Πρόσφατα δημοσίευσα μια εκτεταμένη μελέτη με θέμα την σχέση της Ελλάδας με τους ξένους: μεγάλες και μικρές δυνάμεις, διεθνείς οργανισμούς, ΜΚΟ, ιδεολογικά ρεύματα, γενικά οτιδήποτε ήρθε απ΄έξω. («Υπουλος θωπεία: Ελλάδα και ξένοι 1821-1940», εκδόσεις Καστανιώτη). Προσπάθησα δηλαδή να καταλάβω κι εγώ γιατί είχαμε εξαρχής αυτήν την ακραία αμφιθυμική σχέση μαζί τους. Είναι, βλέπετε, παράδοξο και επικίνδυνο  ντουέτο ο θαυμασμός/μιμητισμός και το μίσος όταν συνυπάρχουν.

Η πιο ενδιαφέρουσα ήταν μακράν η εποχή του μεσοπολέμου, η εποχή της ίδρυσης της Κοινωνίας των Εθνών, του πρώτου διεθνούς  οργανισμού που ιδρύθηκε μετά το τέλος ενός αιματηρότατου  παγκόσμιου πολέμου το 1919  με στόχο να αλλάξει εκ βάθρων το concept της διεθνούς συνεργασίας. Αυτός που το προώθησε με ορμή ήταν ο Γουίλσον, η Αμερική, η αναδυόμενη υπερδύναμη που έβλεπε –ο αναδυόμενος πάντα βλέπει καθαρά, ο δύων πάντα εθελοτυφλεί γι’ αυτό δύει γρηγορότερα- ότι ο κόσμος χρειαζόταν επειγόντως ένα όραμα για να ξανασταθεί στα πόδια του. Μετά την καταστροφή έπρεπε να αναδυθεί μια ελπίδα: Διεθνή συνεργασία, ισοτιμία των κρατών, αφοπλισμό για την ειρήνη, διαφάνεια στις συναλλαγές, βοήθεια και μεταφορά της τεχνογνωσίας στα πιο αδύναμα κράτη, συλλογική ασφάλεια, συμμετοχική δημοκρατία. Ο πρόεδρος Γουίλσον κατανοούσε δηλαδή ότι η γοητεία της πρόσφατης οκτωβριανής επανάστασης, το όραμα της κοινωνικής δικαιοσύνης, της ανάδυσης του λαού στο προσκήνιο, έπρεπε να απαντηθεί από τη Δύση με ένα άλλο όραμα. Και είχε απόλυτα δίκιο. Έβλεπε μακριά.

Ξέρετε πώς αντέδρασαν όμως οι παλιές υπερδυνάμεις της Ευρώπης; Στύλωσαν τα πόδια, αρνούνταν να καταλάβουν ότι ο κόσμος, απηυδισμένος από την φτώχεια, την προσφυγιά και το θάνατο, θα επαναστατούσε. Οι φωτιές μεταφέρθηκαν από τη Μόσχα στην Ευρώπη αλλά αυτοί πάλι αγρόν ηγόραζαν. Ο ολοκληρωτισμός φούντωνε στη Γερμανία, την Ιταλία, την ανατολική Ευρώπη κι αυτοί σφύριζαν αδιάφοροι. Και τελικά επειδή προσηλώθηκαν στα μικρά στενά κρατικά τους συμφέροντα οι τέως μεγάλοι της Δύσης υπονόμευσαν την ορμή του διεθνούς οργανισμού και διέλυσαν την ελπίδα για συλλογική ασφάλεια και αφοπλισμό που προσέφερε. Αφήσαν δηλαδή τον Χίτλερ να επανεξοπλιστεί μπροστά στα μάτια τους. Το διαβάζεις και αναρωτιέσαι: ήταν ηλίθιοι; Δεν έβλεπαν τον ελέφαντα στο δωμάτιο;

