Αν η δημοκρατία γεννήθηκε στην Ελλάδα, στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής γεννήθηκε η οικονομία της αγοράς. Αυτό είναι κάτι περισσότερο από βέβαιο αν δει κανείς όχι μόνο την αντίδραση της Κεντρικής Τράπεζας των ΗΠΑ (Fed), στο φαινόμενο του πληθωρισμού μέσω της επιθετικής αύξησης των επιτοκίων, αλλά και την αντίδραση των καταναλωτών και των σούπερ-μάρκετ στην κόπωση από τις υψηλές τιμές. Τι γίνεται την ίδια στιγμή στην Ελλάδα;

Ας τα πάρουμε με τη σειρά. Στις ΗΠΑ, το φαινόμενο της συνεχούς ανόδου των τιμών χαρακτηρίστηκε από πολιτικούς και οικονομολόγους ως η πιο βαριά μορφή φορολογίας. Ενώ και οι ίδιες οι επιχειρήσεις το καταδικάζουν, γιατί απλούστατα οι καταναλωτές στις ΗΠΑ αντέδρασαν περιορίζοντας τις αγορές τους ή επιλέγοντας φθηνότερα προϊόντα.

Οπως αναφέρει ρεπορτάζ των Financial Times, οι μεγαλύτεροι λιανοπωλητές των ΗΠΑ, με πρώτες την Target και τη Walmart, μειώνουν τις τιμές καθώς ο πληθωρισμός πλήττει τους αγοραστές και συρρικνώνει τελικά τις πωλήσεις τους. Μετά από τρία χρόνια υψηλού πληθωρισμού, τα αποτελέσματα των αμερικανικών λιανεμπορικών επιχειρήσεων αποτυπώνουν της «κόπωση» της ζήτησης που μεταφράστηκε σε «κόπωση» των οικονομικών αποτελεσμάτων τους —κάτι που αποτυπώνεται βέβαια και στην πορεία των μετοχών τους στη Wall Street.

Κατόπιν τούτων, οι διοικήσεις των δύο κολοσσών του λιανεμπορίου αντέδρασαν υιοθετώντας τη ρήση «η φθήνεια τρώει τον παρά» και προχώρησαν σύμφωνα με τους FT στις εξής κινήσεις:

—Η αλυσίδα λιανικού εμπορίου Target ανακοίνωσε αυτή την εβδομάδα ότι θα μειώσει τις τιμές το καλοκαίρι σε 5.000 είδη, από το γάλα μέχρι τις χαρτοπετσέτες, σε μια προσπάθεια να παραμείνει ανταγωνιστική. Ενώ η μεγαλύτερη αλυσίδα λιανικής στον κόσμο, η Walmart, διαβεβαίωσε την περασμένη εβδομάδα ότι μείωσε ήδη τις τιμές σε μεγάλο αριθμό προϊόντων.

Η Target, με σχεδόν 2.000 καταστήματα σε όλες τις Πολιτείες των ΗΠΑ ανακοίνωσε την Τετάρτη (22/5) πτώση 3,7% στις πωλήσεις των καταστημάτων της για τέταρτο συνεχόμενο τρίμηνο, ενώ οι μετοχές της έκλεισαν 8,1% χαμηλότερα μετά την ανακοίνωση των οικονομικών αποτελεσμάτων. «Γνωρίζουμε ότι οι καταναλωτές αισθάνονται πιεσμένοι», δήλωσε ο Ρικ Γκόμεζ, υπεύθυνος της Target για τα τρόφιμα και τα είδη πρώτης ανάγκης.

Η ανακοίνωση της Target ήρθε λίγες ημέρες αφότου η Walmart αποκάλυψε ασυνήθιστα μεγάλες προσφορές σε 7.000 προϊόντα. Ο Τζον Φέρνερ, διευθύνων σύμβουλος της Walmart στις ΗΠΑ, δήλωσε ότι η κίνηση αυτή θα βοηθήσει τις πωλήσεις τροφίμων της αλυσίδας η οποία περιλαμβάνει περισσότερα από 5.200 καταστήματα στις ΗΠΑ.

Εδώ είναι… Ελλάδα

Αντίθετα με την άμεση αντίδραση των αμερικανικών επιχειρήσεων, στην Ευρώπη και πολύ περισσότερο στην Ελλάδα οι νόμοι της αγοράς λειτουργούν τουλάχιστον με χρονοκαθυστέρηση. Τα ελληνικά σούπερ μάρκετ επιμένουν στην πολιτική των σταθερά υψηλών τιμών και των υψηλών περιθωρίων κέρδους καθώς όπως δείχνουν όλες οι έρευνες λειτουργούν σε ολιγοπωλιακό περιβάλλον.

