Στις 21 Δεκεμβρίου 1818, στα ανάκτορα ενός μικρού γερμανικού κρατιδίου γεννήθηκε ένα κοριτσάκι που θα έδενε τη μοίρα του με μια πατρίδα που δεν είχε ακόμα γεννηθεί. Ηταν η πρωτότοκη κόρη του Δούκα του Ολδενβούργου και ονομάστηκε Αμαλία.

Η Αμαλία ήταν ένα χαριτωμένο κοριτσάκι που δυστυχώς έχασε τη μητέρα της σε πολύ μικρή ηλικία, με αποτέλεσμα να δεθεί πολύ με τον πατέρα της. Μεγαλώνοντας, όπως όλα τα νεαρά κορίτσια, η Αμαλία ονειρευόταν τον πρίγκιπα του παραμυθιού – που εδώ που τα λέμε στην εποχή της, και δεδομένης της θέσης της, ο πρίγκιπας ήταν απόλυτα αναμενόμενο να έρθει.

Για εκείνη, όμως, ο «πρίγκιπάς» της είχε όνομα: ήταν ο Οθωνας, ο δευτερότοκος γιος του βασιλιά της Βαυαρίας Λουδοβίκου Α’, που από το 1833 βρισκόταν στην Ελλάδα, αφού είχε επιλεγεί έναν χρόνο νωρίτερα ως πρώτος βασιλιάς της. Η Αμαλία είχε μάλιστα μια προσωπογραφία του στο δωμάτιό της και κοιτάζοντάς την έκανε όνειρα. Ονειρα που δεν θα αργούσαν να πραγματοποιηθούν.

Το 1836 ο Οθωνας ταξίδεψε στη Βαυαρία με βασικό σκοπό να τακτοποιηθεί το ζήτημα του γάμου του. Και σε αυτό, τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο είχε ο πατέρας του. Ο Λουδοβίκος, θέλοντας να αποφύγει τη δυσαρέσκεια κάποιας από τις Προστάτιδες Δυνάμεις του ελληνικού κράτους εάν επέλεγε νύφη από τους δικούς τους βασιλικούς οίκους, σκέφτηκε «παπούτσι από τον τόπο σου» και αποφάσισε να επιλέξει γερμανίδα νύφη (τότε δεν υπήρχε ενωμένη Γερμανία, αλλά διάσπαρτα γερμανικά βασίλεια, όπως η Βαυαρία, και δουκάτα, όπως το Ολδενβούργο).

Ο Λουδοβίκος, λοιπόν, επέλεξε την Αμαλία και παρότι ο πατέρας της δεν ενθουσιάστηκε με την προοπτική να γίνει η κόρη του βασίλισσα της Ελλάδας, μόλις το έμαθε η ίδια πέταξε από τη χαρά της, βλέποντας το όνειρό της να γίνεται πραγματικότητα.

Οι γάμοι του Οθωνα και της Αμαλίας τελέστηκαν στις 10 Νοεμβρίου (π.η.) 1836 στο παλάτι του Ολδενβούργου. Και όταν λέμε γάμοι –πληθυντικός αριθμός– κυριολεκτούμε. Δύο τελετές έγιναν. Μία σύμφωνα με το λουθηρανικό δόγμα, που ακολουθούσε η οικογένεια της νύφης, και άλλη μία σύμφωνα με το καθολικό, χάριν της οικογένειας του γαμπρού.

Οι 21χρονος Οθωνας και η 18χρονη Αμαλία έφτασαν στον Πειραιά στις 2 Φεβρουαρίου (π.η.) 1837 και την επόμενη μέρα στην Αθήνα, με τον λαό να τους υποδέχεται με ενθουσιασμό. Η νεαρή και όμορφη βασίλισσα καταγοήτευσε τους Ελληνες, παρότι αρχικά ήταν αρνητικά προκατειλημμένοι απέναντί της, επειδή είχαν πληροφορηθεί τον βασιλικό γάμο με ενάμισι μήνα καθυστέρηση.

