Η Πάτι –η Αμερικανίδα κεντρική ηρωίδα του τελευταίου μυθιστορήματος του Τζόναθαν Φράνζεν «Ελευθερία» – έχει απωθημένο έρωτα με τον Ρίτσαρντ Κάτς, συμφοιτητή του άντρα της, που «μοιάζει με το Μουαμάρ Καντάφι». Σε κάποιο σημείο, μάλιστα, η Πάτι αναπολεί νοσταλγικά πόσο ενδιαφέρουσα θα ήταν η ζωή σε μια χώρα με τόσο γοητευτικό ηγέτη!  Δεν νομίζω πως η Ωκεανίδα ζύγισε την επικαιρότητα και εκδίδει αυτή ακριβώς τη στιγμή την ελληνική μετάφραση του βιβλίου, αλλά η σύμπτωση είναι διασκεδαστική. Μη φανταστείτε όμως πως ο συγγραφέας κάνει χιούμορ, έχω ακούσει πολλές προοδευτικές Νεοϋορκέζες να θαυμάζουν την όψη του Καντάφι στα νιάτα του.

Το βιβλίο, που πήρε διθυραμβικές κριτικές, είναι από κείνα που σε στοιχειώνουν για καιρό, και τα σκέφτεσαι ξανά και ξανά. Το διάβασα το καλοκαίρι μόλις βγήκε, στο Kindle, δυστυχώς, μια και βιαζόμουνα και δεν περίμενα να φτάσει από τις ΗΠΑ, αφού η Βρετανική έκδοση άργησε. Η ηλεκτρονική ανάγνωση δε με άφησε να σημειώνω στα περιθώρια, όπως συνηθίζω κι έτσι δεν μπορώ να σας μεταφέρω αυτολεξεί αποσπάσματα. Σημειώστε επίσης πως δεν έχω δει την ελληνική μετάφραση. Όμως από καιρό ήθελα να μοιραστώ μαζί σας τον ενθουσιασμό μου για το βιβλίο. Η ιστορία της οικογένειας Μπέργκλαντ, που περιγράφεται μοναδικά, είναι το απόλυτα νατουραλίστικο πορτρέτο των σύγχρονων προοδευτικών Αμερικανών με ανησυχίες, που νοιάζονται για τους «μη προνομιούχους», για τις μειονότητες, την οικολογία και τον πλανήτη. Δίνουν μεγάλη σημασία στην προσωπική ελευθερία, αλλά τελικά όταν το όραμα της ελευθερίας αυτής συγκρούεται αναπόφευκτα με τις ελευθερίες των άλλων και στραβώνει, κακιώνουν, και φτάνουν να γίνουν αγριεμένοι μισάνθρωποι. Η καλή μας κυρία Πάτι αναλαμβάνει με ενθουσιασμό να βοηθήσει το συνεσταλμένο κορίτσι της αμόρφωτης γειτόνισσάς της, η οποία συζεί με τον αντιδραστικό και ρατσιστή φίλο της. Όταν όμως ο γιός της Πάτι συνδέεται με αυτό ακριβώς το κορίτσι, η προοδευτική μαμά βγαίνει από τα ρούχα τους, και περίπου του κόβει την καλημέρα.  

