Ο πρόσφατος θρίαμβος των εθνολαϊκιστών στην Ιταλία είναι το τελευταίο επεισόδιο σε μια πορεία μετακίνησης των ψηφοφόρων της Ευρώπης προς πολιτικούς σχηματισμούς που θυμίζουν, δυστυχώς, σε πολλά σημεία τους αντίστοιχους τους, της περιόδου του Μεσοπολέμου.

Τα τελευταία χρόνια, οι λογικά σκεπτόμενοι Ευρωπαίοι, βλέπουν με δυσάρεστη έκπληξη, να βρίσκεται σε εξέλιξη μια διαδικασία επαναφοράς των φαντασμάτων με τα οποία η Ευρώπη νόμιζε ότι έχει ξεμπερδέψει τελειωτικά μαζί τους, μετά το τέλος του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου. Μια μικρή σύγκριση με εκείνη την εποχή είναι ωστόσο μάλλον διδακτική.

Πόσες χώρες πιστεύετε πως ήταν δημοκρατικές το 1914, στην Ευρώπη; Η απάντηση είναι μόλις τρεις (3)!

Πόσες ήταν δημοκρατικές την δεκαετία του 1920; Δεκαοκτώ (18). Σε αυτήν την μεγάλη αύξηση, βέβαια, συνετέλεσε και η κατάρρευση των προπολεμικών αυτοκρατοριών που δημιούργησε πολλά νέα κράτη στην ήπειρο μας.

Και τώρα η ερώτηση που πονάει – πόσες χώρες εξακολουθούσαν να παραμένουν δημοκρατικές στα μέσα/τέλη της δεκαετίας του 1930; Η απάντηση είναι μόλις οι μισές (9).

Δεν ήταν μόνον η Γερμανία του Χίτλερ και η Ιταλία του Μουσολίνι που διολίσθησαν σε απολυταρχικά καθεστώτα αλλά αρκετές ακόμα, όπως η Ισπανία του Φράνκο, η Πορτογαλία του Σαλαζάρ, η Ουγγαρία του Χόρτυ κ.ο.κ. Σε αντίθεση με όσα νομίζουν οι περισσότεροι, η δημοκρατία, όπως τουλάχιστον την εννοούμε σήμερα, είναι ένα σχετικά πρόσφατο επίτευγμα!

Οι λόγοι για την επικράτηση των αυταρχικών καθεστώτων στον Μεσοπόλεμο ήταν αρκετοί, ωστόσο ο βασικότερος όλων, είναι η οικονομική ύφεση του Μεσοπολέμου, ειδικά τα χρόνια 1929-1932 με την Μεγάλη Ύφεση που ακολούθησε το χρηματιστηριακό Κράχ της Αμερικής (1929). Σε όλη την διάρκεια του Μεσοπολέμου το φορτισμένο κλίμα δυναμίτιζε την συμβιβαστική /συναινετική ατμόσφαιρα που χρειάζεται η δημοκρατία και έτσι το εύθραυστο ακόμη οικοδόμημα παραχώρησε την θέση του στους εθνολαϊκιστές, πολλοί από τους οποίους πήραν την εξουσία όχι με τα όπλα αλλά με την ψήφο του εκλογικού σώματος.

Μόνον μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και εξαιτίας ακριβώς των καταστροφών που αυτός επέφερε, τα εκλογικά σώματα της Ευρώπης «εκλογικεύθηκαν» και ανακάλυψαν τις χάρες του δημοκρατικού πολιτεύματος. Η μεταστροφή τους θεωρήθηκε ως ο θρίαμβος της δημοκρατίας (ειδικά μετά την κατάρρευση της κομμουνιστικής απολυταρχίας, το 1989, οπότε κάποιοι βιαστικοί μίλησαν για τον τελικό θρίαμβο).

Χμμμ… δυστυχώς δεν τελειώσαμε!

Μόνον τυχαίο δεν είναι πως η σημερινή διαδικασία «ακραιοποίησης» των κοινωνιών / εκλογικών σωμάτων ξεκίνησε ουσιαστικά μετά το 2008, με την έκρηξη της χρηματιστηριακής φούσκας της Wall Street και την επακόλουθη ύφεση.

Φυσικά, υπάρχουν και μια σειρά ακόμη λόγων που συντελούν (ξανά) στην μεταστροφή των κοινωνιών μας, όπως π.χ. η μετανάστευση (τι έκπληξη – οι μειονότητες που απειλούσαν την «καθαρότητα του έθνους» ήταν άλλο ένα αγαπημένο θέμα των εθνολαϊκιστών του Μεσοπολέμου).

Ωστόσο θεωρώ (και δεν είμαι μόνος σε αυτήν την εκτίμηση) πως εάν οι Δυτικές οικονομίες δεν μπορέσουν να ανακάμψουν και μάλιστα σύντομα και δυναμικά, δημιουργώντας θέσεις (καλά) αμειβόμενης εργασίας, τότε η μεταστροφή θα ολοκληρωθεί. Η σχετικά ανοδική πορεία των τελευταίων 2-3 ετών στην Ευρώπη δεν είναι αρκετή καθώς δεν υπάρχει ακόμη ουσιαστική αύξηση της απασχόλησης (ο μέσος όρος ανεργίας στην Ευρώπη είναι σταθερός τους τελευταίους 12 μήνες) ενώ υφίσταται επίσης η προοπτική απώλειας πολλών θέσεων εργασίας εξαιτίας της αύξησης της ρομποτικής παραγωγής σε πολλούς βιομηχανικούς τομείς (και σύντομα, με την ανάδυση της τεχνητής νοημοσύνης ακόμα και στον τομέα των υπηρεσιών!).

Αν λοιπόν, αυτή η ισχυρή ανάκαμψη, δεν υπάρξει μέσα στα επόμενα λίγα χρόνια, τότε η γνωστή ρήση του Καρλ Μαρξ μάλλον θα επιβεβαιωθεί, αλλά σαν «τραγωδία» αντί για «φάρσα».

Ας ελπίσουμε σε έναν από μηχανής θεό (γιατί από τους ψηφοφόρους μάλλον δεν έχουμε να περιμένουμε κάτι καλύτερο)!

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News