Ο σεβασμός με τον οποίον πρέπει να περιβάλλουμε το θεσμό του Προέδρου της Δημοκρατίας στη χώρα μας δεν αναιρεί το δικαίωμα να ασκούμε κριτική στο πρόσωπο αυτό που ενίοτε τον ενσαρκώνει. Και τούτο το λέω για να προκαταλάβω όσους διαβάζοντας παρακάτω την άποψή μου για τη στάση που έχει τηρήσει από την αρχή της θητείας του μέχρι σήμερα ο Κάρολος Παπούλιας, την θεωρήσουν ως μομφή προς τον ανώτατο δημοκρατικό θεσμό της χώρας. Αυτό θα είναι λάθος. Λέω, όμως, ότι ο Κάρολος Παπούλιας έχει αποδειχθεί εμφανώς λίγος έναντι των μεγάλων περιστάσεων και των υψηλών προσδοκιών. Και με δική του πολύ σημαντική υπαιτιότητα.

Ξέρουμε ότι ο θεσμός του Προέδρου της Δημοκρατίας στην Ελλάδα από το '74 μέχρι σήμερα είναι σαν τα λουλούδια που βάζουμε στο βάζο. Έχει χαρακτήρα διακοσμητικό. Θα προσέθετα και "προσβλητικό" για την περίπτωση μίας πολιτική φυσιογνωμία που υπηρετεί τον θεσμό και δεν αποδέχεται για τον εαυτό της τον ρόλο μαριονέτας. Ο κ. Παπούλιας δεν συγκαταλέγεται σε αυτήν την κατηγορία. Θυμίζω ότι από καιρό μέσω της αρθρογραφίας μου στο protagon έχω ταχθεί υπέρ της άμεσης αλλαγής του πολιτεύματος της Ελλάδας από προεδρευόμενη σε προεδρική Δημοκρατία για τους λόγους που μπορείτε να διαβάσετε εδώ ("10+1 Ανατροπές για την Ελλάδα"). Η πλέον χαρακτηριστική φιγούρα Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας που έχει περάσει από την πρόσφατη ήταν του Κωστή Στεφανόπουλου. Πολιτικού και ανθρώπου που έδωσε σε πνοή και φωνή σε αυτόν τον άνευρο θεσμό που σήμερα έχει καταλήξει να είναι αυτό για το οποίο σχεδιάστηκε: ένα κουστούμι αδειανό.

Είμαι της άποψης ότι την λάμψη, την ακτινοβολία και το περιεχόμενο στους θεσμούς τα δίνουν και τα πρόσωπα που τους εκπροσωπούν. Στην περίπτωσή του, ο Κάρολος Παπούλιας ίσως γραφτεί στην ιστορία ως εκείνος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας που με άλλοτε με την αφωνία του όταν η φωνή του έπρεπε να ακουστεί και άλλοτε με την δειλία του όταν έπρεπε να θέσει το πολιτικό σύστημα ενώπιον των ευθυνών του, έριξε την οριστική ταφόπλακα σε αυτόν τον θεσμό που τα τελευταία δυόμιση κρίσιμα χρόνια δεν προσέφερε τίποτα στον ελληνικό λαό. Όχι απλά γιατί εκ του Συντάγματος δεν είχε τις αρμοδιότητες να το κάνει, όπως θα σπεύσουν να δικαιολογήσουν κάποιοι. Αλλά γιατί ουδέποτε το επιδίωξε έστω ακόμα και καθ' υπέρβαση των καθηκόντων του, που θα δικαιολογούνταν από τις περιστάσεις: όταν έχει μπροστά του ένα πολιτικό σύστημα που καταρρέει, ένα πολιτικό προσωπικό που αρνείται να αναλάβει τις ευθύνες του, μία κοινωνία έτοιμη να εκραγεί.

