Καθημερινά γράφονται δεκάδες τοποθετήσεις για τα τεκταινόμενα γύρω από την επίλυση του Κυπριακού και την πολυμερή στη Γενεύη που ξεκινά αυτές τις ώρες. Το να γραφεί μία θέση με βάσιμες πληροφορίες για τις εξελίξεις αυτή τη στιγμή είναι ιδιαίτερα τολμηρό. Ωστόσο, κυρίως λόγω αποσιώπησης κάποιων βασικών δεδομένων διπλωματικής προσέγγισης, θα μιλήσουμε για το ρόλο του ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών της Ελλάδας στις έως τώρα εξελίξεις. Η τακτική χτίστηκε τον τελευταίο ενάμιση χρόνο και αποτελεί μέρος ενός δόγματος ήπιας ισχύος που εφαρμόζει στην περιοχή εδώ και ενάμιση χρόνο ο ΥΠΕΞ Νίκος Κοτζιάς.

Δυστυχώς η Ελλάδα είναι από αυτές τις ευρωπαϊκές χώρες που έχει μια σειρά θεμάτων εξωτερικής πολιτικής σε εκκρεμότητα. Το ρευστό, όμως, περιβάλλον προσφέρεται ενίοτε για εγκαθίδρυση νέων πλεγμάτων αλληλοϋποστήριξης. Με τα μάτια στραμμένα στο Κυπριακό και στις αυξημένες πιθανότητες επίλυσης στο τέλος του 2016, ο ΥΠΕΞ Νίκος Κοτζιάς συγκαλούσε τον Σεπτέμβριο 2016 στη Ρόδο διεθνή πολυμερή διάσκεψη για την Ασφάλεια και τη Σταθερότητα. Κατά την έναρξη των εργασιών δήλωνε: «Για πρώτη φορά, μετά πολλές δεκαετίες, θα συζητήσουμε για τις σχέσεις αυτών των χώρων, της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και της Ανατολικής Μεσογείου, χωρίς το επίκεντρο της συζήτησης να είναι το Ισραήλ, η Παλαιστίνη ή η Τουρκία. Θα συζητήσουμε για τις σχέσεις των αραβικών κρατών με τα κράτη της Νοτιοανατολικής Ευρώπης». Όπως λέγεται και στην ψυχολογία, η αντιθετική προβολή είναι προβολή του σκοπού. Με άλλα λόγια, χωρίς το επίκεντρο να είναι το Ισραήλ ή και η Τουρκία, οι χώρες αυτές ήταν στο πίσω μέρος του μυαλού τού Υπουργού.

Η σύσφιξη των σχέσεων με το Ισραήλ έχει ήδη αναδειχθεί από την Κυβέρνηση Σαμαρά ως προτεραιότητα. Τέτοιας σημασίας, που συνεχίζεται στον ίδιο βαθμό και από την Κυβέρνηση Τσίπρα[1]. Σε διαφορετικό πλαίσιο, αλλά με στόχο τη δημιουργία ενός τόξου συνεργασίας βρίσκονται στο προσκήνιο και οι στενές επαφές με την Αίγυπτο και την Λιβύη. Το τρίγωνο ελληνικών συμμαχιών γύρω από την Κύπρο έρχεται να δώσει δυναμική προσέγγιση εκ μέρους της Ελλάδας στους όρους επίλυσης του Κυπριακού.

Όταν στις 21/11/2016 οι συνομιλίες διακόπτονταν στην Ελβετία, ο λόγος επίσημα ήταν το εδαφικό και οι χάρτες. Ακόμα, όμως, και σε αυτό να υπήρχε πρόοδος, οι συνομιλίες δε θα προόδευαν γιατί ο ΥΠΕΞ Νίκος Κοτζιάς είχε ενημερώσει τον πρόεδρο της Κύπρου Νίκο Αναστασιάδη ότι στο θέμα των εγγυήσεων ασφαλείας δε θα διαπραγματευθεί την πάγια ελληνική θέση: καμία κατοχική ή μη ξένη δύναμη στο νησί μετά την υπογραφή συμφωνίας. Μία θέση η οποία εδράζεται στο από το διεθνές δίκαιο δικαίωμα κρατικής κυριαρχίας και αυτοδιάθεσης. Τη θέση του ελληνικού ΥΠΕΞ για τις εγγυήσεις κατέθεσε ήδη από τις 23 Οκτωβρίου ο ίδιος ο Νίκος Κοτζιάς με έγγραφό του το οποίο διέρρευσε στον Τύπο.

Το πραγματικό αγκάθι των συνομιλιών είναι οι εγγυήσεις ασφαλείας. Κι αυτό γιατί η τουρκική πλευρά, με πρόφαση την ασφάλεια της Τ/Κ κοινότητας σε ένα ελεύθερο πλέον κράτος, τονίζει ότι η αποχώρηση των στρατευμάτων της δεν θα εξασφαλίζει περιβάλλον ασφάλειας. Ουσιαστικά, Ερντογάν και Ακιντζί παραδέχονται ότι δεν θα κάνουν το βήμα υποχώρησης που τους αναλογεί ώστε να δοθεί στους ίδιους τους Ε/Κ και Τ/Κ το δικαίωμα να καθορίζουν το σύστημα ασφαλείας τού ίδιου τους του κράτους.

Η σκληρή στάση Κοτζιά για τις εγγυήσεις έχει επανέλθει και λίγο πριν την πολυμερή. Εκφράστηκε στον νέο Γ.Γ. του Ο.Η.Ε., στον Τούρκο ομόλογό του, καθώς και στους συμβούλους εξωτερικής πολιτικής του Ντόναλντ Τραμπ ‒ και θα πρέπει να θεωρείται επιτυχία η εγκαθίδρυση ήδη διαύλων επικοινωνίας μαζί τους.

Η όποια λύση για το Κυπριακό θα τεθεί σε δημοψήφισμα στον κυπριακό λαό, σε αμφότερες τις δύο κοινότητες. Εάν οι εγγυήσεις δεν αρθούν σαν όρος στο σχέδιο, τότε θα έχει την τύχη του Σχεδίου Ανάν, με μεγάλα ποσοστά απόρριψης εκ μέρους των Ε/Κ. Ωστόσο, φαίνεται ότι ο ΥΠΕΞ Νίκος Κοτζιάς δεν επιτρέπει να φτάσει καν σε δημοψήφισμα ένα σχέδιο με τις εγγυήσεις σε ισχύ. Γι’ αυτή του τη στάση θα τον κρίνει η Ιστορία, αλλά αν μη τι άλλο είναι μια υπεύθυνη προς την Ιστορία στάση.

*Ο Βαγγέλης Μπατιστάτος είναι διεθνολόγος.

[1] Για τη διαδικασία επαναπροσέγγισης Ελλάδας – Ισραήλ τα τελευταία χρόνια συστήνεται το τελευταίο κεφάλαιο του The Emergence of Israeli-Greek Cooperation by Tziampiris Aristotle (http://www.springer.com/us/book/9783319126036).

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News