Πόσους ανθρώπους μπορούμε ν’ αγαπήσουμε; Αν αναφερόμαστε σε φίλους ή γονείς ή παιδιά, η απάντηση μοιάζει αυταπόδεικτη: πολλούς. Φυσικά και μπορώ ν’ αγαπάω και τη μαμά μου και τον μπαμπά μου και τ’ αδέρφια μου ή κάμποσους φίλους, χωρίς να νιώθω πως η αγάπη μου λιγοστεύει επειδή αγαπάω πολλούς ανθρώπους. Η αγάπη δεν είναι σαν τούρτα, που αν τη μοιράσω σε πολλούς ανθρώπους, ο καθένας θα πάρει από μικρότερο κομμάτι.

Γίνεται όμως ν’ αγαπάω δύο ανθρώπους ταυτόχρονα ως συντρόφους; Και να υπάρχει χώρος και για τους δύο στη ζωή μου;

Οι περισσότεροι θ’ απαντούσαν χωρίς περιστροφές ένα ηχηρό όχι. Έναν άνθρωπο γίνεται μόνο ν’ αγαπάς, τον άνθρωπό σου. Αν αγαπήσεις άλλον, πάει να πει ότι τον πρώτο δεν τον αγαπάς πια. Αυτή μοιάζει να είναι η κοινή λογική, η μοναδική λογική. Όμως είναι πραγματικά έτσι; Μήπως μπορούμε ν’ αγαπάμε περισσότερους ανθρώπους (και) ερωτικά;

Ναι, απαντούν με παρρησία οι πολυσυντροφικοί. Τι ’ν’ τούτο; Άντρες και γυναίκες που πιστεύουν πως όχι μόνο γίνεται να έχεις σχέση με πάνω από ένα άτομο ταυτόχρονα αλλά και ότι η ζωή είναι πολύ καλύτερη με τις πολλαπλές σχέσεις.

Μισό όμως. Πολυσυντροφικές σχέσεις δεν σημαίνει απλώς πηδιέμαι αριστερά και δεξιά ή έχω παράλληλες, κρυφές σχέσεις. Αυτό το κάνουμε εδώ και πολλές χιλιάδες χρόνια και δεν χρειάζεται καινούργια λέξη για να το περιγράψουμε. Το λέμε απιστία, κεράτωμα, απάτη και άλλα όμορφα. Πολυσυντροφική σχέση είναι ακριβώς το αντίθετο. Σημαίνει ότι αυτό που κάνω το ξέρουν όλοι μα όλοι όσοι εμπλέκονται μαζί μου. Τελείως ανοιχτά, με πλήρη ειλικρίνεια και απόλυτο σεβασμό. Τίποτα δεν γίνεται κρυφά, πίσω από την πλάτη κανενός.

Για μισό! Δηλαδή τα έχω με τον Κώστα και παράλληλα τα έχω και με τον Πέτρο και ξέρουν κι οι δύο ότι τα έχω και με άλλον; Και δεν τους πειράζει; Ναι, λίγο πολύ αυτό είναι ένα είδος πολυσυντροφικής σχέσης, αλλά όχι το μοναδικό. Υπάρχουν πολλά είδη. Όλα όμως βασίζονται σε μερικές θεμελιώδεις αρχές:

• Μπορώ να έχω πάνω από μία σημαντικές, συντροφικές σχέσεις στη ζωή μου.
• Πολυσυντροφική σχέση δεν σημαίνει πηδιέμαι με πολλούς αλλά έχω συντροφική σχέση με πολλούς. Άλλο πολυγαμία (κάνω σεξ με πολλούς) και άλλο πολυσυντροφικότητα (έχω συντροφική, συχνά μονογαμική, σχέση με πάνω από ένα άτομα).
• Μια πολυσυντροφική σχέση είναι πάντα συναινετική και διέπεται από ειλικρίνεια και αλληλοσεβασμό μεταξύ των συντρόφων.

