Στην παλιά μου δουλειά στο Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ οι συνάδελφοι με ρωτούσαν συχνά τι θα μπορούσε να συμβεί σε διάφορες καταστάσεις. Συχνά δεν υπήρχε τρόπος να γνωρίζω και υπενθύμιζα ότι ήμουν διευθυντής Σχεδιασμού Πολιτικής, όχι Προβλέψεων. Τούτου λεχθέντος, η πρόβλεψη μπορεί να καταστεί μια χρήσιμη πνευματική άσκηση που θα μας ωφελήσει πολύ τη νέα χρονιά.

Οι αμερικανικές προεδρικές εκλογές τον Νοέμβριο είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα είναι το πιο σημαντικό που θα συμβεί το 2024. Βεβαίως, οι εκλογές στις ΗΠΑ είναι πάντα σημαντικές, δεδομένης της ισχύος και της επιρροής της Αμερικής. Αλλά αυτό που καθιστά αυτές τις εκλογές θεμελιωδώς διαφορετικές είναι ότι ενδέχεται οι διαφορές μεταξύ των υποψηφίων των μεγάλων κομμάτων να υπερτερούν κατά πολύ των ομοιοτήτων τους.

Σίγουρα υπάρχουν κάποιες ομοιότητες μεταξύ Μπάιντεν και Τραμπ. Κανένας τους δεν πιστεύει στο ελεύθερο εμπόριο, αν και ο Τραμπ, σε αντίθεση με τον Μπάιντεν, τάσσεται ανοικτά υπέρ του προστατευτισμού. Και οι δύο ευνοούν έναν μεγαλύτερο ρόλο της κυβέρνησης στην οικονομία. Και οι δύο ήθελαν να φύγουν από το Αφγανιστάν. Συμφωνούν επίσης όσον αφορά την ανάγκη να ακολουθηθεί μια σκληρή γραμμή απέναντι στην Κίνα, ειδικά όσον αφορά το εμπόριο και τις επενδύσεις σε κρίσιμες τεχνολογίες.

Ομως οι διαφορές είναι πολύ μεγαλύτερες. Ο Μπάιντεν είναι ένας πολιτικός καριέρας που πιστεύει στη δημοκρατία, ασπάζεται τους κανόνες της και είναι έτοιμος να εργαστεί πέρα από τις κομματικές γραμμές για την επίτευξη συμβιβασμών που ωφελούν τη χώρα. Ο Τραμπ είναι ένα αουτσάιντερ που είναι έντονα κομματικοποιημένο και απορρίπτει τους πολιτικούς κανόνες (όπως η αποδοχή της εκλογικής ήττας), θέτοντας συχνά τον εαυτό του πάνω από τη δημοκρατία των ΗΠΑ.

Η εξωτερική πολιτική του Μπάιντεν επικεντρώνεται στους συμμάχους της Αμερικής, τους οποίους θεωρεί σημαντική πηγή συγκριτικού πλεονεκτήματος για τις ΗΠΑ. Ο Τραμπ θεωρεί τους συμμάχους περισσότερο ως οικονομικούς ανταγωνιστές που προκαλούν αιμορραγία στα αμερικανικά ταμεία. Ενώ ο Μπάιντεν χαρακτήρισε αυτή την περίοδο της Ιστορίας ως αγώνα μεταξύ δημοκρατίας και απολυταρχίας και υποστήριξε ότι η Αμερική πρέπει να συνδράμει δημοκράτες φίλους ανά τον κόσμο, ο Τραμπ τα πάει πολύ καλύτερα με αυταρχικούς ηγέτες και δείχνει να ζηλεύει για τον πολιτικό έλεγχο που ασκούν. Τα θέματα στα οποία διαφέρουν σημαντικά είναι πολλά. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται η κλιματική αλλαγή, η μεταναστευτική πολιτική και η πρόσβαση στην άμβλωση.

