Αν υπάρχει μια βεβαιότητα στον κόσμο, πέραν του ιδίου του θανάτου, αυτή είναι ότι όλοι θα πεθάνουμε (κάποια ημέρα) χωρίς να μάθουμε ποτέ εάν υπάρχει αυτό που ονομάζουμε «Θεό». Δισεκατομμύρια από εμάς, στο μεταξύ, θα το έχουμε πιστέψει, με διαφορετικά ονόματα και μορφές. Και οι περισσότεροι θα έχουμε πολεμήσει (κυριολεκτικά, ενίοτε) με εκείνους που πιστεύουν σε μια διαφορετική από τη δική μας εκδοχή του Θεού αυτού. Οι άνθρωποι σκοτώνουν άλλους, πολύ υπαρκτούς, ανθρώπους, στο όνομα ενός πλάσματος που δεν ξέρουν καν αν υπάρχει. 

Προφανώς δεν φταίει κανένας Θεός γι’ αυτό, όμως όλα αυτά σε καθιστούν εξαιρετικά δύσπιστο, έως και αρνητικό σε σχέση με τον ίδιον, αλλά κυρίως με τις θρησκείες που τον εκπροσωπούν επί Γης. Σε τελική ανάλυση, όπως κι αν τον ονομάσεις, ο Θεός θέλει να είμαστε όλοι καλά και να αγαπιόμαστε, σωστά; 

Ξεκίνησα με αυτές τις σκέψεις να γράφω για τον Αναστάσιο Γιαννουλάτο, τον Αρχιεπίσκοπο Αλβανίας, έναν από τους λίγους ανθρώπους που ο «Θεός», αν υπάρχει, θα είναι λογικά πολύ υπερήφανος που επέλεξε να υπηρετήσει την ανθρωπότητα στο όνομά του. Υπήρξαν –και υπάρχουν– παγκοσμίως κι άλλοι τέτοιοι άνθρωποι· άλλοι φοράνε μαύρο ράσο, άλλοι κίτρινο χιτώνα, άλλοι κιπά και άλλοι τουρμπάνι. Κάποιοι και τίποτε. Και όλοι τους, στην πραγματικότητα, υπηρετούν τη μοναδική –θεολογικά μιλώντας– γνωστή ενσάρκωση του Θεού, τον άνθρωπο. 

Το βιογραφικό του Αναστάσιου είναι τεράστιο και μπορεί να το διαβάσει κανείς παντού. Ομως, πέρα από τα επιτεύγματα, τα ταξίδια, τις ιεραποστολές, τα πτυχία, τις βραβεύσεις, τις μελέτες και το ακατάπαυστο έργο, είναι κάτι πολύ παραπάνω: είναι η ιστορία του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα. Είναι ένα αφήγημα διαρκούς μόρφωσης, κοινωνικής ευαισθητοποίησης, πολιτικής εγρήγορσης. 

Με έναν κάπως παράδοξο τρόπο, ο Αναστάσιος ήταν ένας homo universalis, ένας αναγεννησιακός άνθρωπος, ένα φωτεινό μυαλό μέσα σε έναν θεσμό που δεν φημίζεται για το ερευνητικό και κριτικό του πνεύμα. 

Εάν δεν είχε επιλέξει να γίνει ιερέας, τα βήματα του Αναστάσιου θα τον είχαν οδηγήσει σε κάποιον άλλον δρόμο προσφοράς, αυτό λέει ξεκάθαρα η ζωή του. Πήγε στην Αφρική ως ιεραπόστολος τη δεκαετία του 1960, πήγε τρόφιμα στην κατάληψη της Νομικής το 1973, πήγε στην ΕΣΑ για να διαμαρτυρηθεί για τις συνθήκες κράτησης, ξαναπήγε στην Αφρική, ίδρυσε εκεί σχολεία και ιατρεία και τελικά αποδέχθηκε τη θέση στην Αλβανία, το 1992, όταν η χώρα έβραζε, η Εκκλησία ήταν ανύπαρκτη και ο κόσμος πεινούσε. Βοήθησε πρόσφυγες, μοίρασε τρόφιμα, ρούχα και φάρμακα, δούλεψε για την εκπαίδευση, την υγεία, την κοινωνική πρόνοια και τον πολιτισμό. 

Παράλληλα, έχει γράψει δεκάδες βιβλία και μελέτες (στα ελληνικά, τα αγγλικά και τα γερμανικά) κυρίως θρησκειολογικού περιεχομένου: για το Ισλάμ, το Βουδισμό, τον Ινδουισμό, τις θρησκείες της Ανατολικής Αφρικής, για τις προκλήσεις του Χριστιανισμού την τρίτη χιλιετία, για τις σχέσεις των θρησκειών μεταξύ τους, για την ειρήνη, για τη φτώχεια, για την συνύπαρξη των ανθρώπων στην «πολυθρησκευτική Ενωμένη Ευρώπη», για τη σχέση των θρησκειών με το φυσικό κόσμο, για τις φυσικές επιστήμες και πώς στέκεται απέναντι σε αυτές η θρησκευτική πίστη.

Ανεξάρτητα από το τι πιστεύει ή δεν πιστεύει κανείς, ο Αναστάσιος ήταν ακριβώς το είδος του ανθρώπου που χρειάζονται οι θρησκείες σήμερα, αλλά πολύ περισσότερο ήταν το είδος του ανθρώπου που χρειάζεται ο κόσμος μας. 

Ενας κόσμος που αλλάζει πιο γρήγορα απ’ ό,τι και οι ίδιοι μπορούμε να κατανοήσουμε, ένας κόσμος στον οποίον πρέπει να μάθουμε να ζούμε μαζί και με σεβασμό προς αλλήλους, εάν θέλουμε να επιβιώσουμε, ένας κόσμος στον οποίον πολλοί θέλουν να κλείσουν ερμητικά σύνορα και μυαλά, αλλά ένας ορθόδοξος ιερέας προσπάθησε να δείξει τον τρόπο αυτά να ανοίξουν όλο και περισσότερο. 

Ο Αναστάσιος, σε όλη του τη ζωή, πήγε κόντρα στη μισαλλοδοξία, τη μεγάλη πληγή του είδους μας. Και το έκανε ως εκπρόσωπος ενός δόγματος. Τελικά, δεν έχει μεγάλη σημασία ποιού δόγματος, σημασία έχει το παράδειγμα. 

Μια ζωντανή απόδειξη ότι «γίνεται, μπορούμε». Μπορούμε να πιστεύουμε διαφορετικά πράγματα αλλά να σεβόμαστε αλλήλους, μπορούμε να πιστεύουμε στους Θεούς μας, αλλά πάνω απ’ όλα να πιστεύουμε στους ανθρώπους. 

Ο Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας, στα 95 χρόνια της ζωής του, είχε καταφέρει κάτι εξαιρετικά σπάνιο: να μετατοπίσει το αρχικό κεφαλαιόγραμμα από τον Θεό στον Ανθρωπο.     

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News