Η Θεσσαλονίκη , λένε, έχει δύο «ψυχές»: μία κλειστή, εσωστρεφή, συντηρητική, έτοιμη να αντιδράσει με παβλοφικά ανακλαστικά σε οτιδήποτε θεωρεί ως «εθνική απειλή» και μία ανοιχτή, κοσμοπολίτισσα, που βλέπει προς μια βαθιά ενδοχώρα πολλών ευρωπαϊκών λαών αλλά κοιτάζει και τη θάλασσα, πέρα από τον κοχλιοειδή Θερμαϊκό, για να αναμετρηθεί μέσα στη διεθνή αρένα.

Ο Κώστας Μπλιάτκας με το βιβλίο του «Η συνείδηση του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης» (εκδόσεις Επίκεντρο) ασκεί, με τη συγγραφική ικανότητα και τη δημοσιογραφική επάρκεια που τον διακρίνουν, ιστοριογραφία της δεύτερης «ψυχής», με έναν πρωτότυπο και ευφυή τρόπο: αφήνοντας να μιλήσουν άνθρωποι που σε σημαντικό βαθμό τη διάπλασαν. Οι  μεγάλοι Δάσκαλοι του Πανεπιστημίου, Κριαράς, Μανωλεδάκης, Μαρωνίτης, Μουτσόπουλος, Τσολάκης, μεγάλα διανοητικά και ηθικά αναστήματα, συζητούν με έναν άνθρωπο που ενδιαφέρεται για αυτούς, για την εποχή τους και τις ιδέες τους και όχι για τη δική του αντανάκλαση στα μάτια τους.

Είναι φανερό, διαβάζοντας κανείς τις συνεντεύξεις, ότι το νιώθουν αυτό-εξάλλου ήδη τον γνωρίζουν και τον εμπιστεύονται από τη μάχιμη , καθημερινή δημοσιογραφία του-και αποτυπώνουν βαθύτερες σκέψεις και συναισθήματα, απολύτως περιγραφικά για μια Θεσσαλονίκη που πάλευε να βρει την ιδιοπροσωπία της, μια Θεσσαλονίκη που έκανε μια γενιά να πει «να δω τους ποιητές πρόλαβα εγώ».

Το βιβλίο του Κ. Μπλιάτκα, καταλήγει (με την έννοια της κορύφωσης) σε ένα αφιέρωμα στο σπουδαίο Αριστόβουλο Μάνεση, μια μεγάλη μορφή του Πανεπιστημίου, με ένα ακαδημαϊκό και πνευματικό διαμέτρημα το οποίο μπορεί να συγκριθεί μόνο με το ηθικό του βάρος. Ενας νομικός που έκανε πολιτική πράξη, στη δύσκολη εποχή της δικτατορίας των συνταγματαρχών, το περίφημο ρητό του ρωμαϊκού δικαίου «ο σιωπών δοκεί συναινείν». Δεν σιώπησε έδωσε ένα τελευταίο μεγάλο μάθημα δημοκρατίας μέσα στη χούντα και μετά απολύθηκε και εξορίστηκε στο Λιδωρίκι. Ένας πραγματικός πνευματικός ταγός, που με τη διδασκαλία του αλλά κυρίως με τη στάση του έδειξε από τι είδους υλικό είναι φτιαγμένοι οι πραγματικοί διανοούμενοι.

Τελική πλαισίωση του βιβλίου του Κ. Μπλιάτκα, οι πολύ επιτυχημένες περιγραφές της φοιτητικής ζωής, από τον Μιχ. Παπαδόπουλο, πρώην Πρύτανη του ΑΠΘ (και φυσικά , φοιτητή του Πανεπιστημίου, κατά τη δεκαετία του ’50), του αείμνηστου καθηγητή της Νομικής Γιώργου Αναστασιάδη, του ποιητή Μανόλη Ξεξάκη και του Δημήτρη Αραβαντινού, καθηγητή της Πολυτεχνικής ΑΠΘ. Αντί επιλόγου, υπάρχει μια  καθηλωτική αναπαραγωγή του κλίματος των πρώτων ημερών της Μεταπολίτευσης του ’74 στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, από τον εκδότη του βιβλίου Πέτρο Παπασαραντόπουλο – ένα πραγματικό δοκίμιο ζώσας Ιστορίας.

Ο Κ. Μπλιάτκας, ως δημοσιογράφος του έντυπου και του ηλεκτρονικού τύπου  (μεγάλο περιουσιακό στοιχείο της ΕΡΤ3 η υψηλού επιπέδου ενημερωτική εκπομπή «Με μια τρίτη ματιά» η οποία είχε ασυνήθιστα μεγάλη διάρκεια ζωής ) είχε καταθέσει τα διαπιστευτήρια του για συνεντεύξεις με ζωντάνια και ουσία. Αυτό κατορθώθηκε να διατηρηθεί και στις τυπωμένες σελίδες του βιβλίου – πράγμα πολύ δύσκολο. Μέγα πλεονέκτημα του βιβλίου, οι συνεντεύξεις με τους εμβληματικούς  Δασκάλους του ΑΠΘ που είναι τόσο ρέουσες και αβίαστες, ώστε σχεδόν τις ακούς, νιώθεις πως βρίσκεσαι στο ίδιο δωμάτιο και παρακολουθείς τη συζήτηση.

Ως Πρόεδρος της Φοιτητικής Ένωσης του ΑΠΘ είχα το προνόμιο να μιλήσω μερικές φορές με Μαρωνίτη και Τσολάκη και να συνεργαστώ με τον εκλεκτό Δ. Φατούρο, μια ακόμη ξεχωριστή μορφή του Πανεπιστημίου μας. Και αν τα έφερε η ζωή να έχεις γνωρίσει κάποια από αυτές τις μορφές, τότε, διαβάζοντας ερωτήσεις και  απαντήσεις, εμφανίζονται μπροστά σου ολοζώντανοι οι άνθρωποι. Ο Χρ. Τσολάκης  με τη γλυκύτητα της μορφής και την τρυφερότητα των λόγων στα υπέροχα ελληνικά του, ο Δ. Μαρωνίτης με το παιγνιώδες, ελαφρά ειρωνικό μειδίαμα («αφού καταλαβαινόμαστε τώρα, προς τι τα προσχήματα;») και τη βραχνή φωνή με την καθαρή άρθρωση, ξεπηδούν από τις σελίδες και σου μιλούν.

«Η συνείδηση του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης» του Κ. Μπλιάτκα  είναι μια παρακαταθήκη, όχι μόνο για την πόλη, αλλά για την πνευματική Ιστορία της χώρας. Αν μάλιστα, έχεις γυρίσει μέσα στα αμφιθέατρα του Αριστοτελείου, έχεις ξενυχτήσει στο όμορφο campus έχεις βιώσει την κοινότητα φοιτητών και πανεπιστημιακών, τότε διαβάζοντας τις συνεντεύξεις των Δασκάλων και τα κείμενα των επιγόνων, σαν να αναζωπυρώνεται μέσα σου μια δικαίωση: «Δεν μπορεί να χάθηκε αυτή η συνείδηση. Υπάρχει και μάχεται».

---

* Ο Δημήτρης Κατσαντώνης είναι συγγραφέας, Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος to the point

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News