Πρώτα απ’ όλα, έχει σημασία να αποδεχτούμε ότι η συντροφική σχέση μεταξύ ενός άντρα και μιας γυναίκας (ή μεταξύ δύο αντρών ή γυναικών) δεν είναι κάτι που ορίζει η φύση. Είναι μια κοινωνική κατασκευή, που πάντα εξαρτάται από το εκάστοτε ιστορικό και πολιτισμικό πλαίσιο. Λόγου χάρη, στην αρχαία Αθήνα οι Αθηναίοι πολίτες σύναπταν γάμο με γυναίκα ως συμβόλαιο αναπαραγωγής, χωρίς ούτε ο έρωτας ούτε η συντροφικότητα να παίζουν ιδιαίτερο ρόλο. Ήταν απολύτως ηθικά αποδεκτό και σε μπουρδέλα να πηγαίνουν (μάλιστα η πορνεία ήταν κρατικά διατιμημένη) και νεαρούς άντρες να ερωτεύονται και να εξυμνούν αυτόν τον έρωτα δημοσίως. Άλλο λοιπόν ο έρωτας και άλλο ο γάμος, όπως άλλωστε ίσχυε και μέχρι πολύ πρόσφατα, όταν πάρα πολλοί γάμοι ήταν απόρροια προξενιού ή αμοιβαία επωφελούς συναλλαγής παρά έρωτα. Ας αφήσουμε, λοιπόν, τη φύση και το «φυσικό» ή «αφύσικο» έξω από αυτή την κουβέντα.

Οι πολυσυντροφικές σχέσεις παίρνουν διάφορες μορφές, π.χ. τριάδες ή τετράδες, όπου τρία ή τέσσερα άτομα τα έχουν ταυτόχρονα μεταξύ τους· σχήματος V, όπου η Μαρία (στην κορυφή) έχει σχέση και με τον Πέτρο και με τον Λουκά, αλλά ο Λουκάς και ο Πέτρος δεν έχουν σχέση μεταξύ τους. Ή πάλι σχήματος Ν, όπου ο Πέτρος τα έχει με τον Κώστα, ο Κώστας με τη Μαρία, η Μαρία με τον Λουκά. Αρκεί όλοι να ξέρουν για όλους και να υπάρχει αλληλοσεβασμός. Μην μπερδεύουμε την πολυσυντροφικότητα με την πολυγαμία ή τη σεξουαλική ασυδοσία. Συχνά οι πολυσυντροφικοί είναι μονογαμικοί στις συντροφικές σχέσεις που συνάπτουν.

Γιατί όμως κάποιος να θέλει να γίνει πολυσυντροφικός; Σ’ ένα βιωματικό εργαστήρι που συντόνισα πρόσφατα για την ομάδα πολυσυντροφικότητας Αθήνας, οι λόγοι ήταν πολλοί και διάφοροι, ο βασικός όμως είναι ότι οι άνθρωποι που επιλέγουν την πολυσυντροφικότητα διαπιστώνουν ότι, παρότι μπορεί να είναι πολύ ικανοποιημένοι με τη/τον σύντροφό τους, μπορούν και θέλουν να αγαπούν και άλλο άτομο, ταυτόχρονα. Χωρίς αυτό να σημαίνει εγωισμό, απάτη ή ψέματα.

Κι η ζήλια; Προφανώς, η ζήλια δεν αφαιρείται χειρουργικά στους πολυσυντροφικούς. Είναι ένα σοβαρό ζήτημα, όπως σε όλες τις ερωτικές (ή ακόμα και φιλικές) σχέσεις. Η διαφορά είναι ότι οι πολυσυντροφικοί επιλέγουν να την επεξεργαστούν, να δουν τι ακριβώς τους κάνει να ζηλεύουν (είναι ιδιοκτησία μου ο σύντροφός μου; νιώθω μειονεκτικά σε σύγκριση με τον άλλον σύντροφό του; κτλ). Με λίγα λόγια, δεν θεωρούν τη ζήλια απόδειξη πραγματικής αγάπης ούτε αδύνατο να αντιμετωπιστεί.

Δεν πρεσβεύω ότι οι πολυσυντροφικές σχέσεις είναι ό,τι καλύτερο μπορεί να υπάρξει. Ούτε όμως και τις θεωρώ a priori καταδικασμένες. Έχουν τις δικές τους δυσκολίες αλλά και αρκετά πλεονεκτήματα. Αυτό που πρεσβεύω είναι ότι έχουμε την τεράστια πολυτέλεια να μπορούμε, αν θέλουμε, να ξεφύγουμε από τα αυστηρά, κοινωνικά επιβεβλημένα κουτάκια με τα οποία μεγάλωναν μέχρι πολύ πρόσφατα οι άνθρωποι και να εξετάσουμε τι ταιριάζει συγκεκριμένα στον καθένα μας. Αυτή η μεγαλύτερη ελευθερία που μας προσφέρει η εποχή μας είναι όμορφη, αλλά συνεπάγεται και μεγαλύτερη ευθύνη (και άρα άγχος).

Περισσότερες πληροφορίες για την πολυσυντροφικότητα και την ιστορία της μπορείτε να βρείτε εδώ: Ανοιχτές σχέσεις, Πολυσυντροφικότητα/πολύχρωμο κίνημα, Ιστολόγιο Πολυσυντροφικότητα, Ιστολόγιο Polyamorygr

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News