα στον δάσκαλο και μετά τον απαξιώσαμε».

Οι φοβισμένοι. Στο γυμνάσιο και στο λύκειο υπάρχουν τα προβληματικά, τα «σεσημασμένα» τμήματα που τρέμεις! «Συμβαίνει συχνά όταν μπαίνουμε στο ασανσέρ και μιλάμε οι  καθηγητές μεταξύ μας να δίνουμε κουράγιο ο ένας στον άλλο» καταθέτει καθηγήτρια σε δημόσιο σχολείο της Αθήνας. «”Ποιο έχεις; Το Β4; Καλή δύναμη”. Μη σου τύχει δε τέτοιο τμήμα Παρασκευή και τελευταία ώρα!».

Είναι ακόμα εκείνοι που φοβούνται να κάνουν εφημερία στο διάλειμμα γιατί δεν θέλουν πχ να κοντραριστούν με τον κρεμανταλά έφηβο που καπνίζει επιδεικτικά μέσα στο προαύλιο (και μετά να εισπράξουν και το κάζο μέσα στην τάξη).

Όπως υπάρχουν  και  εκείνοι που, προκειμένου να διατηρήσουν την ψυχική τους υγεία, βάζουν τελικά το δεκάρι (στο δημοτικό) ή τον καλό βαθμό (στο γυμνάσιο-λύκειο). «Συμβαίνει σε μεγάλη κλίμακα», σχολιάζει καθηγήτρια της Φυσικής σε δημοτικό σχολείο. «Μου έχει τύχει και εμένα να το κάνω για να βρω την ησυχία μου. Απαράδεκτο, αλλά ανθρώπινο». Αν δεν υπακούσεις, οι γονείς μπορούν  κάλλιστα να σε εξευτελίσουν δημοσίως (ή να στείλουν απειλητικό mail στη διεύθυνση).

Οι δημόσιοι υπάλληλοι με τη βούλα.  Ο διεκπεραιωτικοί, «οι δεν- βαριέσαι- μία  διδακτική ώρα είναι θα περάσει», οι «όχι ρε γαμώτο, δεν θα πάμε περίπατο την ημέρα που έχω εγώ τρίωρο!»,  οι «δεν είναι δική μου δουλειά», οι «τι με νοιάζει εμένα;», αυτοί που δεν στέκονται κριτικά απέναντι στην ύλη, οι διαπιστευμένοι «μαθητοπατέρες» (που είναι δήθεν κοντά στους μαθητές και το «παίζουν» αυθεντίες), οι εν γένει  παραιτημένοι από τη ζωή και τον κόσμο.

Οι διψώντες για ανανέωση. «Δεν υπάρχει θεσμός επιμόρφωσης» σχολιάζει συνταξιούχος εκπαιδευτικός. «Δεν μπορείς να τραβάς 30-35 χρόνια στη δημόσια εκπαίδευση, χωρίς καμία αλλαγή στο αντικείμενο, χωρίς ανατροφοδότηση, χωρίς καμία ανανέωση». «Για να  κάνεις αυτή τη δουλειά πρέπει να έχεις ιδιαίτερες δεξιότητες, να έχεις εικόνες, να βλέπεις εκπαιδευτικά συστήματα, να έχεις μια γεμάτη ζωή, να διαβάζεις. Δεν μπορείς να  είσαι “φτωχός” και να μιλάς για “πλούτο” στα παιδιά», σημειώνει συνάδελφός της με πείρα από πλείστες εκπαιδευτικές βαθμίδες. «Δυστυχώς η επιμόρφωση σήμερα δεν είναι δωρεάν. Κοστίζει».

Στη φυλή αυτή  ανήκουν και  (οι συνήθως μεγαλύτερης ηλικίας) ψηφιακά αναλφάβητοι εκπαιδευτικοί. «Δεν μπορείς πλέον να μην έχεις ιδέα από το Διαδίκτυο, γιατί δυσκολεύεσαι να μιλήσεις στη γλώσσα των  σημερινών παιδιών».

