Ενα ασφαλές και αποτελεσματικό εμβόλιο θα μπορούσε να παίξει σημαντικό ρόλο στην άμβλυνση της πανδημίας COVID-19. Ωστόσο, ακόμη και αν βρεθεί ένα τέτοιο εμβόλιο, είναι πολύ απίθανο να δοθεί επαρκής αριθμός δόσεων τα επόμενα δύο με τρία χρόνια ώστε να εξασφαλιστεί δίκαιη πρόσβαση σε όλους. Οταν λοιπόν γίνει διαθέσιμο ένα εμβόλιο COVID-19, ποιος πρέπει να το πάρει πρώτος;

Οι περισσότερες κατευθυντήριες γραμμές για την κατανομή περιορισμένων προμηθειών εμβολίων θα έδιναν πλεονέκτημα στους εργαζομένους στον τομέα της Υγείας. Αλλά υπάρχει μικρή συναίνεση για το πώς πρέπει να χορηγηθεί ένα εμβόλιο COVID-19 πέρα ​​από αυτήν την ομάδα.

Οι κατευθυντήριες γραμμές για την κατανομή εμβολίων κατά τη διάρκεια πανδημίας γρίπης, που κυκλοφόρησαν το 2018 από το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC), τοποθετούσαν ορισμένο προσωπικό εθνικής ασφάλειας στην κορυφή της λίστας, μαζί με τους εργαζομένους στον τομέα της Υγείας. Αυτό αντικατοπτρίζει την τάση του CDC πριν από την COVID-19 να δίνει έμφαση στην «τιτλοποίηση» της υγείας: το εμβόλιο της γρίπης, η κατάσταση των κατευθυντήριων γραμμών, πρέπει να κατανέμεται με τρόπο που θα «διατηρεί την εθνική ασφάλεια, την υγειονομική περίθαλψη και άλλες βασικές κοινοτικές υπηρεσίες».

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ακολουθεί μια διαφορετική προσέγγιση στις τελευταίες οδηγίες του, που κυκλοφόρησαν τον περασμένο μήνα, και επικεντρώθηκαν ειδικά στην COVID-19. Θεωρεί τους ενηλίκους άνω των 65 ετών ως την ομάδα υψηλότερης προτεραιότητας, μετά τους εργαζομένους στον τομέα της Υγείας. Ο πρωταρχικός στόχος του ΠΟΥ είναι η μείωση της θνησιμότητας και η αποτροπή της κατάρρευσης των συστημάτων Υγείας.

Ωστόσο, για τους ειδικούς της βιοηθικής, η κατευθυντήρια αρχή κατά την κατανομή περιορισμένων πόρων μέσα στην κρίση της COVID-19 πρέπει να είναι η «μεγιστοποίηση των ωφελειών». Υποστηρίζουν ότι, μετά τον εμβολιασμό των εργαζομένων στην υγειονομική περίθαλψη, ένα σύστημα κλήρωσης θα ήταν ο πιο ισότιμος τρόπος για την κατανομή μιας περιορισμένης προσφοράς του εμβολίου.

Κάθε μία από αυτές τις οδηγίες κατανομής εμβολίων ζυγίζει διαφορετικά παράγοντες όπως το επάγγελμα, η ηλικία και ο ιατρικός κίνδυνος. Αλλά όλες τους έχουν ένα κοινό: δεν αναφέρονται στο θέμα της ράτσας.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η COVID-19 έχει επηρεάσει δυσανάλογα τις κοινότητες των εγχρώμων. Στις ΗΠΑ το CDC αναφέρει ότι οι ιθαγενείς Αμερικανοί και οι Αφροαμερικανοί είναι πέντε φορές πιο πιθανό να προσβληθούν από την COVID-19 από τους λευκούς. Οι μαύροι και οι λατινοαμερικανικής καταγωγής έχουν πεθάνει σχεδόν σε διπλάσιο ποσοστό εν συγκρίσει με τους λευκούς.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο τώρα, η υπηρεσία Δημόσιας Υγείας της Αγγλίας διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι από το Μπαγκλαντές έχουν διπλάσιες πιθανότητες από τους λευκούς να πεθάνουν από την COVID-19, ενώ το Εθνικό Σύστημα Υγείας αποκάλυψε ότι οι μαύρες έχουν 4,3 φορές περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν από την COVID-19 από όσες έχουν οι λευκές.

Μια σειρά παραγόντων συμβάλλουν σε αυτές τις ανισότητες. Οι κοινότητες των μαύρων, των ιθαγενών και των εγχρώμων (BIPOC) καταλαμβάνουν ένα δυσανάλογο μερίδιο εργασιών πρώτης γραμμής, οι οποίες δεν μπορούν να γίνουν από το σπίτι. Είναι πιο πιθανό να μετακινούνται με τις δημόσιες συγκοινωνίες, να ζουν σε πολυάνθρωπες κατοικίες και συχνά να υποφέρουν από υποκείμενα νοσήματα. Επιπλέον οι κοινότητες BIPOC έχουν μειωμένη πρόσβαση σε υπηρεσίες Υγείας και ιστορικό που αποδεικνύει τη λήψη φροντίδων δεύτερης κατηγορίας. Η καταπιεστική φύση της λευκής υπεροχής είναι επομένως προφανέστατη.

