Η Αγάπη, αυτό είναι το μήνυμα των ημερών! Επειδή η έννοια μού μοιάζει ιδιαίτερα αφηρημένη και κατά συνέπεια, ανεκτική στο να γεμίσει με το ο,τιδήποτε (θυμηθείτε τον καταπληκτικό Γούντυ Αλλεν που γύρισε το προκλητικό σε επίπεδο τίτλου «Όλοι λένε σ’ αγαπώ!») προτιμώ να γράψω για την έννοια της Προσφοράς και του Δώρου. Το πλεονέκτημα αυτών των δύο είναι ότι υποχρεωτικά εκκινούν από την Πράξη ενώ η Αγάπη εκκινά από το Συναίσθημα (και εύκολα παραμένει σ’ αυτό!). Για να το πω με τρόπο σοφιστικέ: η Προσφορά και το Δώρο είναι σημαίνοντα πλήρη σημαινομένων (μέχρι και του οριακού της απέχθειας γι’ αυτό που μας προσφέρεται ή μας δωρίζεται). Η Αγάπη μπορεί να είναι σημαίνον κενόν σημαινομένου. Για να το πω απλά: είμαστε φτωχοί από ουσιαστικές πράξεις και πλούσιοι από κούφια λόγια!

Για να φθάσουμε στην Προσφορά και στο Δώρο θα χρειασθούμε μια μικρή περιήγηση. Έγραφα στο «Αυτοκτονία και Συλλογικός φόνος» (protagon 8/4/2012) ότι η βοήθεια προς τον πλησίον, σύμφωνα με τον Λεβινάς, είναι πράξη εξανθρωπισμού μας. Μας επιτρέπει να αναγνωρίσουμε στο πρόσωπο του Άλλου, μέσω της οδύνης του, το δικό μας κρυμμένο πρόσωπο. Είναι μια σπουδαία κατοπτρική συνάντηση που μας τοποθετεί μέσα στη δυαδικότητα, που δημιουργεί το ουσιώδες ζεύγος για τη θεμελίωση του κοινωνικού δεσμού που είναι το « Εγώ και ο Όμοιός μου Άλλος». Για να ανοιχθούμε όμως στο συλλογικό και στη δημιουργία του κοινωνικού δεσμού (που αποτελούν και τον βαθύ ορίζοντα στον οποίο θα επιχειρούν να τείνουν τα σημειώματά μου) χρειαζόμαστε, πέραν της παραμέτρου της βοήθειας σε άτομο που χρήζει ανάγκης, και άλλες παραμέτρους, σταθερής διάρκειας.

Ο ανθρωπολόγος Κλώντ Λέβι-Στρώς γράφει στο «Οι στοιχειώδεις δομές της συγγένειας» (1967) ότι τρείς είναι οι θεμελιώδεις νοητικές δομές που συγκροτούν το κοινωνικό και που απαντούν σε όλους τους πολιτισμούς:
– Η απαίτηση του Κανόνα ως Κανόνα που διασφαλίζει στην ομάδα ότι η διανομή των αγαθών θα γίνεται με τρόπο οργανωμένο και όχι τυχαίο. Η αλλιώς, η Προσφορά του Κοινού προς το κοινό θα είναι θεσμοθετημένη με τρόπο που να δημιουργεί Κοινό Κανόνα.
-Η αμοιβαιότητα της Προσφοράς, μεταξύ ατόμων ή ατόμου και συνόλου, που είναι η συνθήκη που εγγράφει και οργανώνει στο κοινωνικό συμβόλαιο την εξ αρχής αντίθεση που έχω, για λόγους αυτοσυντήρησης ή ναρκισσικής εγωπάθειας, με τον Άλλο.
-Ο συνεκτικός χαρακτήρας του Δώρου, που ως πράξη έχει Αξία γιατί καθιστά τους, δωρητή και αποδέκτη, Εταίρους. Η κοινή αυτή Αξία αναβαθμίζει κατά πολύ και την αξία του Πράγματος ή της Πράξης που προσφέρεται. (Δείτε τη συνεκτική αξία του δώρου στα Ομηρικά έπη).

Χρειάζονται τα παραπάνω περισσότερες εξηγήσεις; Δεν το νομίζω. Συλλογική εργασία, σύσκεψη χρειάζεται για να αποδώσουμε νόημα και να κάνουμε πράξη αυτά που για την σύγχρονη ελληνική κοινωνία  μπορούν να αποτελέσουν τον Κοινό Κανόνα, την Αμοιβαία Προσφορά  και το Συνεκτικό Δώρο.

Ας κλείσω με το ελληνικό παράδειγμα της θεμελίωσης του Πολιτισμού . Ο Προμηθέας του Μαρτυρίου του Βράχου  (που κακώς κάποιοι τον θεωρούν ως προοίμιο του Χριστού του Σταυρού, γιατί ο Προμηθέας μαρτυρεί για την Εδώ- Ζωή και τον πολιτισμό των Ανθρώπων!) δηλώνει οτι μαρτυρεί  (και αποδέχεται το Μαρτύριό του) όχι γιατί έδωσε στους ανθρώπους τη φωτιά αλλά γιατί τους δίδαξε τη χρήση της. Κι έτσι, λέει, τους έδειξε πώς να βγάλουν από τα χώματα τα μέταλλα, πώς να βρουν το πολύτιμο εκεί που νόμιζαν πως δεν υπάρχει, πώς να κάνουν εργαλεία και με αυτά να προχωρήσουν τις τέχνες της ζωής . Και τι παράξενο, λέει ακόμη, πως τους έδωσε τις λέξεις ως εργαλεία σκέψης!

Ίσως το καλύτερο δώρο που μπορούμε να ανταλλάξουμε μεταξύ μας είναι Εργαλεία…       

 
 

 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News