Οι «Ωχ αυτόν έχεις, το 20 το έχει για τον Θεό, είναι όμως καλός». Τα ίδια τα παιδιά (ακόμα και οι κακοί μαθητές) δείχνουν να τρέφουν ιδιαίτερο σεβασμό για  τους δασκάλους και καθηγητές που είναι μεν αυστηροί (συχνά ακόμα και στη βαθμολογία) αλλά   ταυτόχρονα είναι «συνεκτικοί» σε αυτά που δίνουν και σε αυτά που απαιτούν, δίκαιοι και εργατικοί. Συχνά μάλιστα δεν τυγχάνουν της πρέπουσας αναγνώρισης από  «καλόβουλους» διευθυντές ή  βαθμοθήρες γονείς.

Οι αιχμάλωτοι του διευθυντή. Είναι λογικό η  ψυχική υγεία του εκπαιδευτικού να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον προϊστάμενό του. Αν πέσεις σε «μη συνεργάσιμο», την έχεις βάψει και συχνά αισθάνεσαι παγιδευμένος. «Αρρωστος διευθυντής μπορεί να σε αρρωστήσει, αν δεν κρατήσεις την απόστασή σου» υπογραμμίζει  δασκάλα με μακρά θητεία στο Δημόσιο: «Πολλές φορές ρωτάω συναδέλφους εκπαιδευτικούς: “Αφού δεν τον θέλεις, γιατί τον ψηφίζεις;” (δεδομένου ότι ο ίδιος ο σύλλογος διδασκόντων εκλέγει τον διευθυντή του). “Γιατί θα μου κάνει τη ζωή κόλαση” είναι η συνήθης απάντηση».

Σήμερα πάντως όλο και πιο συχνά συμβαίνει η απισχνασμένη  διεύθυνση, κάτω και από την πίεση του γονέα, να ενδίδει σε ένα τυραννικό μαθητοκεντρικό μοντέλο, δικαιολογώντας τα αδικαιολόγητα, στο όνομα του «τα παιδιά είναι παιδιά».

Ενδεικτικό το  περιστατικό που έλαβε πρόσφατα χώρα σε λύκειο του Χαλανδρίου. Την τελευταία ώρα οι μαθητές έχουν προφανώς παραγγείλει delivery. Ενώ παραδίδει το μάθημα ο καθηγητής παρακολουθεί να εισβάλλει από το παράθυρο ευμεγέθης σακούλα με σουβλάκια. Η σακούλα περιφέρεται από θρανίο σε θρανίο, ώσπου ο απαυδισμένος εκπαιδευτικός την κατάσχει. Όταν την πηγαίνει στον διευθυντή ζητώντας του να επιληφθεί του θέματος, εκείνος δίνει την εξής, «σολομώντεια» λύση: ζητά μετά το τέλος της διδακτικής ώρας να διανεμηθούν τα σουβλάκια στους μαθητές, γιατί τα έχουν πληρώσει «και είναι κρίμα τα παιδιά να χάσουν τα λεφτά τους!».

Τα περιστατικά ξυλοδαρμών διευθυντών (από τραμπούκους γονείς) είναι βέβαια ενδεικτικά της κατάστασης αιχμαλωσίας στην οποία περιέρχεται ουκ ολίγες φορές και η ίδια η διεύθυνση.

Οι ακατάλληλοι για τάξη. «Μόνο όταν πρωτοδιορίζεσαι περνάς  από μια επιτροπή της πλάκας και μετά….τίποτα. Ούτε περνάς ποτέ από ψυχολόγο, ούτε έχεις  κανενός είδους ψυχολογική  υποστήριξη που να σε βοηθά να ξεμπλοκάρεσαι και να βελτιώνεις την ψυχική σου υγεία». Είναι κοινό μυστικό ότι μέσα σε σχολικές τάξεις μπαίνουν  δάσκαλοι και καθηγητές επιεικώς «ψυχικά ασταθείς» (ακόμα και ψυχικά νοσούντες).