Το CDC συζήτησε εάν η φυλή και η εθνικότητα πρέπει να διαδραματίσουν ρόλο στις αποφάσεις κατανομής εμβολίων COVID-19. Αλλά το θέμα έχει αποδειχθεί επίμαχο και δεν υπάρχει καμία ένδειξη για το πώς το θέμα ράτσα θα διαμορφώσει τις τελικές οδηγίες ή αν, έστω, θα ληφθεί κάπως υπ’ όψιν. Δεδομένης της κλίμακας των ανισοτήτων στα αποτελέσματα COVID-19, προσέγγιση ουδέτερη όσον αφορά τη ράτσα δεν είναι η δέουσα. Αυτό που χρειάζεται, είναι ένα ενεργό αντιρατσιστικό πλαίσιο.

Ο τρόπος σχεδιασμού ενός τέτοιου πλαισίου πρέπει να εξεταστεί μέσω της «κυριαρχίας εμβολίων» – μια ιδέα που περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο οι κυβερνήσεις χρησιμοποιούν δημόσια χρηματοδότηση, υποστηριζόμενη από τη φαρμακευτική βιομηχανία και τα ερευνητικά πανεπιστήμια, για να αποκτήσουν προτεραιότητα στην πρόσβαση των πιθανών εμβολίων. Αυτή η ιδέα -που αγκαλιάστηκε από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη- μετατρέπει τα εμβόλια σε όργανα εξουσίας που έχουν σχεδιαστεί για να αποφασίσουν ποιανού η ζωή έχει μεγαλύτερη σημασία.

Ο ειρωνικός τίτλος Inclusive Vaccine Alliance δείχνει πώς η κυριαρχία εμβολίων αναπαράγει την παγκόσμια ανισότητα. Η Συμμαχία που περιλαμβάνει τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ιταλία και τις Κάτω Χώρες έχει διαπραγματευτεί την πρόσβαση κατά προτεραιότητα σε διάφορα πιθανά εμβόλια COVID-19 και «εργάζεται επίσης για να διαθέσει ένα μέρος των εμβολίων σε χώρες χαμηλού εισοδήματος, συμπεριλαμβανομένης της Αφρικής».

Αυτή η επίδειξη της ευρωπαϊκής «καλοσύνης» προς τις φτωχές αφρικανικές χώρες ενδυναμώνει την αποικιακή δυναμική. Γενικότερα, επισημαίνει την ανεπάρκεια μιας προσέγγισης ουδέτερης από πλευράς ράτσας. Οι ιστορικές αδικίες που διαπράττονται εναντίον των κοινοτήτων BIPOC πρέπει συνεπώς να ληφθούν υπ’ όψιν στον σχεδιασμό πλαισίων κατανομής εμβολίων ως μέρος μιας πιο ολοκληρωμένης διαδικασίας για την αντιμετώπιση των συστημικών αποτυχιών που είναι ενσωματωμένες στα συστήματα Υγείας.

Στο βιβλίο του «How To Be Antiracist» ο ιστορικός Εϊμπραμ Εξ Κέντι παραθέτει τον δικαστή του Ανώτατου Δικαστηρίου Χάρι Μπλάκμουν ο οποίος έγραψε το 1978 ότι «για να ξεπεράσουμε τον ρατσισμό, πρέπει πρώτα να λάβουμε υπ’ όψιν μας τη ράτσα. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος. Και για να έχουμε ίση μεταχείριση απέναντι στα άτομα, πρέπει να τα αντιμετωπίζουμε διαφορετικά». Κατά τη διάρκεια της κρίσης COVID-19 αυτό σημαίνει ότι όσον αφορά το εμβόλιο πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στις κοινότητες του BIPOC, μαζί με τους εργαζομένους στον τομέα της Υγείας.

Με αυτόν τον τρόπο, πρέπει να αναγνωρίσουμε τη μακρά ιστορία του ιατρικού πειραματισμού σε κοινότητες BIPOC. Πριν από λίγους μήνες, γάλλοι γιατροί πρότειναν να δοκιμαστούν πρώτα τα εμβόλια COVID-19 σε Αφρικανούς. Σε αυτό το πλαίσιο, κάθε προσπάθεια εμβολιασμού των κοινοτήτων BIPOC πρώτα θα αντιμετωπιστεί με σκεπτικισμό και φόβο. Ενα αντιρατσιστικό πλαίσιο διανομής εμβολίων πρέπει να αντιμετωπίσει αυτήν την πραγματικότητα.

Η παροχή προτεραιότητας στις κοινότητες BIPOC όσον αφορά ένα εμβόλιο COVID-19 δεν πρέπει να συγχέεται με αποζημιώσεις για τη δουλεία και την αποικιοκρατία. Θα χρειαστούν πολύ περισσότερα από ένα εμβόλιο για την αντιμετώπιση των συστημικών αδικιών της λευκής υπεροχής. Ωστόσο, ένα αντιρατσιστικό πλαίσιο κατανομής θα μπορούσε να είναι ένα βήμα προς την επανεξέταση της ουδέτερης φυλετικής ιδεολογίας που διαμορφώνει την παγκόσμια αρχιτεκτονική Υγείας.

—————

Ο Καγιούμ Αχμεντ  είναι διευθυντικό στέλεχος του Public Health Program το οποίο εδρεύει στη Νέα Υόρκη και υπάγεται στο Ιδρυμα Open Society που έχει ιδρύσει ο Τζορτζ Σόρος. Με αυτή την ιδιότητα έγραψε το παραπάνω άρθρο για λογαριασμό του Project Syndicate

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News