Ο Τραμπ πρέπει να θεωρείται το φαβορί. Η πολιτική του και η προσωπικότητά του ταιριάζουν καλύτερα με αυτή τη λαϊκιστική εποχή. Ο Μπάιντεν επιβαρύνεται επίσης από την αντίληψη ότι είναι πολύ μεγάλος, καθώς και από τον πληθωρισμό και την εισροή μεταναστών, την οποία η κοινή γνώμη δεν βλέπει με καλό μάτι. Το μεγαλύτερο ερώτημα που αιωρείται πάνω από τον Τραμπ είναι ο βαθμός στον οποίο τα νομικά του προβλήματα θα μεταφραστούν σε πολιτικά προβλήματα.

Αλλά οι Αμερικανοί δεν θα ψηφίσουν μόνο για πρόεδρο αυτό το φθινόπωρο. Οι ψήφοι τους θα καθορίσουν επίσης ποιος θα ελέγχει το Κογκρέσο. Προς το παρόν η Γερουσία βρίσκεται στα χέρια των Δημοκρατικών, ενώ στη Βουλή των Αντιπροσώπων πλειοψηφούν οι Ρεπουμπλικανοί. Μετά τον Νοέμβριο είναι πιθανό να ισχύει το αντίθετο.

Εάν κερδίσει ο Τραμπ, μια ελεγχόμενη από τους Δημοκρατικούς Βουλή μπορεί να είναι το πιο ουσιαστικό όριο στην εξουσία του σε ομοσπονδιακό επίπεδο, εκτός αν το Ανώτατο Δικαστήριο δείξει ότι είναι πιο συντηρητικό παρά ιδεολογικό. Εάν κερδίσει ο Μπάιντεν, μια ελεγχόμενη από τους Ρεπουμπλικανούς Γερουσία θα μπορούσε να καταστήσει τη διακυβέρνηση του πολύ δύσκολη.

Πέρα από τις ΗΠΑ, θα διεξαχθούν δεκάδες εκλογές σε όλον τον κόσμο το 2024. Η πρώτη μεγάλη εκλογική αναμέτρηση θα πραγματοποιηθεί στην Ταϊβάν, στα μέσα Ιανουαρίου. Οι δημοσκοπήσεις φέρουν τον προεδρικό υποψήφιο του κυβερνώντος Δημοκρατικού Προοδευτικού Κόμματος, Γουίλιαμ Λάι, να προηγείται ελαφρώς των δύο αντιπάλων του. Αλλά αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία είναι ότι κανένας από τους υποψηφίους δεν φαίνεται πρόθυμος να προβεί σε κάποια απερίσκεπτη ενέργεια, όπως να διακηρύξει την ανεξαρτησία. Ωστόσο, εάν ο επόμενος πρόεδρος της Ταϊβάν είναι ο Λάι, η Κίνα πιθανότατα θα απαντήσει αυξάνοντας τις στρατιωτικές, οικονομικές και πολιτικές πιέσεις της στο νησί.

Δύο μήνες αργότερα, προεδρικές εκλογές θα διεξαχθούν και στη Ρωσία. Ισως δεν υπάρχει ευκολότερη πρόβλεψη από το ότι ο Βλαντίμιρ Πούτιν θα κερδίσει άλλη μια θητεία.

Μια άλλη εύκολη πρόβλεψη είναι ότι το Μεξικό θα έχει πρόεδρο γυναίκα αφού οι ψηφοφόροι προσέλθουν στις κάλπες τον Ιούνιο. Στις δημοσκοπήσεις προηγούνται δύο γυναίκες, αριστερές και με προγράμματα που θα συνέχιζαν πολλές από τις πολιτικές του απερχόμενου προέδρου, Αντρές Μανουέλ Λόπες Ομπραδόρ

Το τρέχον έτος θα καθοριστεί επίσης σε μεγάλο βαθμό από τον πόλεμο μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Ο τρίτος χρόνος του πολέμου είναι απίθανο να είναι αποφασιστικός. Καμία πλευρά δεν μπορεί να επιβάλει τη βούλησή της στο πεδίο της μάχης και καμία δεν είναι διατεθειμένη να διαπραγματευτεί.

