Είναι δεδομένο ότι, κατά την αναχώρηση της μοιραίας αμαξοστοιχίας από το σταθμό της Λάρισας προς Θεσσαλονίκη, το επίμαχο κλειδί (το 118Α και 118Β, αν δεν κάνω λάθος) βρισκόταν σε αντικανονική θέση. Αντί να βρίσκεται στην κανονική του θέση “ευθεία πορεία” και να συνεπάγεται για τους ανερχόμενους συρμούς παραμονή στη γραμμή ανόδου, βρισκόταν κατ’εξαίρεση σε αντικανονική θέση “πλάγια πορεία” και είχε το γνωστό τραγικό αποτέλεσμα να οδηγηθεί η μοιραία επιβατική αμαξοστοιχία στη γραμμή καθόδου και, από εκείνο το σημείο και μετά, σε τροχιά πιθανής μετωπικής σύγκρουσης με οποιοδήποτε κατερχόμενο από τη Θεσσαλονίκη συρμό.

Από τα στοιχεία που βλέπουν το φως της δημοσιότητας, η αντικανονική αυτή θέση (“πλάγια πορεία”) του επίμαχου κλειδιού δεν αποτέλεσε συνειδητή επιλογή του σταθμάρχη στο πλαίσιο εκτέλεσης του πρωτοκόλλου χορήγησης άδειας/εντολής αναχώρησης στον μηχανοδηγό της μοιραίας επιβατικής αμαξοστοιχίας. Αντιθέτως, το επίμαχο κλειδί φαίνεται, αφενός, να είχε μπει στην αντικανονική του θέση (“πλάγια πορεία”) συνειδητά (από τον ίδιο τον σταθμάρχη;) στο πλαίσιο προηγούμενης διαδικασίας ρυμούλκησης άλλου ακινητοποιημένου συρμού (που είχε λάβει χώρα πριν την άφιξη της μοιραίας αμαξοστοιχίας στη Λάρισα) και, αφετέρου, να μην είχε επαναφερθεί στην κανονική του θέση (“ευθεία πορεία”) ευθύς αμέσως μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας ρυμούλκησης. Με άλλα λόγια, μετά το πέρας της διαδικασίας ρυμούλκησης, φαίνεται ότι παρέμεινε, ως μη έδει, στην προσωρινή, αντικανονική του θέση “πλάγια πορεία”.

Εάν και εφόσον η ανωτέρω αλληλουχία πράξεων και παραλείψεων επιβεβαιωθεί στο πλαίσιο της διενεργούμενης πραγματογνωμοσύνης, τότε ο σταθμάρχης της Λάρισας είναι ελεγκτέος όχι τόσο για κάποια θετική ενέργεια όσο για μία ή περισσότερες παραλείψεις ενεργειών.

Συγκεκριμένα, από τα στοιχεία πάλι που βλέπουν το φως της δημοσιότητας προκύπτει ότι ο σταθμάρχης, όταν έδινε την επιβεβαιωτική απάντηση στο δεύτερο ερώτημα του μηχανοδηγού εάν είναι ελεύθερος να φύγει αλλά και μέχρι να μάθει για το τραγικό δυστύχημα, τελούσε σε άγνοια ότι η αμαξοστοιχία είχε πάρει, μετά την αναχώρησή της, τη γραμμή καθόδου. Αντιθέτως, φαίνεται ότι ήταν πεπεισμένος ότι, σε εκτέλεση της εντολής του, η μοιραία αμαξοστοιχία είχε ακολουθήσει τη γραμμή ανόδου.

Από αυτές τις πληροφορίες, εάν και εφόσον επιβεβαιωθούν, συνάγεται με λογική αναγκαιότητα ότι, όταν έφθασε η κρίσιμη ώρα να εκτελέσει το πρωτόκολλο χορήγησης άδειας/εντολής αναχώρησης στην μοιραία αμαξοστοιχία, ο σταθμάρχης πίστευε αλλά παρέλειψε να βεβαιωθεί, ιδίοις όμμασι στο γραμμολόγιο που ήταν μπροστά του και προτού δώσει την εντολή αναχώρησης του συρμού, ότι το επίμαχο κλειδί βρισκόταν όντως στην κανονική θέση του (δηλαδή “ευθεία” και όχι “πλάγια”).  Επίσης, συνάγεται ότι, ακόμη και μετά την αναχώρηση από το σταθμό, ο σταθμάρχης δεν επαλήθευσε, αν και είχε την τεχνική δυνατότητα από το γραμμολόγιο να το κάνει επί 5 περίπου χλμ., το βάσιμο της (εσφαλμένης, όπως αποδείχτηκε) πεποίθησής του ότι η αμαξοστοιχία είχε πάρει τη σωστή γραμμή ανόδου.

Και πάλι, εάν και εφόσον η ανωτέρω αλληλουχία πράξεων και παραλείψεων επιβεβαιωθεί στο πλαίσιο της διενεργούμενης πραγματογνωμοσύνης, τότε είναι προφανές ότι η εντολή αναχώρησης της μοιραίας αμαξοστοιχίας δόθηκε πάνω στη βάση μιας απλής εικασίας ότι το κλειδί δεν μπορούσε παρά να είναι στην κανονική του θέση, δηλαδή στην ευθεία. Έτσι ήταν πάντα, έτσι θά ‘ναι και τώρα …  Και όχι μιας απόλυτης βεβαιότητας.

