Αν υπάρχει ένας εκπρόσωπος του κακού πάνω στον πλανήτη τότε αυτός σίγουρα είναι ο πόλεμος. Ανά τους αιώνες εξέθρεψε μίση, γέμισε τις ψυχές των ανθρώπων με πόνο και το χώμα με αίμα. Η χειρότερη, σύμφωνα με πολλούς, μορφή του είναι ο εμφύλιος. Αυτός δηλαδή, που διεξάγεται μέσα στην ίδια μας τη χώρα, στη γειτονιά μας, στο σπίτι μας, πολύ πιθανό και στην ψυχή μας.

Ο εμφύλιος πόλεμος ως γεγονός ιστορικό δεν μπορεί να αλλάξει. Αυτό όμως που μπορεί να διαμορφωθεί είναι το νόημά του. Μπορεί δηλαδή κάποιος να τον αγνοήσει, να διδαχτεί ή να παρασυρθεί από αυτόν στην άβυσσο της διχόνοιας. Για να το πούμε σύντομα μπορούμε να τον ατενίσουμε είτε με τρόπο παραγωγικό είτε με τρόπο μη παραγωγικό.

Αναπόδραστα όλα παγκοσμίως τα κράτη βρέθηκαν σε κάποια στιγμή της ιστορίας τους -είτε μακρόχρονη είτε σύντομη- εγκλωβισμένα στη μέγγενη του διχασμού. Όλα θρήνησαν νεκρούς, υπέστησαν καταστροφές υλικές, οικονομικές και κυρίως ηθικές. Ισπανία, Η.Π.Α., Κίνα είναι λίγες μόνο από τις χώρες οι οποίες στοιχειώθηκαν για χρόνια από την κατάρα του εμφυλίου πολέμου. Πώς όμως αυτές οι χώρες διαχειρίστηκαν την «κληρονομιά» του; Στη συντριπτική τους πλειονότητα επέλεξαν να διδαχτούν από αυτόν, να τον χρησιμοποιήσουν προς όφελός τους, μετατρέποντάς τον από θανατηφόρα ασθένεια σε ένα μάθημα ζωής για τις επόμενες γενιές. Με άλλα λόγια τον αντίκρισαν όπως ακριβώς ήταν: σαν ένα σκοτεινό σημείο στην ιστορία του έθνους τους, σαν μια κακή παρένθεση, ως την εξαίρεση.

Από την άλλη πλευρά η Ελλάδα και οι πολιτικοί ταγοί της, είτε εν αγνοία της είτε εσκεμμένα, έπραξε ακριβώς το αντίθετο. Ο Έλληνας ανήγαγε τον εμφύλιο πόλεμο στον κανόνα-όχι την εξαίρεση, στο κείμενο ολόκληρο-όχι την παρένθεση. Χρησιμοποιώντας ακραία γενικευμένες θέσεις π.χ. «πάντα φαγωνόμασταν μεταξύ μας» ανάγει μεμονωμένα ιστορικά γεγονότα σε Ιστορία, κάνει την διχόνοια μέρος της εθνικής του ταυτότητας. Αυτό κι αν είναι στοιχείο μοναδικότητας του λαού μας, αρνητικό φυσικά!

Προφανώς κι όπου υπάρχουν άνθρωποι υπάρχουν έριδες, κανείς όμως δεν γενίκευσε τόσο πολύ ορισμένα μελανά σημεία της ιστορίας του (κάνοντάς τα σύμφυτα) όσο ο σύγχρονος Έλληνας. Πραγματικά, αυτό είναι και η τρομακτικότερη συνέπεια ενός εμφυλίου για ένα λαό, το επιβεβαιώνουν άλλωστε τα ευχολόγια σχετικά με το «Μελιγαλά», το «Βίτσι και τον Γράμμο», ακόμα και οι κατηγορίες των υπαλλήλων του δημοσίου προς τους ελεύθερους επαγγελματίες και αντίστροφα σχετικά με το ποιος έκλεψε περισσότερο ή λιγότερο την εφορία και τα κρατικά ταμεία από τη Μεταπολίτευση και μετά.

Αν θέλουμε κάποια στιγμή να ξεπεράσουμε αυτόν τον σκόπελο της εθνικής μας αυτοκαταστροφής, είναι μονόδρομος η δημιουργία μιας υγιούς εθνικής συνείδησης, ικανής να υπερκεράσει κομματικές και ιδεολογικές αγκυλώσεις και η οποία θα τοποθετεί την Ελλάδα και τις πραγματικές της αξίες στο κέντρο της κρατικής και εθνικής οντότητας.

* Ο Νίκος Παπαχρήστος είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News