Η Ουκρανία δεν είναι διατεθειμένη να δεχτεί τίποτα λιγότερο από την πλήρη αποκατάσταση των συνόρων της του 1991. Ενδέχεται, ωστόσο, να αναγκαστεί να υιοθετήσει μια πιο αμυντική στρατηγική, καθώς η Δυτική στρατιωτική υποστήριξη μειώνεται. Ο Πούτιν φαίνεται βέβαιος ότι ο χρόνος θα αποδυναμώσει την αποφασιστικότητα των υποστηρικτών της Ουκρανίας στη Δύση. Συγκεκριμένα, ο Πούτιν περιμένει να δει αν θα κερδίσει o Τραμπ, προβλέποντας βάσιμα ότι εάν συμβεί αυτό η στρατιωτική και οικονομική βοήθεια των ΗΠΑ προς την Ουκρανία θα περιοριστεί δραστικά – αν δεν τερματιστεί εντελώς.

Επιπλέον, υπάρχει ο πόλεμος μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς. Κάποια στιγμή η ένταση του πολέμου θα μειωθεί κάπως και θα δώσει τη θέση της σε μια ισραηλινή κατοχή της Γάζας, που θα χαρακτηρίζεται από περιοδική βία.

Αυτό που θα ακολουθήσει στη Γάζα και στην κατεχόμενη Δυτική Οχθη θα καθοριστεί σε μεγάλο βαθμό από τις εκλογές στο Ισραήλ, που θα διεξαχθούν σχεδόν σίγουρα το 2024. Εάν ο πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου και μια κυβέρνηση με παρόμοιες ιδέες παραμείνουν στην εξουσία, οι προοπτικές για τη διπλωματία θα είναι ζοφερές. Η εκλογή μιας πιο κεντρώας κυβέρνησης, ωστόσο, θα μπορούσε να δημιουργήσει διπλωματικές ευκαιρίες για τις ΗΠΑ και τους άραβες εταίρους τους, αν και οι όποιες διπλωματικές προοπτικές θα μπορούσαν να τεθούν σε κίνδυνο από την επέκταση του πολέμου στον Λίβανο ή ακόμα και στο Ιράν.

Οσον αφορά την Κίνα και τις σχέσεις της με τις ΗΠΑ, το 2024 είναι απίθανο να είναι έτος δραματικών αλλαγών. Οι Κινέζοι επικεντρώνονται κυρίως στην οικονομία και δεν επιδιώκουν μια αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ που θα μπορούσε να αυξήσει τους ελέγχους των εξαγωγών και να περιορίσει τις επενδύσεις. Οπως η Ρωσία, έτσι και η Κίνα θα έχει το ένα της μάτι στραμμένο στην πολιτική των ΗΠΑ, αν και πολλοί στην Κίνα είναι λιγότερο σίγουροι ότι μια νίκη Τραμπ θα είναι αναγκαστικά προς το συμφέρον της.

Το σημαντικότερο που θα συμβεί στον κόσμο μετά τις αμερικανικές εκλογές πιθανώς να είναι η ετήσια Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (COP29), η οποία θα πραγματοποιηθεί επίσης τον Νοέμβριο στο Αζερμπαϊτζάν. Είναι εξίσου πιθανό η διάσκεψη να μη δώσει αποτελέσματα για την ουσιαστική αντιμετώπιση της κρίσης.

Υπάρχει και η Αργεντινή, όπου ένας νέος πρόεδρος εξελέγη, με ένα πρόγραμμα ριζικών αλλαγών. Η Ιστορία υποδηλώνει πως όταν έρχονται στα πράγματα αουτσάιντερ, η πραγματικότητα συχνά μετριάζει ό,τι κάνουν. Φυσικά, ο Τραμπ αποδεικνύει ότι δεν είναι πάντα έτσι. Τέτοιες απροσδόκητες εξελίξεις εξηγούν εν μέρει γιατί είναι τόσο δύσκολες παρόμοιες προβλέψεις.

* Ο Richard Haass είναι επίτιμος πρόεδρος του Council on Foreign Relations και ανώτερος σύμβουλος στο Centerview Partners. To κείμενο αυτό αναδημοσιεύεται αποκλειστικά για την Ελλάδα από το Project Syndicate.