Οι προεδρικές εκλογές του Μαΐου αποτελούν όχι μόνο για τη Γαλλία αλλά και για ολόκληρη την Ευρώπη ένα κρίσιμο σταυροδρόμι που θα καθορίσει εν πολλοίς το μέλλον του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Πρωταγωνιστές, η Μαρίν Λεπέν με το ακροδεξιό, αντιευρωπαϊκό, ξενοφοβικό Εθνικό Μέτωπο και ο νεοθατσερικός Φρανσουά Φιγιόν των «Ρεπουμπλικανών». Το κυβερνών σήμερα σοσιαλιστικό κόμμα του πρωτόγνωρα αντιδημοφιλούς Φρανσουά Ολάντ δείχνει να παλεύει όχι μόνο για την εκλογική επιβίωσή του αλλά και για την ίδια την ύπαρξή του έχοντας να επιλέξει ανάμεσα στον «παραδοσιακό» σοσιαλιστή Μπενουά Αμόν και τον μεταρρυθμιστή-ρεαλιστή πρώην πρωθυπουργό Εμμανουέλ Βάλς.

Μέσα σε αυτό το τοπίο ιδεολογικής συμφόρησης και κομματικής στοίχισης ο 40χρονος Εμμανουέλ Μακρόν φαίνεται να κλέβει την παράσταση. Σύμφωνα με πρόσφατη δημοσκόπηση για την εφημερίδα Les Echos ο πρώην προστατευόμενος του Προέδρου Ολάντ, και υπουργός οικονομίας του, εμφανίζεται ως ο δημοφιλέστερος μεταξύ των υποψήφιων κατοίκων του Ελιζέ με 40% ενώ ο Φρανσουά Φιγιόν συγκεντρώνει 32%, έξι μονάδες μπροστά από την επικεφαλής του Εθνικού Μετώπου. Με όχημα το κίνημα του En Marche! (Εμπρός!), ο Μακρόν πραγματοποιεί μια καθαρά προσωπική προεκλογική εκστρατεία, πραγματοποιώντας ομιλίες με ασυνήθιστα για την εποχή νούμερα παρευρισκομένων όπως παραδείγματος χάρη 5.000 άτομα την προηγούμενη εβδομάδα στη Λίλ.

Ο «Γάλλος Τόνι Μπλέρ» όπως τον χαρακτήρισε το Αμερικανικό Newsweek, επιχειρεί να ηγεμονεύσει τον χώρο του γαλλικού κέντρου αντλώντας ψηφοφόρους τόσο από τα δεξιά όσο και από το πρώην κόμμα του, το πάλαι ποτέ κραταιό Parti Socialiste. Αποτελεί μια βαλβίδα εκτόνωσης για το απογοητευμένο γαλλικό εκλογικό σώμα παρέχοντας τη δυνατότητα επιλογής ενός διττά φιλελεύθερου, οικονομικά και πολιτικά, έναντι συντηρητικών και ακροδεξιών επιλογών. Ο Μακρόν ως πρώην τραπεζικός και υπουργός οικονομίας ενστερνίζεται ένα αδιαμφισβήτητα νεοφιλελεύθερο αφήγημα για την ανάκαμψη της γαλλικής οικονομίας. Δείγματα γραφής αυτής της οπτικής του φάνηκαν όταν ως υπουργός οικονομίας επιχείρησε να εισάγει νόμο υπέρ της αύξησης του ορίου της 35ωρης εβδομαδιαίας εργασίας, της λειτουργίας περισσότερων καταστημάτων τις Κυριακές αλλά και της ελαστικοποίησης των συνθηκών ασφαλείας στους χώρους εργασίας.  Ως προεδρικός υποψήφιος πλέον, κάνει λόγο για «απορρύθμιση της αγοράς» και καθιέρωση συστημάτων (υγεία, παιδεία) α λα κάρτ.

Γιατί όμως ένας πολιτικός με τα παραπάνω οικονομικά προτάγματα, αρκετά συγγενή με εκείνα του υποψηφίου των «Ρεπουμπλικανών», είναι τόσο δημοφιλής;

Ο 40χρονος πρώην υπουργός οικονομίας χρησιμοποιεί μια κλιμακούμενης φύσης ρητορική κατά του κατεστημένου και των ελίτ προτάσσοντας την ανανέωση της πολιτικής τόσο σε επίπεδο κομμάτων όσο και σε επίπεδο προσώπων. Τούτη η ρητορική όμως φαντάζει τουλάχιστον οξύμωρη και ομοιάζει με αυτή του Ντόναλντ Τραμπ. Δυο εκατομμυριούχοι, προβεβλημένοι από τα Μ.Μ.Ε, κομμάτια του συστήματος που καταγγέλλουν, διεκδικούν, και στην περίπτωση του Ντόναλντ Τράμπ, ανέρχονται στην εξουσία. Απελευθερωμένος από έναν δυσβάσταχτο και θεσμικό κομματικό μηχανισμό όπως αυτός του Σοσιαλιστικού Κόμματος και εμφανιζόμενος ως ο υποψήφιος «πασπαρτού» ο Εμαννουέλ Μακρόν εκπροσωπεί μια νέα εποχή απόϊδεολογικοποίησης και αποκομματικοποίησης. Οι 135.000 των εγγεγραμμένων μελών του κινήματός του δεν συναντώνται σε κομματικά γραφεία και αίθουσες συνεδριάσεων αλλά σε συνοικιακά καφέ ανταλλάσσοντας απόψεις και προβληματισμούς αλλά και ασκώντας κριτική σε κόμματα των οποίων υπήρξαν στο παρελθόν ψηφοφόροι.