Η υπόλοιπη Ευρώπη αναδιπλώνεται, παίρνει πίσω και τα μεγαλύτερα δώρα της πια, τα ανθρώπινα δικαιώματα, αναλώνεται σε οπορτουνισμούς, ένα δειλό βήμα μπρος, δύο βήματα πίσω. Η εικόνα της Ευρώπης είναι πια ΜΑΤ που δέρνουν διαδηλωτές

Αυτό πιστεύω πως θα λέει και ο μελλοντικός ιστορικός όταν θα ερευνά τα ντοκουμέντα της εποχής μας. Μα ήταν ηλίθιοι, θα αναρωτιέται. Ολα ήταν εδώ μπροστά στα μάτια τους. Πώς τα αγνόησαν; Δεν διάβασαν λ.χ. αυτή την έρευνα του ευρωβαρόμετρου του 2013; Οι Ευρωπαίοι και ειδικά των φτωχότερων κρατών νιώθουν πως η Ευρώπη δεν τους ακούει. Νοιώθουν πως η ψήφος τους δεν μετράει. Δεν πιστεύουν πως αντιμετωπίζεται σωστά η κρίση, ότι δεν είναι εξασφαλισμένη ούτε η ειρήνη, ούτε η ελεύθερη κυκλοφορία, τα δικαιώματα εξανεμίζονται –ο κόπος αιώνων-. Κανείς δεν νιώθει Ευρωπαίος πια. Δεν βλέπουμε για ποιο λόγο να ανήκουμε σ΄ αυτήν την  ένωση που δεν είναι και τόσο ένωση αφού γίναμε δύο στρατόπεδα. Οι πολίτες των πλουσίων χωρών που «βαρέθηκαν να δίνουν τα λεφτά τους στους αχάριστους φτωχούς» και κοιτάνε την πάρτη τους. Και οι φτωχοί που «βαρέθηκαν την περιφρόνηση και την αδηφαγία των πλουσίων» φορτωμένοι προσφυγικά βάρη, χρέη και αμηχανία. Νοιώθουμε όλοι ότι μας κορόιδεψαν.

Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, σαν τους επιβάτες του Τιτανικού, σαν την Αγγλία του κατευνασμού στον μεσοπόλεμο, πίστευαν ότι θα λειτουργήσει για πάντα το μοντέλο διεκδικώ για λογαριασμό μου ό,τι καλό γίνεται από την Ευρώπη και ταυτόχρονα της καταλογίζω όλες τις καυτές πατάτες. Αυτό απλούστατα κατέληξε στην αποσάθρωση της ευρωπαϊκής ταυτότητας. Δεν ανήκουμε στην ίδια οικογένεια, δεν μας έκαναν να το εμπεδώσουμε αυτό. Αρα γιατί να νοιαστούμε που η Ελλάδα πνίγεται από τα χρέη και τις προσφυγικές ροές; Γιατί να ανησυχώ εγώ ο Ολλανδός που αιμορραγεί η Ελλάδα από τα νιάτα της για τρίτη φορά μέσα στα τελευταία 100 χρόνια; (150.000 χιλιάδες πτυχιούχοι και διδάκτορες έφυγαν τα τελευταία χρόνια από τον τόπο τους χωρίς προοπτικές επιστροφής). Το έχω πει πολλές φορές και θα το ξαναπώ: το μόνο πρόγραμμα που πραγματικά δούλεψε 100% για το δυνάμωμα και τον εμπλουτισμό της ευρωπαϊκής ταυτότητας είναι το πρόγραμμα Έρασμος. Τα παιδιά στριφογυρίζουν στα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, ανασαίνουν τον αέρα αυτού που γεννιέται, καταλαβαίνουν πίνοντας μπύρα ή κάνοντας μια εργασία μαζί ότι ο Γάλλος, ο Γερμανός, ο Πορτογάλος είναι ένας σαν κι αυτούς: μοιραζόμαστε τις ίδιες αξίες, μας περιμένει κοινό μέλλον για το οποίο οφείλουμε να δουλέψουμε όλοι μαζί. Αυτά τα παιδιά, που βγαίνουν τώρα στην επαγγελματική πιάτσα με δυσμενέστατες εργασιακές συνθήκες, αυτά πρέπει να μην αποξενωθούν, πρέπει να στηρίξουν την ευρωπαϊκή ταυτότητα αν θέλουμε να συνεχίσει να υπάρχει η Ευρώπη. Εκατοντάδες χιλιάδες ηλίθια προγράμματα έχουν χρηματοδοτηθεί από την ΕΕ, άχρηστα σαπίζουν σε συρτάρια αντί να δοθούν κονδύλια που θα δώσουν στα νιάτα μια αίσθηση ενότητας, αδελφότητας και κυρίως μέλλοντος. Γιατί τώρα το μόνο που βλέπουν είναι ο ανταγωνισμός των πολυεθνικών, ποια θα υπονομεύσει περισσότερο τα εργασιακά τους δικαιώματα για όσους έχουν δουλειά γιατί οι περισσότεροι στέλνουν δεκάδες βιογραφικά βλέποντας τις μέρες και τη ζωή τους να περνάει απελπισμένοι, βλέπουν ότι έγιναν αναλώσιμοι.