Το βασιλικό ζεύγος εγκαταστάθηκε αρχικά στις οικίες Δεκόζη-Βούρου και Αφθονίδη, που βρίσκονταν στη λεγόμενη πλατεία Νομισματοκοπείου, τη σημερινή πλατεία Κλαυθμώνος. Εζησαν εκεί τα πρώτα έξι χρόνια του έγγαμου βίου τους, μέχρι να μετακομίσουν στα ημιτελή ακόμα Ανάκτορα το καλοκαίρι του 1843.

Η Αμαλία, ως λάτρης της φύσης, φρόντισε ώστε ο χώρος μπροστά από τα προσωρινά ανάκτορα να διαμορφωθεί σε χώρο πρασίνου. Ηταν ουσιαστικά ο πρώτος «βασιλικός» κήπος και βρισκόταν εκεί όπου σήμερα είναι η πλατεία Κλαυθμώνος. Δεν ήταν όμως ο μόνος χώρος πρασίνου που φρόντισε η Αμαλία να δημιουργηθεί. Αλλοι τρεις κήποι στόλισαν την Αθήνα χάρη στις πρωτοβουλίες της νεαρής βασίλισσας.

Ο πρώτος βρισκόταν στη σημερινή πλατεία Συντάγματος και ονομαζόταν Κήπος των Μουσών, ο δεύτερος, στη σημερινή πλατεία Κοτζιά, ονομαζόταν Κήπος του Λαού, ενώ ο τρίτος ήταν στο Θησείο. Και βέβαια, όλοι ξέρουμε ότι ο πρώην Βασιλικός και νυν Εθνικός Κήπος είναι «παιδί» της Αμαλίας – ίσως το πιο γνωστό κληροδότημα της στη χώρα μας.

Το έργο, όμως, της Αμαλίας δεν περιορίστηκε στους κήπους. Ηταν πολύπλευρο και πολυσχιδές, όπως, άλλωστε, ήταν και η ίδια. Μια πολύ επιδραστική προσωπικότητα, που επηρέασε ακόμα και σε ενδυματολογικό επίπεδο την Ελλάδα, καθιερώνοντας ως επίσημη στολή της Αυλής τη φορεσιά που φέρει το όνομά της. Αυτή που έγινε το εθνικό γυναικείο ένδυμα: η φορεσιά Αμαλία.

Ενα άλλο πασίγνωστο έργο της Αμαλίας είναι ο Πύργος Βασιλίσσης στο Ιλιον. Χαρακτηριστικό δείγμα γοτθικού ρυθμού, ο Πύργος χτίστηκε στα πρότυπα του κάστρου του Χόενσβανγκάου στη Βαυαρία, όπου γεννήθηκε και έζησε πολλά χρόνια ως παιδί ο Οθωνας. Μοναδικό μνημείο νεογοτθικής αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα, ο Πύργος κατασκευάστηκε μέσα σε μόλις τρία χρόνια και εγκαινιάστηκε το καλοκαίρι του 1854. Παράλληλα, η βασίλισσα δημιούργησε μια πρότυπη αγροτική εγκατάσταση, το κέντρο γεωργίας και κτηνοτροφίας.

Η Αμαλία συνεισέφερε σημαντικά ποσά στην ανέγερση νοσοκομείων όπως το «Ελπίς», το πρώτο πολιτικό νοσοκομείου που λειτούργησε στην Ελλάδα, και το Οφθαλμιατρείο Αθηνών. Ενα άλλο έργο που επιβιώνει μέχρι σήμερα και έχει τη σφραγίδα της είναι το Αμαλίειο Οικοτροφείο Θηλέων. Η ανάγκη για την ίδρυση του φορέα αυτού προέκυψε εξαιτίας του Κριμαϊκού Πολέμου και της επιδημίας χολέρας που είχε εκδηλωθεί έναν χρόνο νωρίτερα, κατά τη διάρκεια της αγγλογαλλικής κατοχής, και έπληξε κυρίως την Αθήνα, αλλά και την υπόλοιπη χώρα.

Τέλος, η Αμαλία πρωταγωνίστησε στην ίδρυση ασφαλιστικού φορέα για τους έλληνες ναυτικούς. Πρόκειται για το Ναυτικό Απομαχικό Ταμείο –το γνωστό σε όλους μας ΝΑΤ–, το οποίο ιδρύθηκε το 1861 και αποτελεί τον αρχαιότερο ασφαλιστικό φορέα στην Ελλάδα.