Κάτι τέτοιο θα φανέρωνε ωστόσο, εάν ισχύει, μίαν αβάσταχτη ελαφρότητα και μίαν ανατριχιαστική προχειρότητα στον τρόπο με τον οποίο υψηλόβαθμα στελέχη του ΟΣΕ επιτελούν την καταστατική τους αποστολή, δηλαδή την ασφαλή μεταφορά προσώπων και πραγμάτων μέσω του σιδηροδρομικού δικτύου της χώρας. Σε άλλα επαγγέλματα, αυτές οι, δυστυχώς, αρκετά διαδεδομένες στην κοινωνία μας ιδιότητες μπορεί ίσως και να παραβλέπονται, να γίνονται σιωπηρά ανεκτές. Σε θέσεις όμως, οι οποίες συναρτώνται ευθέως με ανθρώπινες ζωές, όταν υφίστανται, προκαλούν σοκ και δέος!

Δεν θα το χωρούσε αλήθεια ο ανθρώπινος νους εάν αποδεικνυόταν ότι τόσοι αθώοι άνθρωποι, η πλειοψηφία μάλιστα στο άνθος της ηλικίας τους, χάθηκαν απλά και μόνο επειδή ο ταγμένος σε υπηρεσία σταθμάρχης έδωσε το ελεύθερο στην επιβατική αμαξοστοιχία να αναχωρήσει αρκούμενος στην “υπόθεση”, στην “εικασία” ότι το κλειδί ήταν σε θέση “ευθεία πορεία” και, επομένως, παραλείποντας να βεβαιωθεί πέραν πάσης αμφιβολίας, τόσο πριν δώσει το ελεύθερο όσο και μετά την αναχώρηση της αμαξοστοιχίας από τον σταθμό του, ότι το επίμαχο κλειδί πράγματι “έδειχνε” τη γραμμή ανόδου και ότι η αμαξοστοιχία είχε εν τοις πράγμασι πάρει τη γραμμή ανόδου.

Γενικότερα όμως, ούτε και το άλλο θα το χωρούσε ανθρώπου νους, να αποδειχθεί δηλαδή ότι η φοβερή τραγωδία συνέβη επειδή πολιτικοί ταγμένοι στην υπηρεσία του λαού παρέλειψαν, επί δεκαετίες, να επιδείξουν κατά την άσκηση της ανατεθειμένης σε αυτούς πολιτικής εξουσίας την απαιτούμενη επιμέλεια και ευσυνειδησία, με αποτελέσματα όπως η μερική απουσία στο σιδηροδρομικό δίκτυο της χώρας εκείνων των αυτοματοποιημένων συστημάτων ασφαλείας που προορίζονται να προλαμβάνουν τις συνέπειες αναπόφευκτων ανθρώπινων λαθών ή  ακόμη την επιλογή του προσωπικού ευθύνης με πλημμελή κριτήρια καταλληλότητας.

Εάν οι ανωτέρω υπόθεσεις επιβεβαιωθούν, τότε, πέραν της απαραίτητης ενδελεχούς τεχνικής και δικαστικής διερεύνησης της μείζονος αυτής εθνικής τραγωδίας, θα αποτελούσε ίσως την πιο ενδεδειγμένη ένδειξη σεβασμού στη μνήμη των αδικοχαμένων συμπολιτών μας εάν όλοι μας, ανεξαιρέτως, και ως οργανωμένη κοινωνία και ως μεμονωμένα άτομα, και ως πολιτικοί ταγοί και ως απλοί πολίτες, κηρύσσαμε ομοθυμαδόν έναν ανένδοτο πόλεμο σε αυτές τις ολέθριες, όπως αποδείχτηκε, ιδιότητες της κοινωνίας μας, την ελαφρότητα και την προχειρότητα, με κοινό στόχο την πλήρη εξάλειψη όσων τυχόν ιχνών επιζούν ακόμη μέσα στην κοινωνία μας, και εάν, στη θέση τους, υιοθετούσαμε τον πιο ακραιφνή επαγγελματισμό, που σημαίνει την  επιτέλεση του όποιου έργου μας, μεγάλου ή μικρού, με ιδιαίτερη επιμέλεια και με βαθειά ευσυνειδησία. Καλό θα ήταν να έχουμε ζωντανά μπροστά στα μάτια μας τα λόγια του Καζαντζάκη: ” Ν’ αγαπάς την ευθύνη, να λες εγώ, εγώ μονάχος μου θα σώσω τον κόσμο”.

Είναι πράγματι αβάσταχτο το βάρος αυτής της ελαφρότητας και αυτής της προχειρότητας, απ’όποια βαθμίδα της κοινωνικής κλίμακας κι αν προέρχονται, όταν συνειδητοποιεί κανείς με σοκ και με δέος το μέγεθος των τραγικών συνεπειών τους …

* Ο Χρίστος Μαυράκος είναι τέως Νομικός Σύμβουλος του Συμβουλίου της ΕΕ

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News