Και αντί να εγερθούμε τώρα που η οικονομική κρίση και το Προσφυγικό είναι τα δύο τσουνάμια που μπορεί να μας πνίξουν, οι μικροί κλαιγόμαστε και οι μεγάλοι αδιαφορούν. Και η Ευρώπη μόνη της διαλύεται αφού υπονομεύτηκε τόσο η ευρωπαϊκή ταυτότητα. Το αποτέλεσμα είναι πως ούτε να ψηφίσουν δεν θέλουν πια οι Ευρωπαίοι. Γιατί να ψηφίσουν; Μήπως ελέγχει τίποτα η ψήφος; Ξέρουν εξ ενστίκτου ότι μια μικρή ομάδα τεχνοκρατών που υπερασπίζονται το χρήμα παίρνουν εν ψυχρώ αποφάσεις, διαισθάνονται ότι οι εκλογές είναι κάπως διακοσμητικές. Ε, λοιπόν δεν πάνε. Οι μόνοι που πάνε είναι οι εχθροί της Ευρώπης, οι λεπενιστές και οι φαρατζιστές και οι χρυσαυγίτες και το μαύρο όλης της ηπείρου. Αυτοί πάνε γιατί θέλουν κάτι με πάθος και γι αυτό ξέρετε είναι επικίνδυνοι. Στα μαθήματα δημιουργικής γραφής λέμε στους μαθητές μας πως ο ήρωας που θέλει κάτι, αυτός μαγνητίζει όλα τα βλέμματα ακόμα κι αν είναι κάθαρμα. Ε, λοιπόν οι μόνοι που θέλουν κάτι και μαγνητίζουν τα 18χρονα είναι τα καθάρματα. Γιατί αυτό το κάτι είναι ακραίο, επικίνδυνο αλλά καινούριο απέναντι σ΄αυτό που σαπίζει. Γι αυτό κατάφεραν και επέβαλαν την ατζέντα τους. Η υπόλοιπη Ευρώπη αναδιπλώνεται, παίρνει πίσω και τα μεγαλύτερα δώρα της πια, τα ανθρώπινα δικαιώματα, αναλώνεται σε οπορτουνισμούς, ένα δειλό βήμα μπρος, δύο βήματα πίσω. Η εικόνα της Ευρώπης είναι πια ΜΑΤ που δέρνουν διαδηλωτές  ακόμα και στην καρδιά της, τις Βρυξέλλες, είναι τείχη που υψώνονται αφήνοντας ικέτες τους κατατρεγμένους απ’έξω –ποιον μπορεί να εμπνεύσει αυτό-; Η Ευρώπη κάθεται και βλέπει τον εαυτό της να ξηλώνεται σαν πουλόβερ .  Ή όπως θα έλεγε ο Seamus Heany, «ρίχνει μόνο κάτι λίγες αστραπές ενώ αυτό που χρειάζεται είναι ένας κομήτης».

 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News