Εκτός των «απογοητευμένων» μετριοπαθών ψηφοφόρων της κεντροδεξιάς και της εκσυγχρονιστικής-μεταρρυθμιστικής κεντροαριστεράς, ο Μακρόν ίσως και λόγω της ηλικίας του, γνωρίζει μεγάλη απήχηση και στις τάξεις των νέων, πολλοί εξ αυτών μάλιστα επιλέγουν να εμπλακούν ενεργά ως εθελοντές του. Σε αυτούς τους νέους της Γαλλίας αλλά και ολόκληρης της Ευρώπης απευθύνθηκε και κατά τη διάρκεια ομιλίας του στο Πανεπιστήμιο Χούμπολντ του Βερολίνου κάνοντας αναφορά στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα ανταλλαγής φοιτητών Εράσμους. Σταθερά φιλοευρωπαϊστής, υπέρ μιας κυρίαρχης Ευρώπης σε επίπεδο κεντρικών θεσμών των Βρυξελλών, κάνει λόγο για περισσότερη και συνεκτικότερη Ευρώπη. Στην ομιλία του στα αγγλικά, γεγονός που προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων από πλευράς Μαρίν Λεπέν, ο Μακρόν χαρακτήρισε το ευρώ ως «αδύναμο γερμανικό μάρκο» και προέβλεψε ότι χωρίς σημαντικές μεταβολές στη λειτουργία της νομισματικής ένωσης το κοινό νόμισμα θα πάψει να υπάρχει σε 10 χρόνια. Θιασώτης του γαλλογερμανικού άξονα είχε υποστηρίξει ανοικτά τη στάση της καγκελαρίου Μέρκελ ως προς την πολιτική ανοιχτών συνόρων ενώ είχε χαρακτηρίσει το κύμα προσφύγων και μεταναστών ως ευκαιρία οικονομικής ανάπτυξης για τη γηραιά ήπειρο.

Τούτη η θεώρηση αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα της πολιτικής ετεροπροσδιορισμού του Μακρόν. Ως προς το Εθνικό Μέτωπο ο Μακρόν προβάλλει τον σοσιαλφιλελεύθερο χαρακτήρα του επιτιθέμενος στον οικονομικό προστατευτισμό και κρατισμό της Λεπέν αλλά και την ακροδεξιά κοινωνική της ατζέντα. Ως προς τον Φιγιόν προβάλλει την προοδευτική του ατζέντα στα θέματα κοινωνικής πολιτικής και τον φιλοευρωπαϊκό του προσανατολισμό για τον οποίο οποιαδήποτε παρέκκλιση προς τη Μόσχα είναι ανεπίτρεπτη. Τέλος ως προς το καταρρέον Σοσιαλιστικό Κόμμα κρατάει στάση αναμονής μέχρι το τέλος των προκριματικών εκλογών του. Σε περίπτωση εκλογής του Αμόν θα τον χαρακτηρίσει ως μη ρεαλιστή επιχειρώντας να αποσπάσει τους κεντροαριστερούς ψηφοφόρους ενώ σε περίπτωση εκλογής του Βάλς θα τον χαρακτηρίσει συντηρητικό ποντάροντας στις προοδευτικές ψήφους.

Μπορεί η σχεδόν κυνική αντιμετώπιση της πολιτικής από τον 40χρονο πολιτικό να μην τον χρήσει επόμενο κάτοικο του Ελιζέ όμως οι μελλοντικές προοπτικές του θα τον καταστήσουν σημαντικό  παράγοντα στο γαλλικό πολιτικό σύστημα αφού η δυναμική του θα μεταφραστεί σε εκπροσώπηση στις επερχόμενες βουλευτικές εκλογές για τη Γαλλική Εθνοσυνέλευση. Ο Μακρόν ενώ επιχειρεί να πατήσει στα βήματα του φιλελεύθερου Καναδού πρωθυπουργού Τρυντώ ίσως και να επιβεβαιώνει τον γενικό γραμματέα του Κόμματος των Ρεπουμπλικανών, ο οποίος τον χαρακτήρισε ως έναν «Μπέπε Γκρίλλο που φοράει κοστούμι Αρμάνι» ή τον βρετανικό Guardian, ο οποίος εντόπισε στον Μακρόν τον λαϊκισμό του κέντρου. Ένα ακραίο κέντρο που στοχοποιεί όχι τους μετανάστες όπως η δεξιά ή τους πλούσιους όπως η παραδοσιακή αριστερά αλλά όσους διαφωνούν με τις νεοφιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις. Στη περίπτωση του Μακρόν τούτο εμπλουτίζεται με έναν εξόφθαλμα οξύμωρο φιλολαϊκό και αντιελιτίστικο λόγο.

Ακόμα κι αν επιβεβαιώνονται τα παραπάνω η απήχηση του Μακρόν υπό κινηματικούς όρους καταδεικνύει την ανάγκη των μεσαίων και προοδευτικών στρωμάτων να βρουν μια νέα, λευκού μητρώου φωνή έκφρασης που να διαχωρίζεται από το χθες και να κοιτάει με βάσιμες προοπτικές το αύριο. Ο Μακρόν δεν αποτελεί βέβαια την αυθεντική έκφραση των παραπάνω αφού το θολό ακόμα πολιτικό του πρόγραμμα και η κεντρώα λαϊκίστικη ρητορική του δεν συναρθρώνουν μια πραγματικά προοδευτική, υπεύθυνη και ευρωπαϊκή απάντηση σε πολλά από τα σημερινά ερωτήματα.

*Ο Χρήστος Γραμμένος είναι φοιτητής Πολιτικών Επιστημών Α.Π.Θ.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News