Ο Οθωνας και η Αμαλία ήταν ένα ζευγάρι πραγματικά αγαπητό, αλλά οι δυο τους ήταν εκ διαμέτρου αντίθετοι χαρακτήρες. Ο Οθωνας ήταν λεπτολόγος, αναποφάσιστος, αναβλητικός, όχι ιδιαίτερα εύστροφος, ενώ του έλειπαν παντελώς τα ηγετικά χαρίσματα. Ταυτόχρονα, όμως, ο βασιλιάς ήταν πολύ εργατικός, μεθοδικός και ευσυνείδητος.

Η Αμαλία, από την άλλη, ήταν γεννημένη για να ηγείται. Πανέξυπνη, αποφασιστική και με γρήγορη αντίληψη. Κάποιες φορές, όμως, η βιασύνη της την οδηγούσε σε επιπόλαιες κινήσεις και αποφάσεις, ενώ ορισμένα θέματα τα μελετούσε μόνο επιφανειακά. Είναι χαρακτηριστικό αυτό που λεγόταν συχνά εκείνη την εποχή για να περιγραφεί η δυναμική του ζευγαριού: «Ο Οθωνας διαβάζει χωρίς να υπογράφει, ενώ η Αμαλία υπογράφει δίχως να διαβάζει».

Μετά την Επανάσταση της 3^ης Σεπτεμβρίου 1843 η Αμαλία άρχισε να παίζει όλο και πιο ενεργό ρόλο στη διακυβέρνηση της χώρας. Εκείνη ήταν, άλλωστε, που απέτρεψε τον Οθωνα από το να εγκαταλείψει τότε την Ελλάδα, άρα και τον θρόνο. Αρχισε  λοιπόν να συμμετέχει στα υπουργικά συμβούλια – με τη δικαιολογία ότι ο Οθωνας ήταν βαρήκοος, οπότε εκείνη ήταν, υποτίθεται, απαραίτητη ώστε να του μεταφέρει όσα λέγονται. Επίσης, όταν ο Οθωνας έλειπε στο εξωτερικό, πράγμα που συνέβαινε αρκετά συχνά και για μεγάλα χρονικά διαστήματα, άφηνε την Αμαλία να εκτελεί χρέη αντιβασιλέα.

Το γεγονός, όμως, ότι η Αμαλία πολλές φορές φαινόταν να υποσκελίζει τον βασιλιά, ούσα πιο δυναμική από εκείνον, έκανε πολύ αρνητική εντύπωση στην ανδροκρατούμενη κοινωνία της εποχής. Πού ακούστηκε άνδρας που να τον «καπελώνει» η γυναίκα του; Και μάλιστα βασιλιάς!

Αν σε αυτό προσθέσουμε και την ατεκνία του ζευγαριού, τα κακεντρεχή σχόλια και κουτσομπολιά έδιναν κι έπαιρναν, επιδεινώνοντας την κατάσταση. Το γεγονός, άλλωστε, ότι Αμαλία και Οθωνας δεν κατάφεραν να αποκτήσουν διάδοχο αποτέλεσε έναν από τους λόγους που οδήγησαν στην έξωσή του τον Οκτώβριο του 1862.

Η Αμαλία, η πρώτη βασίλισσα της Ελλάδας, παραμένει μια από τις πιο αναγνωρίσιμες μορφές της νεότερης Ιστορίας μας. Οπως είδαμε, δεν άφησε και λίγα πίσω της. Ο Κήπος της αποτελεί σήμερα έναν πανέμορφο και πολύτιμο πνεύμονα πρασίνου στην καρδιά της Αθήνας, ενώ στις εθνικές γιορτές κοριτσάκια σε όλη την Ελλάδα φοράνε τη στολή που εμπνεύστηκε η ίδια και φέρει το όνομά της, κι έτσι γίνονται για λίγο… Αμαλίες.

Κάθε γωνιά μια ιστορία. Το podcast της Ελένης Λετώνη

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News