Εκεί που φάνταζε μία ξεχασμένη εκλογική διαδικασία ο θεσμός του δημοψηφίσματος επανέρχεται και συζητείται συχνά στα πολιτικά δρώμενα. Πολύς λόγος έγινε ειδικά μετά το πρόσφατο σχετικά δημοψήφισμα στη χώρα μας για τη σημασία του, το αποτέλεσμά του και την εφαρμογή ή μη αυτού.

Να σημειωθεί πως παλαιότερα τα δημοψηφίσματα ήταν πιο συχνά ειδικά πριν το 1975 και τη μεταπολίτευση. Στα νεότερα χρόνια με το σύνταγμα του 1975 αναφέρεται ο θεσμός του δημοψηφίσματος όπου είναι αρμοδιότητα του προέδρου της δημοκρατίας να προκηρύξει για κρίσιμα εθνικά θέματα. Μετά την αναθεώρηση του 1986 αφαιρέθηκε αυτή η αρμοδιότητα από τον πρόεδρο και πέρασε στη βουλή. Επομένως , το δημοψήφισμα από προεδρικό έγινε κυβερνητικό. Ενώ στο εθνικό δημοψήφισμα προστέθηκε και το κοινωνικό.

Αυτό που πρέπει να τονιστεί δεν είναι η νομική διαδικασία αλλά τα επίφοβα και τα οφέλη ενός δημοψηφίσματος. Τα προφανή πλεονεκτήματα είναι η αμεσότητα και η απάντηση του λαού για κρίσιμα θέματα. Υπάρχουν όμως και αυτά που υποκρύπτονται πίσω από ένα δημοψήφισμα. Για να μη πλατειάζω , η ερώτηση ενός δημοψηφίσματος απαιτεί την απάντηση ΝΑΙ ή ΟΧΙ. Συνεπώς η ερώτηση μπορεί να είναι κατά τέτοιο τρόπο διατυπωμένη έτσι ώστε να μην επιφέρει επακριβώς τις εν λόγω απαντήσεις και επομένως να υπάρχουν ασάφειες ή παρερμηνείες. Κάτι ανάλογο με το δημοψήφισμα το 2015 στη χώρα μας.

Αναφορικά λοιπόν με τη ελληνική περίπτωση το συγκεκριμένο δημοψήφισμα ανήκε στα συμβουλευτικά και όχι στα νομοθετικά .Επομένως δε θα ήταν δυνατόν να παράγει νόμο. Απλά διενεργήθηκε προς τέρψη του λαϊκού αισθήματος! Μάταια περίμενε ο ελληνικός λαός την εφαρμογή του αποτελέσματος. Η αλήθεια είναι ότι και σε άλλες χώρες η διενέργεια δημοψηφισμάτων έχει πάρει σημαντικές διαστάσεις. Στη γειτονική Τουρκία για παράδειγμα το δημοψήφισμα το οποίο χαρακτηρίζεται ως προσωπικό διότι επί της ουσίας αφορά την ενδυνάμωση και την υποστήριξη του σουλτάνου αλλά συνάμα και συνταγματικό. Τέλος , ας μη λησμονούμε το αγγλικό δημοψήφισμα περί Brexit. Άλλο ένα όπου δίχασε τους πολίτες! Και φυσικά το ισπανικό για την απόσχιση της Καταλονίας.

Εν κατακλείδι, συμμερίζομαι απόλυτα την άποψη πως τα δημοψηφίσματα παντός τύπου χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής καθώς μπορούν να προξενήσουν διχασμό προς αποπροσανατολισμό της κοινής γνώμης και όχι προς επίλυση προβλημάτων.

* Η Μένια Τζιοβάρα είναι πολιτική επιστήμονας Νομικής Αθήνας

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News