Ήταν ο Χίτλερ κι ο Μπιν Λάντεν τρελοί; Το ερώτημα είχε σταθεί αφορμή να μη μπορεί να αντέξει άλλο τη συζήτηση μία Εβραία Αμερικανίδα φοιτήτρια, κάποτε σε ένα campus. Εκείνη έλεγε ναι φυσικά, όλοι το ξέρουμε, ήταν παρανοϊκοί δολοφόνοι. Διαφωνούσα και διαφωνώ. Το ερώτημα μου ξανάρθε στο μυαλό όταν είδα πως μεγάλο μέρος του ελληνικού και ξένου Τύπου βιάστηκε να αποκαλέσει τον Άντερς Μπρέιβικ, φερόμενο ως δολοφόνο 93 συνανθρώπων μας στη Νορβηγία, «ψυχοπαθή», «σχιζοφρενή», «παραληρηματικό μακελάρη». Μάλιστα, το Alter χθες βράδυ επιστράτευσε και τον γνωστό τηλε-ψυχίατρο Μυλωνάκη για μία γρήγορη διάγνωση  πιθανής σχιζοφρένειας εξ αποστάσεως.

Είναι εύκολο αυτό. Βολικό. Μετά το πρώτο σοκ στο άκουσμα της είδησης, μας καθησυχάζει να πιστέψουμε πως πρόκειται για έναν τρελό. Δεν ήταν σαν κι εμάς. Κανείς λογικός άνθρωπος, κανείς φίλος ή γνωστός μας, κανείς από εμάς δεν θα μπορούσε να κάνει κάτι τέτοιο. Αυτός που το έκανε, ο άλλος, ήταν τρελός. Κι ο τρελός έγινε μονομιάς Άλλος.

Ο Άλκης Γαλγαδάς έγραψε χθες εδώ ένα πολύ ωραίο άρθρο για τον δολοφόνο και το περιβάλλον του. Παρουσίασε τον δολοφόνο όχι ως έναν Άλλον, αλλά ως έναν από μας, άλλο ένα ελαττωματικό «προϊόν» μίας δυτικής κοινωνίας, της ξενόφοβης Νορβηγίας. Διαβάζοντας το, με έκανε σχεδόν να τον λυπηθώ τον δολοφόνο, ως έναν συνάνθρωπο μας, έναν θύτη-θύμα. Ίσως γι αυτό να ενόχλησε τελικά τόσο πολλούς σχολιαστές του χθεσινού άρθρου. Γιατί τον εξανθρώπισε.

Should we tolerate the intolerant? (να ανεχόμαστε όσους δεν ανέχονται τον Άλλο;) Είναι ένα ερώτημα στο οποίοι φιλόσοφοι όπως ο Πόπερ κι ο Ρόουλς δυσκολεύονται να απαντήσουν με ένα ναι ή ένα όχι. Πιο πολύ ακόμη δυσκολεύονται οι δυτικές κοινωνίες. Για παράδειγμα, να θέσεις εκτός νόμου ένα ναζιστικό ή ένα κομμουνιστικό κόμμα, αν ανοιχτά επιδιώκει να καταργήσει  τη Δημοκρατία και βασικά ατομικά δικαιώματα;  Ή να το ανεχθείς ελπίζοντας ότι ποτέ δεν θα επικρατήσει; Η Γερμανία για τους νεοναζί και η χώρα μας για το ΚΚΕ έχουν δώσει τις τελευταίες δεκαετίες διαφορετικές απαντήσεις από αυτές που θεωρούμε σήμερα αυτονόητες. Γιατί στη θεωρία, η σωστή απάντηση είναι ΝΑΙ, βεβαίως να ανεχόμαστε όσους δεν μας ανέχονται. Στην πράξη όμως; Με μία υποσημείωση: Αν απειλείται η ίδια η ύπαρξη μας, η ίδια η επιβίωση της κοινωνίας μας και των βασικών ελευθεριών της, τότε μπορεί να πρέπει να αντιδράσουμε, να μην ανεχόμαστε άλλο όσους δεν ανέχονται τους κανόνες μας.

Στη σταυροφορία του κατά της πολυπολιτισμικότητας, δεν είμαι βέβαιος πως ο «μακελάρης της Ουτόγια» διάβαζε Πόπερ και Ρόουλς. Δεν είμαι όμως καθόλου βέβαιος πως ήταν και τρελός. Και αυτό, για το ποιοι είμαστε και τι μπορούμε να κάνουμε ο ένας στον Άλλον, με στενοχωρεί πολύ περισσότερο…
 
 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News