Η ομόφωνη απόφαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ) σώζει τις Αρχαιότητες, που βρέθηκαν στη διασταύρωση των οδών Βενιζέλου και Εγνατίας της Θεσσαλονίκης, κατά την εκσκαφή του σταθμού του Μετρό. Έτσι η αποδοχή της πρότασης διατήρησής τους στη θέση που εντοπίστηκαν θα παύσει επιτέλους να αποτελεί μια πρόσθετη δικαιολογία για την καθυστέρηση, επί μια ολόκληρη εικοσαετία, των εργασιών ολοκλήρωσής του. Άλλωστε οι πάντες γνωρίζουμε ότι αυτή αλλού οφείλονταν…

Έτσι η απόφαση αυτή θα συντελέσει ώστε η Θεσσαλονίκη να προικιστεί με ένα ακόμη σπουδαίο μνημείο στο κέντρο της, που θα τεκμηριώνει τη ρωμαϊκή, βυζαντινή και πολυπολιτισμική ταυτότητά της. Χωρίς αυτήν και όσα άλλα καθορίζουν τον χαρακτήρα και την ποιότητα της σύγχρονης ζωής της, η συχνή αναγόρευσή της πόλης ως… «συμπρωτεύουσας», θα εξακολουθεί να παραμένει μια υποκριτική υπόσχεση στα λογύδρια  των πολιτικάντηδων.

Η ιστορική απόφαση πάρθηκε, αφού εξετάστηκε η προμελέτη που συντάχθηκε από ομάδα εργασίας εκπροσώπων του «Αττικό Μετρό», του Δήμου Θεσσαλονίκης, του Υπουργείου Πολιτισμού και του Υπουργείο Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων. Αφορά στην κατασκευή του σταθμού «Βενιζέλου» και στην κατά χώρα διατήρηση και ανάδειξη των αρχαιοτήτων.

 

Για τη σπουδαιότητα του μνημείου, σταχυολογώ τις πρόσφατες απόψεις δύο επιστημόνων, που σχετίζονται με το συγκεκριμένο αντικείμενο. Η γ.γ. του ΥΠΠΟΑ, Μαρία Ανδρεαδάκη-Βλαζάκη, αναφέρθηκε στο μοναδικής αξίας βυζαντινό σταυροδρόμι decumanus maximus και cardo και δήλωσε: «Πρόκειται για μια άγνωστη εποχή της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Το εύρημα δεν είναι απλώς σπουδαίο για τη Θεσσαλονίκη, αλλά μοναδικό για όλη την υφήλιο». Και ο Δημήτρης Αθανασούλης, βυζαντινολόγος και προϊστάμενος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων συμπλήρωσε: «είναι η σημαντικότερη σύγχρονη ανασκαφή στην Ελλάδα, μετά την ανεύρεση του τάφου του Φιλίππου».

Για την ενημέρωση των αναγνωστών, δίνω ορισμένα χρήσιμα στοιχεία για την αξία του αρχαιολογικού χώρου: Η λεωφόρος των βυζαντινών χρόνων, κάτω από τη σημερινή Εγνατία, σώζεται σε πολύ καλή κατάσταση και σε μήκος περίπου 75 μέτρων. Διασταυρώνεται με τον cardo, τον μαρμαρόστρωτο δρόμο, που συμπίπτει ως κατεύθυνση με τη σημερινή οδό Βενιζέλου και διατηρεί χαρακτηριστικά μορφολογικά στοιχεία πολλών ονομαστών ελληνιστικών, ρωμαϊκών και βυζαντινών πόλεων.

 

Στον αρχαιολογικό αυτό χώρο, που διατηρήθηκε επί 16 αιώνες, εντοπίστηκαν σημαντικά ευρήματα και τμήματα δημοσίων κτιρίων, αλλά και άλλων, εμπορικών κυρίως χρήσεων. Το ενδιαφέρον είναι ότι ο τομέας της αργυροχρυσοχοΐας διατηρείται με αντίστοιχες εμπορικές δραστηριότητες και εργαστήρια μέχρι και σήμερα!

Εντυπωσιάζει ακόμη το Τετράπυλο στη διασταύρωση των δύο οδικών αξόνων, εκεί δηλαδή όπου βρίσκονταν η «ψυχή» της οικονομικής -και όχι μόνο- ζωής της Θεσσαλονίκης. Το μνημείο, μετά την  αποκατάσταση και την εξασφάλιση της απρόσκοπτης επίσκεψής του στο εν λειτουργία μετρό, θα σηματοδοτεί και πάλι την ακμή της πόλης στους αιώνες τους άπαντες.

Ας μου επιτραπεί εδώ να σημειώσω ότι πάντα παρακολουθούσα, ως εκλεγμένος πρόεδρος του ΤΕΕ/ΚΜ -του «φορέα συμβούλου της Πολιτείας»-, την πορεία των έργων του Μετρό. Μετέφερα την αγωνία των συμπολιτών μου στους παράγοντες της κεντρικής εξουσίας, που… «εκ παραδόσεως» επισκέπτονται την πόλη κατά την περίοδο της Διεθνούς Έκθεσης. Τους επισήμανα κάθε φορά τις απαράδεκτες καθυστερήσεις, που δεν οφείλονταν στην ύπαρξη μνημείων της πόλης και στην ανάγκη διάσωσής τους, αλλά μόνο στην ελλιπή χρηματοδότηση του έργου…

Πέραν αυτού επισκέφτηκα και φωτογράφησα μερικές μαρμαρόστρωτες οδούς σε κράτη της Μέσης Ανατολής. Έμοιαζαν, ιδιαίτερα στην κακότυχη Συρία, με το μαρμαρόστρωτο cardo της Θεσσαλονίκης. Καθώς διαπίστωσα εκεί την αγάπη και τη μέριμνα για τη συντήρησή τους, μου ήταν δύσκολο να αποδεχτώ ότι στη χώρα μας θα μπορούσαν κάποιοι να ακυρώσουν ή να υποβαθμίσουν τόσο σπουδαία μνημεία.

Έτσι όταν παλαιότερα πάρθηκε η απόφαση της αντιδεοντολογικής «μεταφοράς και… επανατοποθέτησης των αρχαιοτήτων» σε… στρατόπεδο(!), δημοσιοποίησα τις απόψεις μου, που αν μη τι άλλο στηρίζονταν στη γνώση, την ενασχόληση και την εμπειρία άσκησης, επί μισό σχεδόν αιώνα, ενός σχετικού με το αντικείμενο επαγγέλματος. Κι όπως πάντα συμβαίνει με τέτοιες παρεμβάσεις, από ορισμένους λοιδορήθηκα…

Ελπίζω τώρα ότι οι μελλοντικοί συχνοί επιβάτες και χρήστες του Μετρό ή έστω και οι περιστασιακοί επισκέπτες του, θα μπορούν να χαίρονται στον τόπο τους τα τόσο σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα!

*Ο Γιάννης Κύρκος Αικατερινάρης είναι αρχιτέκτονας, πρώην πρόεδρος του ΤΕΕ Κ. Μακεδονίας.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News