Ο "δημοσιοϋπαλληλικός*" και τυπολατρικός τρόπος με τον οποίον ο Κάρολος Παπούλιας πορεύτηκε από την αρχή της κρίσης στη χώρα μας μέχρι σήμερα με την ιδιότητα του Προέδρου της Δημοκρατίας, έκανε την μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών να τον έχουν απορρίψει στη συνείδησή τους ως μία προσωπικότητα που δεν μπόρεσε να δείξει τον δρόμο για τη χώρα και την κοινωνία την ώρα που έπρεπε και μπορούσε. Και στην τελευταία ευκαιρία που του δόθηκε να υπερβεί την τυπική πλευρά του ρόλου του και να αναλάβει στα χέρια του την ιστορικότητα των στιγμών, αποδείχθηκε εξίσου λίγος με τους πολιτικούς αρχηγούς. Οι διάλογοι που δόθηκαν στη δημοσιότητα από τα πρακτικά του Προεδρικού απέδειξαν την προχειρότητα, τους ερασιτεχνισμούς και την επιπολαιότητα με την οποία κάποιοι διαχειρίζονται τις τύχες της χώρας. Και δυστυχώς ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας υπήρξε συμμέτοχος σε αυτό. Αντί να τραβήξει το αυτί όσων πίστευε ότι έπρεπε να βάλουν σε αυτές τις δύσκολες ώρες "πλάτη" για να αποφευχθεί η παράταση της ακυβερνησίας, επιδιδόταν πότε σε αστεϊσμούς και πότε σε γενικόλογες επισημάνσεις που πόρρω απέχουν από το πολιτικό ανάστημα που προσδοκούσαμε να επιδείξει. Διαψεύδοντάς μας και πάλι.

Ο Κάρολος Παπούλιας απέτυχε και να ενώσει την κοινωνία και να συνετίσει το πολιτικό σύστημα και να αναπτερώσει το ηθικό των Ελλήνων, πράγματα που κακά τα ψέματα εμπίπτουν ακόμα και στο πολύ ασφυκτικό πεδίο δράσης των τυπικών αρμοδιοτήτων του, αν υποθέσουμε ότι από ιδιοσυγκρασία δεν ήθελε να τις ξεπεράσει. Τίποτα από αυτά δεν έκανε. Αν θέλετε, όχι μόνο για την χώρα. Αλλά και για την δική του πολιτική υστεροφημία, η οποία στην αντίληψη του κόσμου επισκιάζεται από την άποψη ότι όλα αυτά δεν τα έκανε γιατί πολύ απλά αδυνατούσε να τα κάνει. Αφού- κατά πολλούς- ανήκει κι αυτός σε αυτό το παλιό που φεύγει. Στο φθαρμένο πολιτικό προσωπικό του πελατειακού κράτους, του ρουσφετιού και της νοοτροπίας του πολιτικού κόστους. Άλλωστε, κανένας θεσμός δεν παραγράφει το παρελθόν κανενός. Ούτε το παρελθόν του Κάρολου Παπούλια, που ήταν επίλεκτο στέλεχος των κυβερνήσεων φέροντας μέρος συλλογικής και ατομικής ευθύνης όπως πολλοί συνάδελφοί του εκείνης της εποχής.

Την ευθύνη του φέρεται να την αρνείται για το ναυάγιο των πρόσφατων συνομιλιών στο Προεδρικό ο Κάρολος Παπούλιας. Αλλά ανήκει και σε αυτόν. Όπως του ανήκει η ευθύνη για το γεγονός ότι τα χρόνια επί θητείας του μας έκανε να συμβιβαστούμε με την ιδέα ενός άλαλου Προέδρου που δεν στηλίτευε αλλά συγκάλυπτε τα κακώς κείμενα του πολιτικού μας συστήματος όλο το προηγούμενο διάστημα. Και σημειωτέον: ενός Προέδρου που όφειλε να είχε παραιτηθεί της αποζημίωσής του από την πρώτη στιγμή που η Ελλάδα μπήκε σε τροχιά χρεοκοπίας και όχι μόλις τον περασμένο Φεβρουάριο.

Δεν λέω. Να πληρώνουμε το κόστος της λειτουργίας Δημοκρατίας. Αλλά όχι να πληρώνουμε ούτε να αποδεχόμαστε μία Δημοκρατία με διακοσμητικά πρόσωπα και θεσμούς που επιδίδονται σε θεατρινισμούς. Παίζοντας την κολοκυθιά και υποτιμώντας της νοημοσύνη μας.

Υποσημείωση: τη λέξη "δημοσιοϋπαλληλικός" δεν την χρησιμοποιώ με καμία πρόθεση να υποτιμήσω το έργο κανενός δημοσίου υπαλλήλου. Χρησιμοποιείται για να καταδείξει την αντίφαση μεταξύ της δουλειάς ενός δημοσίου υπαλλήλου που είναι πολύ συγκεκριμένη και προκαθορισμένη και του ρόλου ενός πολιτικού- πολλώ δε μάλλον ενός Προέδρου Δημοκρατίας- που σε μία τέτοια συγκυρία χρειάζεται πολλές φορές να δημιουργεί και να συνθέτει πέρα από τις τετριμμένες νόρμες.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News