Τον Απρίλιο του 2016 τα Wikileaks ανήρτησαν μία τηλεφωνική συνομιλία που είχε το στέλεχος του ΔΝΤ Ντέλια Βελκουλέσκου με τον προϊστάμενό της, Πολ Τόμσεν. Θέμα της συνομιλίας τους ήταν οι χειρισμοί τους στην ελληνική κρίση και το περιεχόμενό της, πράγματι, έφερνε σε δύσκολη θέση στο Ταμείο. Η μία άκρη της τηλεφωνικής γραμμής ήταν στο ξενοδοχείο Hilton της Αθήνας, όπου και διέμενε η Βελκουλέσκου.

Επισήμως δεν μάθαμε ποτέ ούτε πώς έγινε η υποκλοπή ούτε πώς έφτασε η απομαγνητοφώνηση στα Wikileaks. Ωστόσο άπαντες υπέθεσαν, ευλόγως, ότι η δουλειά έγινε από την ΕΥΠ, προκειμένου η ελληνική κυβέρνηση να βρει κάτι για να πιέσει τους δανειστές της.

Λογικά δεν ήταν η πρώτη φορά που τα Wikileaks, δημιούργημα του Τζούλιαν Ασάνζ, τάιζαν το κοινό τους με πληροφορίες από μυστικές υπηρεσίες. Υπάρχουν αρκετές ενδείξεις ότι οι ρωσικές υπηρεσίες ήταν οι καλύτεροι πελάτες του συστήματος. Οι περισσότερες από τις αποκαλύψεις ευνοούσαν τα ρωσικά συμφέροντα, ενώ κάποιες φορές που βγήκαν στη φόρα θέματα σχετικά με τη Ρωσία, η Μόσχα δεν έπαθε και καμιά ζημιά. Συνεπώς, ένα από τα ερωτήματα σχετικά με τον Ασάνζ και τα Wikileaks είναι αν δούλευαν για τη Ρωσία. Ομως ποτέ δεν διοχέτευσαν fake news. Ολες οι αποκαλύψεις πατούσαν πάνω στην αλήθεια.

Στο Λονδίνο ξεκίνησε η δίκη για το αμερικανικό αίτημα έκδοσης του Τζούλιαν Ασάνζ στις ΗΠΑ. Ο Ασάνζ κατηγορείται από τις ΗΠΑ για 18 ποινικές κατηγορίες για συνωμοσία, χάκινγκ σε κυβερνητικούς υπολογιστές και παραβίαση του νόμου περί κατασκοπείας. Αν αθροιστούν όλα αυτά, βγάζουν κάποιες δεκαετίες στη φυλακή, κάποιοι έχουν μετρήσει ως και 175 χρόνια.

Εδώ, λοιπόν, ανοίγει ένα πολύ ενδιαφέρον debate που έχει στο επίκεντρο το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης και τον ρόλο της δημοσιογραφίας ως μέσο αδέσμευτης και ελεύθερης ενημέρωσης των πολιτών.

Οι κατήγοροι του Ασάνζ, που δεν μπορούν να αποδείξουν ότι δούλευε για υπηρεσίες, ισχυρίζονται ότι οι αποκαλύψεις του υπονόμευσαν την ασφάλεια της χώρας, έθεσαν σε κίνδυνο εθνικά συμφέροντα των ΗΠΑ, αλλά και τη ζωή πρακτόρων και πληροφοριοδοτών. Οι υπερασπιστές τους οχυρώνονται πίσω από την ελευθερία της έκφρασης και την αποστολή του Τύπου, που είναι η αποκάλυψη της αλήθειας, με κάθε τίμημα.

Το ερώτημα που εγείρεται είναι θεμελιώδες. Τι είναι πιο σημαντικό; Η ασφάλεια ή η ελευθεροτυπία; Αν θεωρήσουμε ότι είναι η ασφάλεια ή, καλύτερα, το εθνικό συμφέρον, η συζήτηση τελειώνει με συνοπτικές διαδικασίες. Αλλά, μισό λεπτό. Πώς ακριβώς αποτυπώνεται το εθνικό συμφέρον; Αυτό που είναι ωφέλιμο για κάποιον, είναι επιβλαβές για κάποιον άλλον.

Αν όμως πάμε από την πλευρά της ελευθεροτυπίας, τότε οφείλουμε να αναρωτηθούμε αν υπάρχει κάποιο όριο στη δημοσιογραφική αποκάλυψη. Αν, ας πούμε, ένας πληροφοριοδότης χάσει τη ζωή του μετά τη διαρροή του ονόματός του, ευθύνεται ο Ασάνζ ή οι κίνδυνοι της δουλειάς; Μπορούμε να φτιάξουμε ένα ολόκληρο κορδόνι με σχετικά ερωτήματα. Ομως, όσο θέτουμε ερωτήματα, τόσο απομακρυνόμαστε από την ουσία. Από τη στιγμή που συνδέουμε την έννοια της ελευθεροτυπίας με την ασφάλεια και τα εθνικά συμφέροντα, υπονομεύουμε την ουσία της. Οταν η αποκάλυψη μπαίνει στο ζύγι, μετράει συμφέροντα και ισορροπεί ανάμεσά τους, τότε η διαδικασία νοθεύεται, καθίσταται ελεγχόμενη, δεν υπηρετεί τα ιδανικά της. Κανένας Ασάνζ δεν είναι υποχρεωμένος να σκεφτεί αν η αποκάλυψή του θα βλάψει εθνικά συμφέροντα ή και ζωές ανθρώπων. Οι άλλοι είναι υποχρεωμένοι να προστατεύσουν τα μυστικά τους ώστε να μην πέσουν στα χέρια κάποιου Ασάνζ.

Αυτή η δίκη, λοιπόν, που ξεκίνησε στο Λονδίνο, δεν αφορά μόνο τον Ασάνζ, ο οποίος μπορεί και να είναι κάθαρμα πληρωμένο από τους Ρώσους – δεν μας αφορά καν αυτό. Αν όμως οι κυβερνήσεις επιβάλλουν κόφτη σε αυτό που αποκαλύπτεται και εκείνο που μένει κρυφό, τότε είναι κάτι που κατά βάθος μας αφορά όλους.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News