Στις «Διορθώσεις», το προηγούμενο βιβλίο του, ο Φράνζεν μέσω της οικογένειας Λάμπερτ περίγραψε αριστοτεχνικά την άπληστη δεκαετία του ’90, λίγο πριν τη συντριβή των δίδυμων πύργων, τώρα με τους Μπέργκλαντ μας ζωγραφίζει με ακόμα μεγαλύτερη μαστοριά και καταπληκτική ζωντάνια το πορτρέτο της προβληματικής αυτής οικογένειας στα τελευταία χρόνια του Κλίντον, και κυρίως στην εποχή Μπους. Η Πάτι και ο Γουόλτερ ξεκινάνε με τις καλύτερες προθέσεις, διαλέγοντας να ανακαινίσουν ένα σπίτι σε υποβαθμισμένη γειτονιά της Μινεάπολης, και η σύζυγος δεν εργάζεται για να μεγαλώσει τα παιδιά της σωστά, έχοντας απωθημένα από τους δικούς της πλούσιους και υπερ-πολυάσχολους γονείς –μητέρα δημοκρατική γερουσιαστή, και πατέρα πετυχημένο δικηγόρο, που συχνά υπεράσπιζε χωρίς αμοιβή φτωχούς και κατατρεγμένους. Όμως η Πάτι έχει ξεκόψει και μισεί τους γονείς της, επειδή είχαν άλλες βλέψεις για το μέλλον της, και καθόλου δε χάρηκαν για τις νίκες της στα σπορ, αλλά ούτε την υποστήριξαν όταν νεαρός φίλος της τη βίασε σε κάποιο ραντεβού. Ήταν, βλέπετε, γιός γνωστής οικογένειας υποστηρικτών της μητέρας…

Κι ενώ η Πάτι είναι πρώτη εθελόντρια στις αγγαρείες του σχολείου των παιδιών της και επιδίδεται σε κάθε είδους αγαθοεργίες, οι φτωχοί και εργατικοί γείτονές της καταλαβαίνουν πως κάτι δεν πάει καλά με την οικογένεια. Όπως λένε, οι Μπέργκλαντ είναι φιλελεύθεροι πλούσιοι με υπερβολικό αίσθημα ενοχής, που προσπαθούν να συγχωρέσουν τους πάντες –ακόμα και τους πιο εξοργιστικούς υποστηρικτές του Μπους– έτσι ώστε και οι άλλοι να τους συγχωρήσουν για την καλή τους τύχη. Τους θεωρούν μίζερους, που δεν έχουν τη λεβεντιά να χαρούν τα προνόμιά τους.

Ο συγγραφέας περιγράφει τη σταδιακή διάλυση της «χρυσής οικογένειας» και τα διάφορα ερωτικά τρίγωνα που δημιουργούνται. Παράλληλα, επισημαίνει τις αντιφάσεις που μας περιβάλλουν. Ο Γουόλτερ αναλαμβάνει την ηγεσία οικολογικής οργάνωσης που σκοπό έχει να σώσει τα πουλιά, και κυρίως σταματώντας την αύξηση των γεννήσεων, επειδή ο ίδιος θεωρεί πως οι άνθρωποι και ο υπερπληθυσμός είναι ο καρκίνος του πλανήτη. Η οργάνωσή του χρηματοδοτείται από επιχειρηματία που καταστρέφει τα δάση για να βγάλει λιγνίτη, αυτό όμως δεν ενοχλεί το Γουόλτερ. Ο γιός, πάλι, αποκομμένος από την οικογένεια με τις προοδευτικές ιδέες, φλερτάρει με τους ρεπουμπλικάνους, πιστεύοντας πως ο πόλεμος του Μπους έγινε σε μια ιστορική προσπάθεια για να επεκταθεί η σφαίρα της ελευθερίας. Θέλοντας να πλουτίσει γρήγορα, ανακατεύεται σε απάτες με χαλασμένα φορτηγά, που μια στρατιά μεσάζοντες φίλοι του Τσέινι τα προμηθεύουν το στρατό κατοχής του Ιράκ.

Δε θέλω να σας πω περισσότερα, και σας προτείνω ανεπιφύλακτα να διαβάσετε το βιβλίο του Φράνζεν. Η συναρπαστική πλοκή δεν σταματάει στη σοφά μελετημένη πορεία και τις σχέσεις των χαρακτήρων που συνεπαίρνουν, αλλά καταφέρνει ουσιαστικά να μας αποκαλύψει κάτω από την επιφάνεια, την αληθινή όψη του κόσμου που μας περιβάλλει. 

 

 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News