Ενδεικτικό, πέρυσι,  το παράδειγμα δασκάλας σε δημοτικό σχολείο στο κέντρο της Αθήνας που, μεταξύ άλλων, διοργάνωνε εκπαιδευτική εκδρομή της Γ’ Δημοτικού σε ουζάδικο, ενώ άφηνε συχνά τα παιδιά μόνα τους την ώρα του μαθήματος (τελικώς, μετά από καταγγελίες των γονέων, διενεργήθηκε ΕΔΕ, απομακρύνθηκε από το συγκεκριμένο σχολείο και ανέλαβε θέση γραφείου). «Θυμάμαι να προσπαθώ να πείσω “ακατάλληλο” εκπαιδευτικό να μείνει έξω από την τάξη» λέει τέως διευθυντής λυκείου στο Αιγάλεω. «Με είχαν μάλιστα προειδοποιήσει να μην το κάνω,  γιατί ήταν συγγενής κάποιου γνωστού και θα με έσερνε, λέει,  στα κανάλια. Τελικά τον έπεισα».

Οι έχοντες απωθημένα. Πολυπληθής συνομοταξία. «Είναι, μεταξύ άλλων,  αυτοί πχ που έχουν διδακτορικό και γνωρίζουν πολύ περισσότερα σε σχέση με τους άλλους, τους   συναδέλφους β’ κατηγορίας, αλλά η κακούργα η ζωή τους έριξε σε μία τάξη δημόσιου σχολείου…» Το ψώνιο βέβαια με την επιστημοσύνη δεν προϋποθέτει απαραίτητα μεταπτυχιακό τίτλο.

Οι αμετροεπώς προσκολλημένοι στον μαθητή. Εκείνοι που κολακεύονται να βλέπουν  τα παιδιά να κρέμονται από πάνω τους, που ανταγωνίζονται τον επόμενο δάσκαλο ή  καλλιεργούν υπερβολική οικειότητα  με τα παιδιά (ακόμα και για να τους εκμαιεύσουν κουτσομπολιά για τους συναδέλφους τους δασκάλους ή καθηγητές!).

Εκείνοι που ξέρουν να κρατούν απόσταση από τους γονείς. Πρέπει να μπορείς να αντέξεις το στενό μαρκάρισμα των σύγχρονων γονέων  («Πώς τα πάτε με τον Νικολάκη;», «Πώς να τα πηγαίνω με τον Νικολάκη κυρία μου; Προχθές ξεκίνησε το μάθημα»), στα δώρα τους (από Μont Βlanc και ασημικά μέχρι ολόκληρες σακούλες με κρέατα, παραδοθείσες κατ΄οίκον!) ή στην έμφυτη τάση τους για «κολλητιλίκι» με τον εκπαιδευτικό (κάποιοι πηγαίνουν πρωί πρωί στο σχολείο και αρχίζουν το στενό μαρκάρισμα). Αν ο εκπαιδευτικός δεν είναι επαρκώς «αποστασιοποιημένος», μπορεί να χρησιμοποιήσει τη σχέση αυτή για ίδιον όφελος πχ ένα καλοπληρωμένο ιδιαίτερο ή μια γερή δικτύωση («Τι επάγγελμα κάνει, είπαμε, ο μπαμπάς;»).

«Είναι σημαντικό να μην ενδίδεις στην γονεϊκή τάση για κουτσομπολιό» υπογραμμίζει εκπαιδευτικός  με πολλά χρόνια στο δημοτικό σχολείο. «Γιατί το κουτσομπολιό μεταφέρεται και έτσι  χάνεις την εμπιστοσύνη εκείνου που πρέπει να σε ενδιαφέρει περισσότερο: του παιδιού». Μπορεί δε να λάβει ποικίλες μορφές. «Ερχεται γονέας της Δ’ Δημοτικού και τον ενημερώνω ότι το παιδί του είναι άριστο. Στη συνέχεια βομβαρδίζομαι από ερωτήσεις του τύπου: “Υπάρχουν άλλοι άριστοι;”, “Ποιοι είναι;”, “Ανάμεσα στους αρίστους, το παιδί μου τι θέση έχει;”».

Αρκετές ακόμη φυλές θα μπορούσαν, υποθέτω, να προστεθούν. Συμπληρώστε ελεύθερα…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News