Η βασική αιτία του προβλήματος στη χώρα μας, όπως έχει διαπιστώσει η Επιτροπή Ανταγωνισμού, είναι «ο ατελής ανταγωνισμός» που επικρατεί στην ελληνική αγορά. Παρά τις παρεμβάσεις που έγιναν από την εποχή των μνημονίων μέχρι και σήμερα, παρά τη φιλελευθεροποίηση της αγοράς που έγινε στο όνομα της έντασης του ανταγωνισμού, η διάρθρωση της ελληνικής οικονομίας, ίσως και το μικρό μέγεθος της αγοράς όπου γνωρίζονται όλοι με το μικρό τους όνομα, οδηγεί σε ανεξέλεγκτες για τον καταναλωτή καταστάσεις.

Χαρακτηριστικό είναι ότι η Επιτροπή Ανταγωνισμού διέλυσε προ δεκαπενταετίας το Σύνδεσμο Επιχειρήσεων Σούπερ Μάρκετ (ΣΕΣΜΕ) με την κατηγορία ότι συντόνιζε εναρμονισμένες πολιτικές τιμών.

Ο υπερτουρισμός και η πληθωριστική έκρηξη

Ακόμη κι αν οι Ελληνες, τα νοικοκυριά, περιορίσουν τη ζήτησή τους, η άφιξη 30 εκατομμυρίων τουριστών μέσα σε μια χρονιά καλύπτει το κενό (όπως συνέβη πέρυσι) με αποτέλεσμα οι λιανοπωλητές (μίνι-μάρκετ, σούπερ-μάρκετ, ακόμη και περίπτερα) να έχουν συμφέρον να πωλούν ακριβότερα. Γι΄αυτό τον λόγο σε τουριστικές περιοχές της χώρας, κυρίως τα νησιά, βλέπουμε «τιμές για τους τουρίστες». Ωστόσο το ίδιο φαινόμενο απλώνεται και σε γειτονιές μέσα στις πόλεις —όχι απαραίτητα τουριστικές όπως πχ. η Πλάκα στην Αθήνα— οι οποίες φιλοξενούν πολλούς επισκέπτες μέσα από πλατφόρμες όπως η Airbnb και η Booking.

⇒ Διαβάστε: Πώς για την ακρίβεια φταίει και ο τουρισμός  

Σύμφωνα με αναλύσεις, ο τουρισμός στην Ελλάδα ευθύνεται για το ήμισυ σχεδόν του πληθωρισμού, καθώς οι τιμές συνεχίζουν την ανοδική τους πορεία παρά την πτώση του κόστους της ενέργειας. Η ζήτηση για τις υπηρεσίες που συνδέονται με τη φιλοξενία πυροδοτεί μια σειρά από αλυσιδωτές ανατιμήσεις σε κρίσιμους τομείς για τα νοικοκυριά, όπως τα τρόφιμα και η στέγαση, μια τάση που αναμένεται να συνεχιστεί και εφέτος.

Στοιχεία για το 2023 δείχνουν ότι στον τουρισμό οφείλεται άμεσα περίπου το ένα τρίτο του πληθωρισμού, στις κατηγορίες «εστιατόρια- ζαχαροπλαστεία-καφενεία–κυλικεία» ενώ τον φετινό Απρίλιο καταγράφηκε από την ΕΛΣΤΑΤ αύξηση 16% (!) στις τιμές των καταλυμάτων.

Πληθωρισμός και εκλογές

Επιστρέφοντας στις ΗΠΑ, οι μειώσεις τιμών και οι γενναίες προσφορές από δύο εκ των μεγαλύτερων εμπορικών αλυσίδων καταδεικνύουν πως οι τιμές καταναλωτή εξισορροπούνται, μετά από χρόνια αυξήσεων που ξεκίνησαν μετά την πανδημία και την αύξηση της ζήτησης σε μια εύρωστη οικονομία.

Ωστόσο ο επίμονος πληθωρισμός έχει χαλάσει τη διάθεση των Αμερικανών σε μια χρονιά εκλογών: Το 71% των ερωτηθέντων στην τελευταία δημοσκόπηση που δημοσίευσαν οι Financial Times δήλωσε πως πιστεύει ότι οι οικονομικές συνθήκες είναι αρνητικές, κι αυτό οπωσδήποτε θα επηρεάσει την εκλογική του στάση.

Στα καθ ημάς η ακρίβεια αναδεικνύεται από όλες τις μετρήσεις κοινής γνώμης το κορυφαίο πρόβλημα των νοικοκυριών, άρα και των εκλογέων, το οποίο πρωτίστως καλείται να αντιμετωπίσει η κυβέρνηση.

Τα αίτια του φαινομένου αλλά και η αποτελεσματικότητα των πολιτικών που μπορεί να τιθασεύουν την ακρίβεια θα συζητηθούν την Παρασκευή στη Βουλή με μια ανοιχτή αντιπαράθεση των πολιτικών αρχηγών με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News